Đây là tiền thân của lực lượng QLTT ngày nay và ngày 3/7 hàng năm được Chính phủ công nhận là ngày truyền thống của lực lượng QLTT. Trải qua 60 năm xây dựng và phát triển, mặc dù nhiều lần thay đổi mô hình tổ chức theo yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng nhưng ở hoàn cảnh nào lực lượng QLTT Thái Bình cũng luôn nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ Đảng và nhân dân giao phó.

Cùng với sự lớn mạnh của lực lượng QLTT cả nước, lực lượng QLTT Thái Bình ngày càng khẳng định được vai trò chủ công trong kiểm tra, kiểm soát thị trường, đấu tranh chống các hành vi buôn bán hàng nhập lậu, hàng cấm; sản xuất, buôn bán hàng giả và các hành vi kinh doanh trái phép, góp phần ổn định thị trường, thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh phát triển, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, được các cấp ủy đảng, chính quyền đánh giá cao. 

Ngay từ những ngày đầu thành lập, lực lượng QLTT Thái Bình đã trở thành bộ phận quan trọng của quản lý nhà nước về thương mại. Dưới sự lãnh đạo của Ban QLTT trung ương, trực tiếp là Ủy ban Hành chính tỉnh, công tác QLTT trên địa bàn đã làm tốt việc cải tạo thương nghiệp tư doanh, cải tạo tiểu thủ công nghiệp và những người buôn bán nhỏ, tăng cường lực lượng cho thương nghiệp quốc doanh và HTX mua bán; tập trung truy quét và đấu tranh với hoạt động đầu cơ, buôn lậu, kinh doanh trái phép…, góp phần quan trọng giữ ổn định thị trường. 

Đến năm 1981, UBND tỉnh đã thành lập Ban QLTT tỉnh, tới ngày 13/12/1982 kiện toàn bộ máy tổ chức QLTT từ tỉnh đến cơ sở. Hoạt động của lực lượng QLTT Thái Bình thời kỳ này khá sôi động và phong phú, tập trung kiểm tra, kiểm soát thị trường, góp phần quan trọng củng cố, xây dựng thương nghiệp quốc doanh, hạn chế những tiêu cực của thị trường tự do và tình trạng đầu cơ buôn lậu. 

Trong những năm 1990 - 1996, chủ trương đổi mới của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, kèm theo đó là hàng hóa đa dạng, phong phú, chấm dứt cảnh xếp hàng, phân phối hàng hóa theo tem phiếu, người tiêu dùng thỏa mãn sức mua, sản xuất phát triển, đời sống nhân dân cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, mặt trái của cơ chế thị trường cũng nảy sinh rất nhiều tiêu cực như hàng lậu tràn lan, hàng giả, hàng kém chất lượng, trốn lậu thuế, kinh doanh trái phép bung ra khó kiểm soát. Đây cũng là giai đoạn chuyển hóa mạnh mẽ, đòi hỏi lực lượng QLTT cần được tăng cường để ổn định thị trường và cũng là giai đoạn thực sự khó khăn đối với công tác QLTT.

Sau năm 1993, UBND tỉnh có quyết định tách lực lượng QLTT khỏi Sở Thương mại, thành lập Ban QLTT trực thuộc UBND tỉnh, đến năm 1994 bộ máy tổ chức và biên chế được thay đổi gồm 2 phòng: Tổ chức hành chính và Nghiệp vụ tổng hợp, từ 2 đội Bắc Sông Trà và Nam Sông Trà thành 8 đội ở 8 huyện, thị xã và đội cơ động, mỗi đội được biên chế từ 4 - 7 đồng chí, có 1 đội trưởng và 1 đội phó. Trên cơ sở tổ chức bộ máy như vậy, Ban QLTT tỉnh có Đảng bộ gồm 30 đảng viên trực thuộc Đảng bộ Khối dân chính đảng tỉnh và các đoàn thể khác. 

Ngày 23/1/1995, Chính phủ ban hành Nghị định số 10/1995/NĐ-CP về tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của QLTT. Đây là sự kiện pháp lý quan trọng đối với lực lượng QLTT, trong đó xác định QLTT là lực lượng chuyên trách được tổ chức từ trung ương đến huyện, có chức năng kiểm tra, kiểm soát thị trường, đấu tranh chống các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại ở thị trường trong nước. Từ đây, lực lượng QLTT từng bước được xây dựng theo yêu cầu chính quy, hiện đại, tổ chức thống nhất và hoạt động xuyên suốt từ trung ương đến địa phương. Hệ thống QLTT gồm ở trung ương thành lập Cục QLTT trực thuộc Bộ Thương mại trên cơ sở sáp nhập bộ máy chuyên trách của Ban QLTT trung ương chuyển giao về; ở tỉnh, thành phố thành lập chi cục QLTT trực thuộc Sở Thương mại trên cơ sở tổ chức lại bộ máy chuyên trách của Ban QLTT tỉnh; ở quận, huyện, thị xã, thành phố theo yêu cầu địa bàn. Nhìn chung, giai đoạn này lực lượng QLTT về cơ bản đã được củng cố, kiện toàn, hoạt động tương đối thống nhất, vai trò, chức năng, nhiệm vụ được nâng lên rõ rệt và đã thực hiện tốt nhiệm vụ tham mưu với UBND tỉnh các chủ trương, biện pháp QLTT trên địa bàn; tiến hành kiểm tra, kiểm soát chống buôn lậu, sản xuất, buôn bán hàng giả và các hành vi kinh doanh trái phép…, góp phần ổn định thị trường. 

Từ năm 1996 đến nay, hoạt động của QLTT là chính quy, bài bản, trang phục, cấp hiệu, phù hiệu, có các quy chế hoạt động thống nhất cả nước, có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, có các chế tài xử lý được quy định bởi các luật, pháp lệnh, nghị định. Điều kiện trang bị, phương tiện hoạt động được kiện toàn và nâng cấp, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Hiện nay, Chi cục QLTT có 3 phòng và 10 đội với 72 cán bộ, công chức.

Lực lượng QLTT hiện còn được UBND tỉnh giao nhiệm vụ là thường trực Ban Chỉ đạo 389/ĐP và thường trực Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh. Vì thế lực lượng QLTT ngày càng khẳng định được vai trò chủ lực trong hoạt động kiểm tra, kiểm soát thị trường, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và các hành vi kinh doanh trái phép khác trên địa bàn.

Với những thành tích trên, lực lượng QLTT Thái Bình có nhiều tập thể, cá nhân được tặng thưởng bằng khen, giấy khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, UBND tỉnh, Sở Công Thương vì đã có thành tích xuất sắc trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Đặc biệt, năm 2003, QLTT Thái Bình vinh dự được Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba; năm 2011 được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen về thành tích 10 năm chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ mới, Chi cục QLTT tiếp tục chủ động nắm bắt thị trường, quán triệt và triển khai thực hiện các văn bản pháp luật, đồng thời coi trọng công tác phổ biến, tuyên truyền, hướng dẫn, tạo điều kiện để thương nhân hiểu biết, tự giác thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hoạt động thương mại, công nghiệp và các lĩnh vực liên quan. Tăng cường phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương các cấp, các ngành chức năng trong công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, thực hiện quyết liệt công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, xứng đáng là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389/ĐP và Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh.

Trần Xuân Nhuệ
(Phó Giám đốc Sở Công Thương, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường)