Nội dung được Quốc hội lựa chọn chất vấn liên quan đến 4 lĩnh vực: tài chính, ngân hàng, thông tin và truyền thông, tòa án. 

Các phiên chất vấn đã diễn ra trong không khí dân chủ, sôi nổi và xây dựng. Tại các phiên chất vấn đã có nhiều lượt đại biểu đặt câu hỏi chất vấn và tham gia tranh luận. 

Mặc dù Quốc hội đã dành 3 ngày để thực hiện hoạt động chất vấn, nhưng vẫn còn một số đại biểu đã đặt câu hỏi nhưng chưa đủ thời gian để trả lời tại hội trường và một số đại biểu khác phải gửi câu hỏi trực tiếp để trả lời bằng văn bản. 

Đại biểu Quốc hội đã thể hiện tâm huyết, tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, chất vấn ngắn gọn, rõ ràng, bám sát nhóm vấn đề, đặc biệt là tích cực tham gia tranh luận, không chỉ tranh luận giữa các đại biểu với nhau mà còn tranh luận với các thành viên trả lời chất vấn để làm rõ thêm mội dung của vấn đề nêu ra.

Tham gia vào 3 ngày chất vấn, đã có 12 lượt ý kiến của đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình tham gia chất vấn và tranh luận đối với Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ Thông tin và Truyền thông, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; các nội dung chất vấn của đại biểu Quốc hội tỉnh lựa chọn đều là những vấn đề bức xúc, được đông đảo cử tri ở địa phương và dư luận xã hội quan tâm. 

Tham gia chất vấn Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, đại biểu Phạm Văn Tuân nêu lên 2 vấn đề:  Một là hiện nay, một số cơ quan báo chí và một số phóng viên hoạt động không đúng tôn chỉ mục đích, rút tít giật gân để câu khách, bình luận một chiều có tính áp đặt, nhiều tin bài thiếu kiểm chứng, cắt xén thông tin, xuyên tạc sự thật, thậm chí kích động gây dư luận xấu, làm ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức và cá nhân, gây mất ổn định tình hình ở một số địa phương. Hai là, thời gian qua việc triển khai xây dựng chính quyền điện tử ở các địa phương theo tinh thần Nghị quyết số 36A của Chính phủ còn gặp khó khăn, đặc biệt là chưa lựa chọn được mô hình phát triển, nền tảng chính quyền điện tử.

Trả lời về vấn đề này, đồng chí Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng hiện nay vai trò phóng viên thường trú có ý nghĩa lớn đối với cơ quan báo chí, nhiều phóng viên thường trú có nhiều bài viết hay, sâu sắc, phản ánh đầy đủ mọi mặt của địa phương. Tuy nhiên, gần đây có tình trạng báo chí, nhất là phóng viên thường trú vi phạm pháp luật, hù dọa doanh nghiệp; một số cơ quan báo chí đưa tin sai sự thật, đưa tin một chiều ở một số địa phương nhất là Thái Bình. Vừa rồi ở Thái Bình có kiến nghị một số cơ quan báo chí đưa tin sai sự thật về một số dự án ở địa phương.

