Năm 2010, cầm sổ hưu, rời ghế giám đốc doanh nghiệp quốc doanh, ông Mâu không nghỉ ngơi mà bắt tay ngay vào công việc làm Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT) lưỡng Công ty ngoài quốc doanh là Gốm Đất Việt và Gạch ngói Đất Việt, cơ sở sản xuất ở xã Tràng An, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.

Ông Mâu về hưu, ngày đầu mở doanh nghiệp ngoài quốc doanh, nhiều người khuyên can về hưu thì nên nghỉ, làm thêm chi cho vất vả tuổi già. Làm giám đốc “tự phong”, trong thời điểm cơ chế bao cấp chưa qua, kinh tế thị trường chưa đến hẳn gian truân lắm. Sáng “gà chưa cõng con đi đái” đã phải tỉnh giấc, lom khom lưng với cấp này cấp nọ, vốn hách dịch; làm hài lòng với khách hàng, những ông “thượng đế” con; làm đẹp lòng bà ngân hàng, vốn tính khí đỏng đảnh. Không thế, không lo được việc làm cho người lao động, chẳng sớm thì doanh nghiệp cũng giải thể.

Đến giờ ông Mâu vẫn chưa nói ra, những thực tế bắt tay vào công việc mới, nhiều khó khăn không lường trước được. Như tưởng ngân hàng kinh doanh tiền tệ, cần mình vay để trả lãi. Nhưng đang đầu tư mà ngân hàng giở chứng dừng cho vay là khốn đốn, chẳng khác nào “thui chó nửa mùa hết rơm”. Chủ đầu tư không giỏi chèo chống, thì cơ sở sản xuất xây dựng dở dang thành đống gạch vụn. Còn sản phẩm ra lò thì nuột là, tưởng phần thắng cầm chắc trong tay. Ai ngờ đi bán hàng do tay mình làm ra mà như đi đánh vật. Thị trường như “quần ngư tranh thực”, kẻ xấu bụng tranh giành thị phần dèm pha, mưu mẹo dìm hàng mình xuống, đẩy hàng họ lên. Anh em trước đây cùng một lò, chung niêu cơm “con chấy cắn làm đôi” mình cưu mang giúp đỡ họ, nay tách ra là trở mặt cạnh tranh như thù địch. Mình mới ra ràng còn non yếu, vốn liếng mỏng manh, sản phẩm bán 1 đồng ngang giá thị trường, thì họ bèn hạ giá xuống 8 hào. Mình bóp bụng hạ theo, họ lại đánh tụt xuống 5 hào, còn đãi khách hàng bát phở sáng nóng hôi hổi. Nội bộ thì giám đốc như làm thuê, nhất cử theo ý kiến của cổ đông, mà cơ chế chính sách thì còn bất cập, nhiều tình huống không nằm trong kế hoạch. Địa phương, lãnh đạo chính quyền thì xa, “bản nha” thì gần, nhiều khi bức xúc cũng đành nín nhịn. Người đứng mũi chịu sào một doanh nghiệp, mặt trái cơ chế thị trường nhiều cam go như thuyền to sóng to, thuyền nhỏ sóng nhỏ.

AHLĐ Nguyễn Quang Mâu bao nhiêu năm ở vị trí lãnh đạo một doanh nghiệp lớn, chắc hẳn lưng vốn cũng dành dụm được ít nhiều, không túng thiếu. Ông lại là con người mộc mạc từ đường ăn tiếng nói, nhiều khi bắp ngô củ khoai luộc cũng xong bữa, không đến nỗi phải tìm công bới việc để mưu sinh. Ông Mâu cho rằng lao động là nguồn vui, ích nước lợi nhà; đằng sau mình còn bao người cần việc, cần người dẫn dắt xóa đói nghèo. Ông đã khéo léo tìm cách dấn thân vào công việc, vượt qua mọi trở ngại, lãnh đạo hai công ty vững bước trên thị trường.

Thành quả lao động sau ngày về hưu của AHLĐ Nguyễn Quang Mâu đang tỏa sáng ở ngành sản xuất vật liệu xây dựng Việt Nam, hai nhà máy gạch ngói do ông gây dựng đều kinh doanh có lãi, đời sống người lao động được bảo đảm, đóng góp tốt các nghĩa vụ với nhà nước. Đặc biệt là thương hiệu của doanh nghiệp đang nổi danh trên thị trường trong nước và quốc tế. Sản phẩm của gốm Đất Việt và gạch ngói Đất Việt có mặt ở 63 tỉnh, thành phố trong nước và 45 nước trên thế giới. Năm 2017, doanh thu đạt 318 tỷ đồng, doanh thu xuất khẩu 90 tỷ đồng.

Thành tích được ghi nhận: năm 2015, gốm Đất Việt được tôn vinh trong top 500 doanh nghiệp tăng trưởng nhanh nhất Việt Nam; năm 2012 và 2015 được vinh danh giải thưởng Sao vàng Đất Việt; năm 2017, đăng quang giải vàng giải thưởng cao quý chất lượng quốc gia. Năm 2018, AHLĐ Nguyễn Quang Mâu được suy tôn là một trong bốn người cao tuổi làm kinh tế giỏi tiêu biểu ở Quảng Ninh, được dự Đại hội thi đua người cao tuổi làm kinh tế giỏi toàn quốc và là người duy nhất trong đoàn Quảng Ninh được tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.

Còn một giá trị văn hóa mà AHLĐ Nguyễn Quang Mâu xây dựng, đó là nếp sống văn hóa doanh nghiệp. Người thợ có bữa ăn giữa ca tự chọn, tan ca được xông hơi thư giãn, nhà tắm nước nóng lạnh đông ấm, hè mát, thời trang lao động thay ra có người giặt giũ phơi là phẳng phiu. Người thợ tinh thần sảng khoái, yên tâm làm việc, coi doanh nghiệp như mái nhà chung của mình, tự quản an ninh trật tự, vệ sinh môi trường. Người người đoàn kết thân ái, gặp khách ra vào nhà máy thì niềm nở đón chào, cơ xưởng sáng, xanh, sạch, đẹp.

Người giám đốc có tâm, có tài, đặt cơ sở sản xuất ở đâu là ở đấy mọc lên khu chung cư cho người lao động. Người lao động còn gì vui hơn khi có bàn tay “bà đỡ” lo cho mình “an cư lập nghiệp”. Đến bây giờ dân khu 1, phường Giếng Đáy, Hạ Long vẫn nhớ ơn người vượt thổ, xây dựng nhà cho công nhân ở, coi AHLĐ Nguyễn Quang Mâu là một trong số tiên công dựng làng gạch ngói Hạ Long, giá trị văn hóa bền lâu mãi mãi.
AHLĐ Nguyễn Quang Mâu trong thời kỳ đổi mới, về hưu không nghỉ, vẫn phát huy bản chất anh hùng, nay ông chạm tuổi “cổ lai hy”, tuổi càng cao, danh thơm càng tỏa sáng.

Vũ Phong Cầm
(Tác phẩm dự thi viết về đề tài người Thái Bình - đất Thái Bình)