Từ những ngày đầu, cơ quan Tỉnh đội dân quân chỉ hơn 10 đồng chí và 4 đơn vị gồm: Đại đội Quang Trung, Đề Thám, Lê Lợi, Trần Quốc Tuấn, chủ yếu là lực lượng du kích và dân quân tự vệ tổ chức tập trung, vũ khí trang bị còn rất thô sơ và thiếu thốn. Song với tinh thần “Quyết chiến đấu để giải phóng và bảo vệ quê hương”, trong kháng chiến chống thực dân Pháp, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Ban thường vụ Tỉnh uỷ và Bộ Tư lệnh Liên khu 3, LLVT tỉnh Thái Bình đã xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân vững chắc, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chủ lực đánh 5.930 trận, tiêu diệt và bức hàng hơn 200 đồn, bốt địch; phá 852 bộ máy ngụy quyền từ tổng đến xã, thu nhiều quân trang, quân dụng, vũ khí đạn dược phục vụ chiến đấu và phát triển lực lượng. Đồng thời, chi viện to lớn sức người, sức của, cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. 

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, với khẩu hiệu “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”, Thái Bình đã động viên gần 22 vạn thanh niên lên đường chiến đấu; 34.238 thanh niên xung phong, tình nguyện phục vụ trên các chiến trường, là tỉnh luôn có tỷ lệ người tòng quân cao nhất so với dân số. Hướng về tiền tuyến lớn miền Nam, Thái Bình cũng là quê hương của phong trào “Trai ba sẵn sàng, gái ba đảm đang”, “Tay cày, tay súng; tay búa, tay súng”... là tỉnh đầu tiên ở Miền Bắc lập kỷ lục 5 tấn, rồi 7 tấn thóc/ 1 héc ta. Quân và dân Thái Bình đã sát cánh cùng với các lực lượng chiến đấu anh dũng bắn rơi 44 máy bay các loại, bắn chìm 4 tàu chiến Mỹ... góp phần cùng quân và dân cả nước làm nên chiến thắng vĩ đại mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thông nhất đất nước, cùng cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Tổng kết các cuộc kháng chiến, nhiều người con ưu tú của Thái Bình gắn liền với những thời khắc lịch sử trọng đại của dân tộc. Đó là: Nữ du kích Anh hùng LLVT nhân dân đầu tiên của cả nước Nguyễn Thị Chiên tay không bắt giặc; Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật dẫn đầu tổ thọc sâu đánh chiếm sở chỉ huy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, cắm cờ trên nóc hầm Đờcatxtơri; Anh hùng LLVT nhân dân- Trung tướng Phạm Tuân, đã dũng cảm chiến đấu bắn rơi pháo đài bay B.52 của Mỹ, người Châu Á đầu tiên bay vào vũ trụ; Đại đội trưởng Bùi Quang Thận dẫn đầu đơn vị xe tăng đánh chiếm và cắm cờ trên Dinh Độc Lập trưa ngày 30/4/1975, báo hiệu sự sụp đổ hoàn toàn của chính quyền tay sai và đế quốc Mỹ xâm lược; Thiếu tướng Vũ Ngọc Nhạ, nhà tình báo chiến lược, vĩ đại đã chiến đấu trong lòng địch suốt 4 đời tổng thống ngụy quyền Sài Gòn... Những tấm gương đó đã thực sự sống mãi với lịch sử anh hùng của dân tộc Việt Nam.

Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong hai cuộc kháng chiến, LLVT Thái Bình vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”; 103 tập thể và 53 cá nhân được phong tặng, truy tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”; 2.158 bà mẹ được phong tặng “Mẹ Việt Nam anh hùng”; hàng vạn tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân, Huy chương, Cờ thi đua và Bằng, Giấy khen của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, các Bộ, Ngành Trung ương và của tỉnh trao tặng.

