12

Giem 8 Âu Phi đột ngột từ bên kia sông Hồng tạt sang đánh vào làng Nguyễn, một trong những trọng điểm càn quét của chiến dịch Con Cắt(1), nhằm giải vây cho các đồn bốt ven đường 10.
Lần thứ tư, du kích làng Nguyễn vật lộn với quân cơ động.
Công binh giặc đã vội vã nối lại con đường 10 bị cắt; cả đoạn đường 39 vào làng Nguyễn.
Vẫn cách dọn đường như các trận trước. Hàng chục cỗ ca-nông bô-phơ dốc đạn vào làng Nguyễn. Máy bay bà già nghiêng ngó, nghiêng ngó...
Tuyền ngồi dưới hào giao thông gần cổng Đông. Cạnh hào có một cái hàm ếch, khoét sâu dưới gốc tre hóa lưu cữu chục năm. Củ tre chồng chất hai ba tầng, tầng ngầm xuống sâu, tầng nổi lên mặt đất, lan rộng bằng cái nong to. Dạo càn Trái Quít, giặc quẳng vào đây hai quả đại bác 105, nổ xé mấy cây tre to bằng cổ đùi, vặt xơ cành lá vẫn không động chạm tới củ rễ. Chiếc hàm ếch vẫn tốt.
Năm anh em bám đoạn hào này, đánh súng trường kết hợp mìn chông, không cho giặc vào cổng Đông.
Cách Tuyền bốn chục mét, một đoạn hào nhìn ra khu Ngựa đá Chó đá. Tổ nữ du kích bắn lẻ tẻ nhử địch ở đấy.
Giặc dọn dẹp mãi không vào được cổng Đông. Thấy lũy tre nhìn ra khu Ngựa đá Chó đá có những mảng thưa, chúng ồ ạt lao lại phía ấy.
Thấy vậy, Tuyền cùng tổ chiến đấu luồn đường hào tới, cùng tổ nữ du kích bắn gắt mấy loạt đạn. Bọn giặc co lại, núp sau đền thờ bà Đại Vương, sau chiếc bia đá và ngựa đá, chó đá.
Oàng... Oàng... Oàng... Oàng...
Những quả mìn phi-dăng gỡ ở đồn Nguyễn đưa về chôn ở đấy. Và những mũi chông nhọn hoắt, ngạnh sắc như lưỡi câu. Giặc quàng quáng, cuống cuồng giữa vùng mìn, chông dày đặc.
Bọn trên đường nã moóc và trung liên vào trận địa du kích, cứu nguy cho bọn sa vào vùng mìn chông.
Một thằng tây trắng thụt hố chông. Mũi chông móc ngạnh vào chân. Nó chới với hai tay kêu cứu. Ba thằng dò dẫm bước lại. Hai thằng hai bên xốc nách, một thằng cúi xuống bê cả bàn chông lên. “Oàng!” - Một đám khói xám lẫn mảnh gang phụt lên. Thêm một thằng chết toạc mặt và hai thằng gãy cẳng. Quả mìn chôn ngay dưới bàn chông.
Ngót ba chục chiếc băng ca khiêng bọn chết và bị thương ở khu Ngựa đá Chó đá. Không kể những thằng bị thương nhẹ, tự rút về phía sau.
Chờ pháo ở Đông Các bắn ồ ạt mấy chặp nữa, bọn giặc mới dám lò dò vào chiếm khu Đông làng Nguyễn.
Tuyền và hai tổ du kích theo hào giao thông lại cổng Bắc. Ở đây, Duyệt đã cho giật mìn đổ cầu Mới. Giặc trên đường 39 ụn lại. Một số bị thúc ép đang lội sông tiến lên. Một số lừng chừng tản ra bãi khoai ven đường.
Bỗng gót giày tên đại úy da trắng dẫm phải quả phi-dăng nổ oàng. Khói mù dưới chân nó. Bọn giặc trên đường hớt hải chạy tóe ra hai bên bãi, trúng trận địa chông mìn của du kích. Mìn nổ tới tấp, tới tấp. Khói, mảnh gang và đất cát phụt lên mù mịt...
Tiếng nổ ngừng một lúc lâu mới có những cái đầu từ từ ngóc dậy, ngơ ngác ngó quanh mặt đất. Rồi những tên da đen đứng lên, mắt lấm lét dò xét, tai nghiêng nghiêng nghe ngóng... Cuối cùng là những tên da trắng khôn ngoan chậm chạp, rón rén bước ra khỏi khu bãi xanh rau khoai nhưng đầy chông mìn.
Hàng chục chiếc băng ca chưa đưa hết bọn bị thương ở khu Ngựa đá Chó đá, phải chia sang đây một ít.
Ô tô tải thương ì ạch bò qua đoạn đường phá mới sửa lại, lắc lư lắc lư như thuyền nan bị sóng giật.

