Cuộc tổng điều tra lần này có một số điểm mới như: mở rộng thêm một số chỉ tiêu nhằm đánh giá sâu hơn kết quả sản xuất, kinh doanh, cơ cấu và sự phân bố của các cơ sở, lao động theo địa phương, ngành kinh tế, hình thức sở hữu; đánh giá tỷ lệ hộ kinh doanh cá thể có nhu cầu thành lập doanh nghiệp; ngoài hoạt động y tế, giáo dục, tổng điều tra kinh tế năm 2017 tách thêm các phiếu điều tra đối với hoạt động văn hóa, thể thao, thông tin, truyền thông, là các lĩnh vực đang phát triển nhanh nhằm phục vụ yêu cầu đánh giá kết quả xã hội hóa, khả năng phát triển của các hoạt động sự nghiệp đáp ứng yêu cầu kinh tế - xã hội... 

Do cuộc tổng điều tra kinh tế năm 2017 liên quan đến nhiều đối tượng, phạm vi rộng, nội dung phức tạp với thời gian thực hiện dài nên Cục Thống kê tỉnh đã sớm tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo việc thành lập ban chỉ đạo tổng điều tra kinh tế năm 2017 các cấp từ tỉnh đến xã, phường, thị trấn bảo đảm đúng thời gian và thành phần quy định. Bên cạnh đó, Cục Thống kê tỉnh còn chủ động xây dựng các kế hoạch tổng điều tra kinh tế chung và kế hoạch tổng điều tra kinh tế riêng cho cả bốn khối doanh nghiệp, hành chính sự nghiệp, tôn giáo tín ngưỡng và hộ cá thể; đồng thời tổ chức hội nghị triển khai sâu rộng đến các sở, ngành và các địa phương trong toàn tỉnh. 

Công tác tuyên truyền tới các đối tượng điều tra và toàn thể nhân dân trong tỉnh cũng được ngành Thống kê đặc biệt chú trọng. Bằng nhiều hình thức: tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, lồng ghép qua các hội nghị, ban hành tài liệu hỏi đáp về cuộc tổng điều tra, đưa nội dung thực hiện tổng điều tra vào sinh hoạt định kỳ của các chi bộ…, toàn ngành đã tập trung tuyên truyền sâu rộng được mục đích, ý nghĩa, nội dung, kế hoạch thực hiện tổng điều tra đến các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể và nhân dân trong tỉnh. 

Công tác tuyển chọn điều tra viên, giám sát viên, tổ trưởng và tập huấn nghiệp vụ được Cục Thống kê tỉnh tiến hành nghiêm túc, kỹ lưỡng, bảo đảm đủ số lượng và chất lượng, phù hợp với từng khối điều tra. Cụ thể, đối với điều tra khối doanh nghiệp, hành chính sự nghiệp huy động điều tra viên trong ngành Thống kê và các đồng chí nguyên là cán bộ thống kê đã có kinh nghiệm, có nghiệp vụ điều tra; đối với khối cá thể, sử dụng điều tra viên có trình độ, trách nhiệm tại các xã, phường, thị trấn; đồng thời, bước đầu thí điểm ký kết với Bưu điện tỉnh sử dụng 139 cán bộ bưu điện văn hóa xã làm điều tra viên. Ban Chỉ đạo tỉnh đã tổ chức 3 hội nghị tập huấn: điều tra doanh nghiệp (ngày 10/3/2017); điều tra hành chính sự nghiệp, tôn giáo (ngày 27 - 28/3/2017), rà soát lập bảng kê cá thể (ngày 29/3/2017). Sau hội nghị tập huấn cấp tỉnh, các huyện, thành phố cũng tổ chức các lớp tập huấn cho các điều tra viên ở các xã, phường, thị trấn.

Một trong những công việc quan trọng quyết định đến chất lượng cuộc tổng điều tra đó là công tác rà soát, lập bảng kê. Đây có thể nói là bước điều tra sơ bộ số lượng ban đầu, có tác dụng nhận diện phạm vi thu thập thông tin, phân bổ nguồn lực và kinh phí điều tra. Nhằm tránh trùng, sót các đơn vị điều tra, Cục Thống kê tỉnh đã chia thành ba giai đoạn để thực hiện. 