Về việc này, Bộ đã chỉ đạo các cơ quan liên quan để vào cuộc xem xét, xử lý các thông tin đó, khắc phục tình trạng thông tin phiến diện, một chiều. Thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã rất kiên quyết trong việc xử lý các trường hợp không thực hiện đúng tôn chỉ mục đích như xử phạt vi phạm hành chính bằng tiền, xử lý các phóng viên thường trú. Nhưng tình trạng này gần đây hầu như không giảm bởi vì: một là, do lựa chọn phóng viên thường trú ở một số cơ quan báo chí, nhất là báo điện tử không đủ tiêu chuẩn, thậm chí sử dụng những phóng viên bị kỷ luật ở địa phương đưa sang làm phóng viên thường trú của cơ quan báo chí mình. Chính những người đó sau này đi tìm những kẽ hở của địa phương để viết. Một địa phương rất nhiều việc tốt không viết, mà chỉ tìm mọi kẽ hở của địa phương, mọi điểm xấu của địa phương để nêu; hai là, phóng viên thường trú câu kết với một số cộng tác viên, giữa phóng viên thường trú và cộng tác viên tạo thành một lực lượng tự cho mình có quyền lực thứ tư để đi hù dọa các doanh nghiệp, kêu gọi quảng cáo; ba là, nhiều doanh nghiệp sau khi bị gọi quảng cáo, bị hù dọa cũng không dám đứng ra để tố cáo. Bởi sợ rằng "được vạ thì má sưng" nên thôi chấp nhận nhịn một chút để yên lành nhưng cũng đâu có yên lành. Vì vậy thời gian vừa qua, Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Ban Tuyên giáo trung ương với các cơ quan liên quan đã tổ chức 5 đoàn đi thanh tra, kiểm tra ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên và miền Tây Nam Bộ. Hiện nay đang tổng hợp xem xét xử lý và đề ra các giải pháp căn cơ trong đó phải nói đến giải pháp ngay chính bản thân các cơ quan báo chí phải cử đúng người, cử phóng viên có đủ năng lực và trình độ tổ chức các văn phòng, cơ quan thường trú có đủ điều kiện để thực hiện.

Qua đây cũng mong muốn các địa phương cần cung cấp đầy đủ thông tin cho báo chí để khắc phục tình trạng phiến diện, một chiều này. Bởi vì có hiện tượng phóng viên xuống tác nghiệp nhưng người phát ngôn không cung cấp thông tin, dẫn đến việc khai thác thông tin phải qua nhiều nguồn, không qua được nguồn chính thức thì phải thông qua bạn bè, người thân, các mối quan hệ này, quan hệ nọ, nên nhiều lúc lấy được thông tin thì thông tin không chính xác, thậm chí có những thông tin trái ngược nhau hoặc thông tin nửa sự thật, dẫn đến tình trạng đó thì Bộ tiếp tục quan tâm để xử lý.

Về xây dựng chính quyền điện tử gặp khó khăn, chưa lựa chọn được mô hình phát triển để triển khai dịch vụ công mức độ 3: Năm 2015, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành khung kiến trúc Chính phủ điện tử phiên bản 1.0; đã ban hành các văn bản hướng dẫn đến các bộ, ngành, địa phương xây dựng, kiến trúc chính quyền, Chính phủ điện tử của mình. Thời gian tới, Bộ tiếp tục công tác hướng dẫn, đôn đốc để các bộ, ngành, các địa phương xây dựng, áp dụng kiến trúc chính phủ điện tử trong quá trình triển khai ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng Chính phủ điện tử của mình.

Tham gia chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính, đại biểu Nguyễn Văn Thân nêu 2 vấn đề: một là về hộ kinh doanh cá thể, chỉ tiêu đến năm 2020 chúng ta phải có 1 triệu doanh nghiệp, với quy định hiện nay thì nhiều nơi không muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp. Lý do là thuế, là thủ tục, kế toán, hành chính đồng thời khi đã trở thành doanh nghiệp thì phải đóng chi phí và thuế 24 - 26%, như vậy rất khó có thể đạt được đến 1 triệu doanh nghiệp đến năm 2020. Hai là, hiện nay nguồn lực về tiền, bất động sản có giá trị đang tồn tại trong dân rất lớn, trong khi đó chúng ta đang phải đi vay nước ngoài để đầu tư phát triển, trong khi các công ty tư nhân đang huy động vốn rất tốt bằng nhiều hình thức hợp lệ.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng đây cũng là vấn đề đang đặt ra, giải pháp hiện nay của Bộ là đang rà soát để sửa đổi Luật Quản lý thuế, đồng thời cũng đã triển khai nghiên cứu chế độ kế toán cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, đơn giản. Tới đây Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp cũng đã triển khai bước nghiên cứu để ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và doanh nghiệp vừa.

