Tại phòng tư vấn CSSKSS vị thành niên và thanh niên trẻ tại Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản, nhiều em đến nhờ cán bộ y tế tư vấn song hầu hết là những “trường hợp đã rồi”. Nghĩa là đa số các em đã có quan hệ tình dục không an toàn và mang thai ngoài ý muốn nên mới lo sợ, đến nhờ bác sĩ tư vấn, “giải quyết hậu quả”. Chị Nguyễn Thị Phương, Phó Trưởng khoa CSSKSS vị thành niên, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản cho biết: Trong quá trình tiếp xúc với các cháu lứa tuổi vị thành niên đến tư vấn, có những cháu chưa biết gì về biện pháp tránh thai, có cháu chưa hiểu tại sao mình lại có thai. Ngoài ra, nhiều cháu đến tư vấn bởi có những vấn đề căng thẳng do thay đổi về tâm sinh lý, sự xuất hiện của kinh nguyệt mà không biết đó là kinh nguyệt... Nguyên nhân dẫn đến việc phải “giải quyết hậu quả” hoặc băn khoăn, lo lắng của các em chủ yếu do thiếu kiến thức về CSSKSS. Thực tế, ở nhiều gia đình, người thân thiết, gần gũi với các em chính là các bậc phụ huynh song nhiều phụ huynh còn khá dè dặt trong việc trao đổi với con em mình về CSSKSS, ít hướng dẫn, chỉ bảo bởi cho đó là vấn đề tế nhị. Trong khi đó, chương trình giáo dục phổ thông tuy đã có các buổi ngoại khóa về giáo dục giới tính và CSSKSS song do số tiết học còn ít, việc giáo dục giới tính đôi khi còn gượng gạo dẫn đến sự hiểu biết về giới và CSSKSS của các em chưa thực sự thấu đáo, rõ ràng.

Những năm qua, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản, Hội KHHGĐ tỉnh, Chi cục Dân số - KHHGĐ là những đơn vị tích cực triển khai các hoạt động truyền thông, tư vấn cho vị thành niên và thanh niên trẻ tại các trường học trong tỉnh. Nội dung truyền thông tập trung trang bị cho các em những kiến thức cơ bản về tâm sinh lý tuổi dậy thì, tình bạn, tình yêu khác giới; các biện pháp tránh thai an toàn, tránh mang thai ngoài ý muốn; nhận biết và phòng tránh các hành vi xâm hại tình dục trẻ em; phòng bệnh lây truyền qua đường sinh sản. Bà Trần Thu Hà, cán bộ truyền thông, Chi cục Dân số - KHHGĐ chia sẻ: Việc dậy thì sớm, quan hệ tình dục sớm ở lứa tuổi vị thành niên diễn ra ngày càng nhiều, chúng tôi quan điểm “vẽ đường cho hươu chạy đúng đường” là quan trọng hơn cả. Vì vậy, đối tượng truyền thông được chú trọng ngay từ khi các cháu ở độ tuổi mầm non, tiểu học. Thực tế cho thấy, các cháu bị xâm hại tình dục ngày càng ở độ tuổi nhỏ hơn bởi các cháu chưa có kiến thức để nhận biết các dấu hiệu bị xâm hại tình dục ngay từ sớm... Qua các buổi trao đổi, đối thoại, chúng tôi nhận thấy kiến thức về SKSS của các em còn rất hạn chế, đòi hỏi công tác truyền thông cần phải được quan tâm nhiều hơn, ngay từ trong gia đình, nhà trường và xã hội, giúp trang bị kiến thức, xây dựng cho các em lối sống lành mạnh, khoa học.

Tại một buổi ngoại khóa truyền thông CSSKSS lứa tuổi vị thành niên cho học sinh Trường THCS Vũ Bình (Kiến Xương), em Bùi Đức Kiệt cho biết: Từ trước tới giờ em chưa được nghe tuyên truyền gì về CSSKSS. Sau khi được cán bộ dân số truyền thông, phổ biến kiến thức, em đã hiểu hơn về SKSS vị thành niên, về giới tính, về tình dục nam, nữ. Theo em, tuổi học sinh chỉ nên có mối quan hệ tình bạn trong sáng giúp nhau cùng tiến bộ trong học tập, chưa nên yêu và quan hệ tình dục sớm để tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra. Em Lê Sa Chi cũng cho biết: Trước đây, hiểu biết về SKSS và CSSKSS của em và các bạn rất ít. Sau buổi truyền thông, chúng em đã biết thêm được nhiều điều bổ ích như biết được những kiến thức về bộ phận sinh dục, biết cách chăm sóc để tránh các bệnh liên quan. Đặc biệt, biết được cách nhận biết hành vi, phòng tránh bị xâm hại tình dục; hiểu được không nên quan hệ tình dục sớm và hiểu cách quan hệ tình dục an toàn, tránh mang thai ngoài ý muốn. Em thấy những buổi ngoại khóa như thế này rất quan trọng và thiết thực. Em mong sẽ có thêm nhiều buổi học tương tự để giúp trang bị kiến thức, hành trang, giúp chúng em tự tin bước vào đời.

Theo bà Đoàn Thanh Hằng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ: Công tác CSSKSS vị thành niên trong giai đoạn hiện nay giữ vai trò quan trọng. Vì vậy, chủ đề của tháng hành động quốc gia về dân số và ngày dân số Việt Nam năm nay là “Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên vì tương lai giống nòi”. Các nội dung tập trung ưu tiên tuyên truyền sâu rộng chính là vấn đề SKSS vị thành niên, thanh niên; phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục; tình dục an toàn; phòng tránh mang thai ngoài ý muốn và tác hại của phá thai không an toàn; tư vấn lợi ích khám sức khỏe trước hôn nhân; tầm soát, chẩn đoán sớm và điều trị bệnh tật trước sinh và sơ sinh... Vì vậy, chúng tôi mong muốn bên cạnh nỗ lực của ngành dân số - y tế, các cơ quan chức năng, nhà trường, đoàn thanh niên, các tổ chức chính trị - xã hội sẽ phối hợp tích cực đẩy mạnh tuyên truyền công tác CSSKSS. Hy vọng, khi các hoạt động CSSKSS vị thành niên, thanh niên được chú trọng sẽ góp phần tích cực nâng cao chất lượng dân số, bảo đảm tương lai giống nòi.

Hà Anh