Hồng Lý hiện là xã có diện tích cây hòe lớn nhất huyện Vũ Thư với khoảng 130ha ở 2 HTXNN Tam Tỉnh và Hồng Xuân; trong đó chủ lực là ở HTXNN Tam Tỉnh với trên 100ha hòe. Ông Cao Xuân Nghĩa, Giám đốc HTXNN Tam Tỉnh cho biết: Xã có lợi thế vùng đất bãi rộng, trước kia trồng chủ yếu ngô, đậu đỗ hiệu quả kinh tế thấp. 10 năm gần đây, thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, bà con trồng nhiều loại cây ăn trái, cây dược liệu, trong đó phổ biến nhất là cây hòe vì cây hòe không đòi hỏi nhiều vốn, kỹ thuật và công chăm sóc như các loại cây khác. Đặc biệt, những năm 2011 - 2015, giá hòe đạt mức 120.000 - 150.000 đồng/kg, thậm chí cao điểm lên tới 200.000 đồng/kg càng “kích thích” người dân địa phương mở rộng diện tích hòe. Từ năm 2015, hòe rớt giá dần, trong đó giảm sâu nhất là khi hòe có mức 30.000 đồng/kg, ước tính nông dân chỉ thu được 3 triệu đồng/sào hòe. Mặc dù vậy, do đã “trót” trồng hòe và so với cây ngô, đậu đỗ thì giá hòe khi giảm sâu vẫn tương đương với thu nhập khi trồng ngô, bà con lại có thể xen canh trồng thêm đậu cô ve, đậu xanh, đậu tương dưới gốc hòe, nên người dân Hồng Lý hầu như không phá bỏ cây hòe, ngược lại, diện tích hòe ở địa phương vẫn tăng nhẹ, hiện đạt trên 100ha. Vụ hòe năm nay, giá hòe tăng cao, có thời điểm đạt 85.000 - 87.000 đồng/kg, hiện đạt 75.000 đồng/kg, trung bình đạt 80.000 đồng/kg. Năng suất hòe của Hồng Lý năm nay ước tính đạt 1,1 - 1,2 tạ/sào, cao hơn 10 - 20% so với năm ngoái. Với giá bán này, nông dân Hồng Lý “cầm chắc” nguồn thu từ 8 triệu đồng trở lên/sào hòe. Ngoài ra, bà con có thêm nguồn thu từ 2 - 3 triệu đồng/sào từ các loại rau màu, đậu đỗ trồng xen trên đất hòe. So với vụ hè năm ngoái, nhờ tăng giá, cây hòe cho hiệu quả kinh tế cao gấp đôi, nông dân phấn khởi, thêm vững tin duy trì cây dược liệu này.

Cùng với Hồng Lý, Bách Thuận cũng được coi là “thủ phủ” của cây hòe với những vườn hòe xanh rợp trải rộng qua hầu hết các thôn Liên Hồng, Bách Tính, Thuận Nghiệp, Thượng Xuân... Vườn hòe rộng gần 5 sào của gia đình anh Phạm Bá Đông, thôn Bình Minh (xã Bách Thuận) đang cho thu hoạch. Anh Đông cho biết mấy năm gần đây, giá hòe rẻ nên gia đình anh có tâm lý “bỏ buông”, không tập trung chăm sóc, năng suất hòe chỉ đạt 80kg/sào. Với gần 5 sào hòe, sản lượng khoảng 4 tạ, những năm hòe rớt giá (25.000 - 30.000 đồng/kg), gia đình anh chỉ thu được 10 - 12 triệu đồng cho cả năm, năm nay bán giá bình quân 75.000/kg, gia đình có nguồn thu 30 triệu đồng từ 5 sào hòe.

Ông Trần Công Thành, đại lý thu mua hòe tại xã Bách Thuận cho biết: Mỗi năm gia đình ông thu mua khoảng 500 - 600 tấn hòe, chiếm khoảng 80% sản lượng hòe trên địa bàn huyện Vũ Thư. Đầu ra sản phẩm hòe của bà con địa phương hiện nay phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường Trung Quốc. Liên tiếp những năm 2011 - 2014, giá hòe rất cao, đạt mức 120.000 - 150.000 đồng/kg, thậm chí cao điểm nhất lên tới 230.000 đồng/kg. Tuy nhiên, những năm gần đây, giá hòe giảm sâu, thấp nhất ở mức 25.000 đồng/kg, đã khiến nhiều nông dân phá bỏ cây hòe. Năm nay, phía Trung Quốc thu mua hòe với giá cao nên chúng tôi cũng mua của nông dân với giá cao hơn các năm trước. Cá nhân tôi cho rằng, do diện tích hòe nước ta mấy năm gần đây giảm, trong khi nhu cầu của thị trường Trung Quốc vẫn cần loại dược liệu này. Tuy nhiên, đối với thị trường Trung Quốc rất khó dự đoán, giá hòe năm nay tăng, nhưng có tăng ổn định hay không thì chính thương lái chúng tôi cũng không khẳng định được.

Ông Nguyễn Kim Sáu, Chủ tịch UBND xã Bách Thuận cho biết: Hòe là một trong những cây trồng chủ lực ở đất vườn Bách Thuận, sau nhiều thăng trầm, hiện toàn xã có 87ha hòe. Những năm trước, giá hòe giảm sâu ảnh hưởng lớn đến thu nhập của người dân địa phương, năm nay giá hòe tăng bà con rất phấn khởi. Với giá bán này, hòe cho hiệu quả kinh tế 8 triệu đồng/sào, khoảng 220 triệu đồng/ha. Ngoài ra còn có thêm nguồn thu phụ từ các loại cây trồng xen canh dưới tán hòe. Do thị trường tiêu thụ hòe hiện nay chủ yếu là thị trường Trung Quốc nên vấn đề ổn định giá hòe trên thị trường hiện nay rất khó, liên quan đến nhiều yếu tố, đòi hỏi vào cuộc của nhiều cấp, ngành.

Với hàng trăm héc-ta hòe trên địa bàn huyện Vũ Thư, loại cây dược liệu này đã và đang góp phần tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Quỳnh Lưu