*
*    *

Quá trưa, giặc từ các mũi vào làng Nguyễn. Không đủ máy dò mìn dọn đường vào mọi ngõ ngách trong làng. Cái làng rộng ít thấy ở vùng này và rất nhiều lối xóm, ngõ ngách. Chông sắt, chông tre, chông dài thọc tới háng, chông ngắn xuyên thủng gan bàn chân... Mìn phi-dăng hiện đại và mìn gang thô sơ... giặc đến xó xỉnh nào cũng gặp. Những thằng tham ăn bị nhiều nhất. Một cây đu đủ quả chín, mon men vào hái, giẫm phải chông. Một con gà mái ấp, vào bắt, mìn nổ uỳnh. Một buồng chuối chín ở góc bếp, vào lấy, mìn phụt khói, tro và mảnh gang...
Ban chỉ huy Giem 8, ngay chiều hôm ấy ra lệnh: “Phải sử dụng tối đa các máy dò mìn trước khi vào các vùng cần thiết. Sử dụng mọi phương tiện triệt hạ hoàn toàn làng này”.
Sự tàn phá lần này không chỉ xóa bỏ một căn cứ quan trọng của du kích ở ven đường 10, mà còn để trả thù. Tin chưa đầy đủ, ngày thứ nhất của trận đánh đã có 58 binh sĩ tử nạn, kể cả một đại úy người Pháp.
Đờ-la-via, đại tá chỉ huy Giem 8, đứng doạng chân trước tam quan chùa Quỳnh, mặt lưỡi xẻng vênh lên như muốn xúc đi tất cả mọi vật, bất kể to nhỏ, thiêng liêng hay bình thường.
Bọn giặc trong chùa dùng bình bơm phun xăng vào tượng Phật tạc bằng gỗ trầm hương. Một thằng quấn lá cờ phướn vào chiếc gậy, tẩm xăng, châm lửa, rê vào áo cà sa đỏ khoác trên mình tượng Thích Ca. Lửa xăng rần rật, trên đầu ngọn lửa ngùn ngụt khói muội đen sì.
Đờ-la-via đứng lui ra ngoài tam quan tránh khói. Đôi mắt hắn như thụt sâu vào hốc tối om, cau cau nhìn lên mái chùa... Khói chui qua lớp ngói, loãng và đen. Rồi đặc kịt và lo le lưỡi đỏ... Hơi nóng phừng phừng. Mùi xăng cháy lẫn mùi gỗ trầm. Mùi hương xạ trộn mùi sơn tượng Phật... Tiếng nổ lốp đốp. Tiếng lửa bốc thành gió u u, vù vù... Và cuối cùng, tiếng mái ngói sập xuống nền chùa đánh rầm.
Bên cạnh chùa, khu văn chỉ làng Nguyễn với miếu thờ Khổng Tử và tám cái miếu thờ môn sinh của ông. Tất cả xây cuốn bằng gạch và trần trụi một bát hương. Bọn lính loay hoay chưa biết đốt phá bằng cách nào. Đờ-la-via cau mặt quát:
- Min! Min!
Một lúc sau, những chiếc miếu gạch thờ các vị nhà nho bị bọn ăn cướp chôn mìn giật đổ tan tành.
Cả một khu trung tâm văn hóa của làng Nguyễn chỉ còn chiếc bia đá cao bằng người đứng, bốn mặt vuông vức, bốn mái vồng lên như nóc long đình. Từng mặt có hoa văn viền cạnh. Trên bia, những nét chữ sắc sảo ghi tên họ vị Tiến sĩ Lê triều Nguyễn Bá Dương. Rồi tên các vị tú tài, nhất trường, nhị trường, các vị khóa sinh quê quán làng Nguyễn...

(còn nữa)

Bút Ngữ

(Thành phố Thái Bình)