Phát huy truyền thống cách mạng, kế thừa những thành quả to lớn của các thế hệ đi trước, những năm gần đây, Đảng uỷ, Bộ CHQS tỉnh đã thường xuyên làm tốt chức năng tham mưu cho Tỉnh uỷ, UBND tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành toàn diện nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương trong xây dựng khu vực phòng thủ, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân ngày càng vững chắc. Cùng với các lực lượng góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế- xã hội, thực hiện thắng lợi chỉ tiêu Nghị quyết của Đảng bộ tỉnh. Nổi bật là: Tham mưu cho Hội đồng giáo dục quốc phòng tỉnh triển khai sâu, rộng, hoàn thành 100% kế hoạch, bảo đảm chất lượng tốt. Từ năm 2006 đến nay đã tổ chức bồi dưỡng kiến thức quốc phòng- an ninh cho gần 18.000 lượt đối tượng, đạt 93,8%, trong đó có nhiều đối tượng đặc thù như: chủ hộ tàu thuyền đi biển, chức sắc, chức việc, chủ họ đạo, giám đốc các doanh nghiệp... Công tác tuyển chọn gọi công dân nhập ngũ hàng năm đều đạt và vượt 100% chỉ tiêu kế hoạch, bảo đảm công bằng, dân chủ, công khai, đúng luật định, chất lượng. Công tác tuyển sinh quân sự được tiến hành chặt chẽ, nghiêm túc, tỷ lệ thí sinh trúng tuyển hàng năm đạt từ 25-30% với tổng số thí sinh dự thi. Công tác huấn luyện chiến đấu, xây dựng lực lượng DQTV, DBĐV có nhiều chuyển biến tích cực. Từ năm 2006 đến năm 2011 đã tham gia 24 cuộc hội thi, hội thao do Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu tổ chức đều đạt thứ hạng cao ( 7 giải nhất, 3 giải xuất sắc). Hàng năm LLVT tỉnh duy trì nghiêm các chế độ trực SSCĐ, phối hợp với các lực lượng giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; đồng thời chủ động tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương chỉ đạo tốt các cuộc diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập chiến đấu trị an, phòng chống bão lụt, tim kiếm cứu nạn cũng như xử lý các tình huống, vụ việc xảy ra ở cơ sở, không để bị động, bất ngờ.

Thực hiện chính sách hậu phương quân đội, trong những năm qua, đặc biệt là từ năm 2006 đến nay, LLVT tỉnh đã tích cực tham gia hàng vạn ngày công, quyên góp và vận động quyên góp được gần 2 tỷ 300 triệu đồng để xây, tặng gần 100 nhà tình nghĩa, nhà đồng đội; tổ chức thăm hỏi, tặng quà các gia đình chính sách, gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trong các dịp lễ, tết với tổng trị giá  hơn 1,5  tỷ đồng. Đặc biệt, trong thực hiện Quyết định 142 của Thủ tướng Chính phủ, Thái Bình là tỉnh có số lượng đối tượng được hưởng đông, song Đảng uỷ, Bộ CHQS tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo LLVT trong tỉnh tổ chức thực hiện chặt chẽ, bảo đảm công bằng, đúng đối tượng, thời gian quy định, tuyệt đối không để xảy ra các trường hợp sai sót.

Với những thành tích đã đạt được trong nhiều năm qua, Đảng bộ Quân sự tỉnh và các Đảng bộ cơ sở trực thuộc luôn đạt TSVM, cơ quan, đơn vị VMTD, các tổ chức quần chúng được công nhận vững mạnh xuất sắc. LLVT tỉnh được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, Huân chương Quân công hạng Ba; Chính phủ tặng Cờ thi đua xuất sắc, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu 3 và Tỉnh uỷ, UBND tỉnh tặng nhiều Cờ thi đua và Bằng khen. Đặc biệt, 9 năm liền, từ năm 2003 - 2011, LLVT Thái Bình đều được khối thi đua LLVT 9 tỉnh, thành phố bình chọn suy tôn “Đơn vị thực hiện xuất sắc”.

Trải qua 65 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sỹ LLVT tỉnh Thái Bình luôn kế thừa và phát huy truyền thống để xây dựng LLVT tỉnh ngày càng lớn mạnh, đáp ứng với yêu cầu thực hiện nhiệm vụ trong thời kỳ mới. Truyền thống đó đang được thế hệ hôm nay ra sức phấn đấu xây dựng, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của LLVT tỉnh. Trong đó tập trung xây dựng bản lĩnh chính trị, trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, nâng cao năng lực trách nhiệm trong thực hiện các nhiệm vụ được giao, xây dựng các tổ chức Đảng luôn TSVM, cơ quan và đơn vị quân sự địa phương VMTD, làm nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân và thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đại tá: Bùi Đình Thịnh

(Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh)