Cùng với hệ thống trợ giúp pháp lý cả nước, Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh (trực thuộc Sở Tư pháp) được thành lập năm 1998. Qua 20 năm phát triển, hệ thống trợ giúp pháp lý đang dần hiện thực hóa chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.

Những ngày đầu thành lập, Trung tâm chỉ có 3 biên chế, Giám đốc Trung tâm do Giám đốc Sở Tư pháp kiêm nhiệm. Đến nay, tổ chức bộ máy của Trung tâm đã được kiện toàn với 16 cán bộ, công chức, viên chức và 11 trợ giúp viên, 120 cộng tác viên tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý. Hệ thống tổ chức trợ giúp pháp lý được mở rộng xuống cấp huyện, cấp xã thông qua mạng lưới cộng tác viên và 12 câu lạc bộ trợ giúp pháp lý nhằm cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí kịp thời cho người dân, qua đó góp phần tháo gỡ những vướng mắc về pháp luật, giảm bớt các tranh chấp, khiếu kiện kéo dài, xây dựng đoàn kết trong cộng đồng dân cư, củng cố lòng tin của người dân đối với chính quyền địa phương. 

20 năm qua, Trung tâm đã thực hiện được 19.917 vụ việc, trong đó 841 vụ việc tham gia tố tụng; 18.981 vụ việc tư vấn pháp luật; 4 vụ đại diện ngoài tố tụng và 9 vụ việc kiến nghị... Đã tư vấn và trợ giúp pháp lý cho gần 20.000 lượt người, trong đó  40% là người có công với cách mạng, 30% là người nghèo, còn lại là người cao tuổi, người chưa thành niên và người khuyết tật… Công tác trợ giúp pháp lý lưu động về cơ sở thực sự sôi nổi vì đây là cách tiếp cận pháp luật mới đối với người dân. 

Trong những năm qua, Trung tâm đã phối hợp với phòng tư pháp, chính quyền cơ sở và các đoàn thể liên quan thực hiện 1.056 đợt trợ giúp pháp lý lưu động, tập trung vào các xã nghèo, xa trung tâm, có nhiều đối tượng đặc thù, qua đây thu hút  hàng chục nghìn người tham dự, thực hiện tư vấn pháp luật trực tiếp cho hàng nghìn lượt người. Hoạt động này đã được các cấp ủy đảng, chính quyền và nhân dân ủng hộ, đánh giá cao về hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị tại địa phương, giải quyết có hiệu quả nhiều vụ việc phức tạp về đất đai, tôn giáo, chính sách xã hội tại cơ sở... Ngoài việc xác định nhiệm vụ phục vụ tốt nhất các yêu cầu của người được trợ giúp pháp lý, mỗi năm Trung tâm xác định các nhóm đối tượng đặc thù như: người khuyết tật, trẻ em, người nhiễm chất độc da cam/Điôxin để tổ chức tư vấn pháp luật theo chuyên đề kế hoạch. Công tác trợ giúp pháp lý trong hoạt động tham gia tố tụng được triển khai thường xuyên, bảo đảm việc thực hiện quyền được trợ giúp pháp lý của người dân, góp phần cùng các cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ việc một cách khách quan, trung thực, đúng pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho nhân dân. Những năm gần đây, tỷ lệ vụ việc tham gia tố tụng đã tăng lên đáng kể: năm 2005 thực hiện 28 vụ việc, năm 2017 thực hiện 83 vụ việc, hầu hết các vụ việc được thực hiện theo yêu cầu của các cơ quan tiến hành tố tụng.

Có thể khẳng định, 20 năm qua, công tác trợ giúp pháp lý ở Thái Bình đã đạt được những thành tích đáng ghi nhận, được các cấp, các ngành đánh giá cao về vai trò, hiệu quả đối với đời sống chính trị - xã hội của tỉnh. Những vướng mắc về pháp luật, những khó khăn, tồn tại về thực hiện chế độ, chính sách, những mâu thuẫn phát sinh trong cộng đồng dân cư dần được khắc phục, tháo gỡ, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người dân, hạn chế đáng kể đơn thư khiếu kiện kéo dài, vượt cấp, góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị để phát triển kinh tế - xã hội. 

Với những thành tích đó, Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh đã được Đảng, Nhà nước và các cấp ghi nhận: năm 2011 được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen; năm 2013 được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba; ngoài ra Trung tâm còn được Bộ Tư pháp và UBND tỉnh tặng bằng khen.

Nguyễn Tùng