Giai đoạn 1, ngành Thống kê phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục Thuế tỉnh, Sở Công Thương, Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh rà soát, đối chiếu, xác minh địa điểm gần 1.000 doanh nghiệp. Mặc dù tiến hành vào thời điểm cuối năm, giáp tết Nguyên đán nhưng công tác rà soát được tiến hành cẩn thận, khẩn trương, chính xác với sự thống nhất cao của các sở, ngành. Kết quả, đã hoàn thiện danh sách 5.968 doanh nghiệp, 539 hợp tác xã, 454 cơ sở trực thuộc doanh nghiệp và 2 chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp nước ngoài; công tác rà soát kết thúc vào ngày 20/2/2017, sớm hơn nhiều so với quy định của trung ương. 

Giai đoạn 2, rà soát các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng. Công việc này giao cho hệ thống thống kê tập trung thực hiện, kết quả đã rà soát, lập danh sách 2.682 cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, cơ quan đảng, đoàn thể, hội… và 1.793 cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng. 

Giai đoạn 3, rà soát khối cá thể từ ngày 8/4/2017, là khối có số lượng đơn vị lớn nhất của tổng điều tra. Thái Bình là tỉnh có số lượng cơ sở sản xuất, kinh doanh cá thể lớn (khoảng 124.000 cơ sở), đa dạng ngành nghề; công tác rà soát đã huy động sự vào cuộc của các ban chỉ đạo cấp xã. Ban Chỉ đạo, tổ thường trực cấp tỉnh và giám sát viên cấp tỉnh đã thành lập các đoàn trực tiếp xuống kiểm tra, giám sát, hướng dẫn nghiệp vụ trong suốt quá trình rà soát, lập bảng kê. Tập trung giám sát các địa bàn, các chợ có số lượng đơn vị điều tra lớn, ngành nghề phức tạp. Đến thời điểm này, công tác rà soát, lập bảng kê đã hoàn thành, đã tiến hành nhập tin, chọn mẫu điều tra chuẩn bị cho khâu thu thập thông tin vào thời điểm 1/7/2017.

Với sự vào cuộc chủ động, tích cực, cuộc tổng điều tra kinh tế năm 2017 trên địa bàn tỉnh đã hoàn thành giai đoạn 1 đạt kết quả tốt, bảo đảm đúng tiến độ theo quy định. Đến thời điểm này, tỷ lệ điều tra khối doanh nghiệp đạt 94%; khu vực hành chính sự nghiệp và tôn giáo đạt 98%. Có được kết quả đó do sự chỉ đạo sát sao của Ban Chỉ đạo, tổ thường trực tổng điều tra trung ương, Tổng cục Thống kê, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, các huyện, thành phố…; sự phối hợp chặt chẽ của các sở, ban, ngành; sự cố gắng, nỗ lực của ban chỉ đạo các cấp và toàn thể lực lượng điều tra viên, giám sát viên. Bên cạnh đó là sự vào cuộc mạnh mẽ của hệ thống truyền thông, sự ủng hộ của cộng đồng doanh nghiệp, các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, các chức sắc tôn giáo và chủ cơ sở kinh doanh cá thể.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai tổng điều tra vẫn còn một số hạn chế, khó khăn nhất định. Đối với doanh nghiệp, mặc dù đã tiến hành rà soát kỹ nhưng một số doanh nghiệp kê khai thuế qua mạng và đăng ký kinh doanh ở Thái Bình nhưng lại hoạt động ở tỉnh khác gây khó khăn cho việc tiếp cận thu thập số liệu. Mặt khác, năm nay khái niệm doanh nghiệp đang hoạt động trùng lặp với khái niệm của ngành Thuế nên có tình trạng một số doanh nghiệp hoạt động mang tính cầm chừng, hoặc là để dùng pháp nhân để đấu thầu, đấu giá… Một số doanh nghiệp dù không có hoạt động sản xuất, kinh doanh cụ thể mà chỉ nộp thuế môn bài và thuế thu nhập doanh nghiệp những vẫn phải điều tra…

Với những kết quả bước đầu cùng quyết tâm phát huy thuận lợi, khắc phục khó khăn, Thái Bình chắc chắn sẽ thực hiện thành công tổng điều tra kinh tế năm 2017 giai đoạn 2 trên địa bàn toàn tỉnh.

Nguyễn Bình

(Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh, Phó Trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo tổng điều tra kinh tế năm 2017 tỉnh)