Sau khi Liên Chi bộ Hội Việt Nam cách mạng thanh niên Thần Duyên ra đời, thực hiện chủ trương của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên tỉnh, các hội viên của Liên Chi bộ, trong đó có đồng chí Nguyễn Đức Sành (Nguyên Lâm, Hoa Lư) đã trở về xã tích cực tuyên truyền giác ngộ cách mạng cho quần chúng nhân dân; tổ chức cho nông dân Hoa Lư tham gia cùng nông dân Tiên Hưng - Duyên Hà biểu tình đòi giảm thuế, giảm sưu, thả người bị bắt tại chợ Khô (thôn Nguyên Lâm), mở đầu cho cao trào cách mạng ở Thái Bình năm 1930. 

Khi phát xít Nhật vào Đông Dương câu kết với thực dân Pháp vơ vét của cải, tài nguyên, thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng khiến nhân dân ta phải chịu cảnh “một cổ hai tròng”, người dân Hoa Lư càng căm thù quân xâm lược đã nổi dậy đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức Việt Minh trên địa bàn ra đời, lãnh đạo phong trào cách mạng đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác mà đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở phủ Tiên Hưng. 

Đêm ngày 19/8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với lực lượng ở Quán Xá (Hồng Châu), quần chúng cách mạng ở các thôn Nguyên Lâm, Lê Nghĩa, An Bài, Kim Bôi (Hoa Lư) tập trung ở chợ Khô (Hoa Lư) nhanh chóng tiến về phủ đường, phối hợp với lực lượng cách mạng Quỳnh Côi và Tiên Hưng bao vây phủ đường. 

Sáng ngày 20/8/1945, trên những cây đa trước cửa các đình Nguyên Lâm, An Bài, Kim Bôi, lá cờ đỏ sao vàng của Mặt trận Việt Minh đã tung bay phấp phới, khẳng định chiến thắng của nhân dân Hoa Lư trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do. Niềm vui chiến thắng càng được nhân lên trong giờ khắc thiêng liêng nghe Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2/9/1945).

Để bảo vệ thành quả cách mạng giành được, nhân dân Hoa Lư tích cực tham gia các phong trào “Diệt giặc đói”, “Diệt giặc dốt”, “Không một tấc đất bỏ hoang”…  Sau một thời gian, Hoa Lư không chỉ khắc phục được nạn đói mà nhiều người còn biết đọc, biết viết, trở thành điển hình sản xuất, chăn nuôi giỏi. 

Năm 1947, thôn An Bài (Hoa Lư) vinh dự được Hồ Chủ tịch khen thưởng về công tác diệt giặc dốt. Trong kháng chiến chống Pháp, người dân Hoa Lư bám đất, bám làng, che chở, nuôi dưỡng cán bộ, bộ đội… 

72 năm đã trôi qua, dấu ấn lịch sử xưa như tạc trong tâm khảm của mỗi người dân nơi đây, nhắc nhở các thế hệ sau luôn trân trọng và phát huy để Hoa Lư mãi là địa chỉ đỏ trong phong trào cách mạng của tỉnh. 

Ghi nhận những công lao đó, Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang Hoa Lư đã được Nhà nước khen thưởng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ chống Pháp và 2 Huân chương Lao động hạng Ba; chợ Khô (thôn Nguyên Lâm) và đình làng Lựa (thôn Lễ Nghĩa) được công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh...

Ngày nay, trong công cuộc đổi mới, Đảng bộ và nhân dân Hoa Lư luôn kế thừa, phát huy những giá trị của vùng đất giàu truyền thống cách mạng, vững tin vào đường lối đổi mới của Đảng, ra sức đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, xây dựng nông thôn mới. 

Ông Trương Đăng Lộc, Chủ tịch UBND xã cho biết: Từ một xã thuần nông, đến nay địa phương đã xây dựng được cơ cấu kinh tế tương đối hợp lý theo hướng tích cực. Nếu như năm 2010, nông nghiệp chiếm tỷ trọng 45% trong cơ cấu kinh tế thì nay giảm còn 32,4%; tiểu thủ công nghiệp, xây dựng cơ bản từ 30% tăng lên 35,6%; thương mại, dịch vụ từ 25% tăng lên 32%. Toàn xã có 3 công ty, 7 cơ sở sản xuất lớn, hàng chục cơ sở sản xuất nhỏ, giải quyết việc làm cho trên 1.000 lao động, góp phần đưa thu nhập bình quân đầu người của xã đạt 33,1 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,58%. Chợ Khô được đầu tư nâng cấp hiện đại, đáp ứng nhu cầu kinh doanh cho trên 180 hộ, trở thành trung tâm giao thương của các xã trong khu vực. Tranh thủ nguồn hỗ trợ xi măng của tỉnh, huy động sự đóng góp sức người, sức của của nhân dân và con em xa quê, đến nay Hoa Lư đã bê tông hóa toàn bộ đường giao thông trục xã, trục thôn, đường ngõ xóm, giao thông trục chính nội đồng đạt quy mô, tiêu chuẩn kỹ thuật. 80% số thôn đạt tiêu chuẩn thôn văn hóa, 100% hộ sử dụng nước hợp vệ sinh. Hết năm 2016 Hoa Lư đã hoàn thiện 19/19 tiêu chí nông thôn mới, hiện đang tập trung thu hút, tạo nguồn lực để giải quyết hết nợ xây dựng cơ bản để được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới vào cuối năm nay. 

Bà Đào Thị Mận, thôn An Bài (Hoa Lư) cho biết: Đời sống của người dân ngày càng được nâng lên, đường làng ngõ xóm được bê tông hóa, chúng tôi rất phấn khởi trước sự đổi thay của quê hương, một lòng tin theo Đảng.

Mục tiêu phấn đấu lớn nhất mà Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hoa Lư hướng tới là giữ vững và nâng chất lượng các tiêu chí nông thôn mới đã đạt, mỗi năm có thêm nhiều hộ có mức sống khá và giàu để trong thời gian không xa nữa vùng đất giàu truyền thống cách mạng xưa kia trở thành xã nông thôn mới văn minh, giàu đẹp, phát triển…

Trung Hiếu