Đối với Thủ tướng Chính phủ, đại biểu Vũ Tiến Lộc đặt câu hỏi đề nghị Thủ tướng cho biết Chính phủ kiến tạo là tuyên ngôn về tinh thần làm việc của Chính phủ hay mô hình của Chính phủ mới. Những nội dung cốt lõi của Chính phủ kiến tạo là gì? Chính phủ kiến tạo khác gì so với Chính phủ quản lý theo kiểu truyền thống. Hai là, Thủ tướng đánh giá thế nào về tương lai của hiệp định TPP mà không có sự tham gia của Hoa Kỳ và tác động của nó đối với nền kinh tế Việt Nam đồng thời Thủ tướng và Chính phủ đã có những chủ trương, giải pháp gì để thúc đẩy quan hệ hợp tác của chúng ta với Hoa Kỳ. 

Về vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ cho  biết: nội hàm của Chính phủ kiến tạo trước hết đó là chủ động thiết kế chính sách và pháp luật để đất nước ta phát triển, không để rơi vào thế bị động. Nhà nước không làm thay thị trường, cái gì làm tốt chúng ta để nhân dân, để xã hội làm. Chính phủ kiến thiết được môi trường kinh doanh thuận lợi. Chính phủ kiến tạo để phục vụ người dân tốt nhất bằng an sinh xã hội, bằng phúc lợi xã hội và trước hết là y tế, giáo dục, thể thao, văn hóa. Là Chính phủ hành động nói đi đôi với làm, đề cao trách nhiệm cá nhân, kỷ luật, kỷ cương và đặc biệt phải thay ngay thẩm quyền những cán bộ không đáp ứng được yêu cầu. 

Về một TPP mà không có sự tham gia của Hoa Kỳ: Hoa Kỳ cũng là nền kinh tế lớn, nhưng ngay bản thân Úc hay Nhật, NewZealand, Mexico v.v. là những nền kinh tế lớn mà Việt Nam cần phải tham gia, không phải chỉ có Mỹ chúng ta mới tham gia. Xu hướng tự do thương mại, xu thế không thể đảo ngược kinh tế quốc tế, hội nhập quốc tế là một xu hướng chúng ta nên tận dụng thời cơ này. Đồng thời, Việt Nam - Hoa Kỳ đã có hiệp định TIFA, hiệp định thương mại đầu tư với Hoa Kỳ, hiện nay chúng ta vẫn thực hiện khung hiệp định thương mại này với Hoa Kỳ để hợp tác với Hoa Kỳ trên một số khung thương mại làm ăn trên cơ sở 2 bên cùng có lợi. Chúng ta vẫn đang có chủ trương đẩy mạnh sự hợp tác này.

Ngoài ra, có 2 đại biểu trong Đoàn đã nêu câu hỏi đối với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt nam nhưng do điều kiện thời gian nên các vị trưởng ngành đã xem xét trả lời bằng văn bản. Đó là Đại biểu Bùi Quốc Phòng chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về việc chống oan sai và chống bỏ lọt tội phạm. Thời gian vừa qua, ngành tòa án đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên vẫn còn một số vụ án oan sai đã gây bức xúc trong xã hội và gây hậu quả vô cùng nặng nề.

Đại biểu Bùi Văn Xuyền chất vấn Thống đốc Ngân hàng Nhà nước vấn đề về việc phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch. Đại biểu cho rằng với sự vào cuộc của ngân hàng, trong thời gian ngắn tỷ lệ tín dụng đã tăng tới 36.000 tỷ. Tuy nhiên, phần cho vay về giảm nghèo đối với hộ nông dân và cũng như cho vay về tiêu dùng thì còn rất khó khăn. Các chính sách rất rõ ràng nhưng giải pháp đột phá để hỗ trợ cho nông dân vay vốn để họ không phải tìm đến tín dụng đen hoặc tín dụng ở bên ngoài lãi suất cao, tiềm ẩn rất nhiều rủi ro thì Thống đốc cần phải có giải pháp gì để có thể đẩy nhanh tốc độ giải ngân ở tiếp cận tín dụng của người dân. Đặc biệt vốn của ngân hàng chính sách hiện nay đang rất khó khăn, Thống đốc cũng nên có giải pháp sát hơn, mạnh hơn để tăng nguồn vốn cho ngân hàng chính sách ngoài vốn của ngân sách nhà nước đầu tư vào.

Vũ Sơn Tùng

(Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh)