Vài năm gần đây, một cuộc đua khám phá Mặt Trăng mới đang diễn ra với hàng loạt tàu vũ trụ từ nhiều công ty và quốc gia nỗ lực bay đến thiên thể này, nhưng phần lớn thất bại. Năm 2025 có thể mang lại cơ hội thứ hai cho họ, đồng thời giới thiệu một số "người chơi" mới tham gia cuộc đua.

Chuyến đi chung của Firefly Aerospace và ispace

Hai tàu đổ bộ Mặt Trăng Blue Ghost của công ty Mỹ Firefly Aerospace và Resilience của công ty Nhật Bản ispace cất cánh trên tên lửa Falcon 9 của SpaceX sáng ngày 15/1 từ Trung tâm vũ trụ Kennedy, bang Florida.

Đây là nỗ lực đầu tiên của Firefly Aerospace nhằm đưa tàu đáp xuống Mặt Trăng. Nếu mọi việc diễn ra theo kế hoạch, Blue Ghost, sẽ mất khoảng 45 ngày để tiếp cận Mons Latreille, cấu trúc núi lửa cổ đại nằm trong bồn địa Mare Crisium rộng hơn 483 km ở phía gần của Mặt Trăng.

Vị trí hạ cánh độc đáo này giúp Blue Ghost thu thập dữ liệu quan trọng về lớp đất mặt của Mặt Trăng, các đặc điểm địa vật lý, sự tương tác của gió Mặt Trời và từ trường Trái Đất. Con tàu dự kiến hoạt động trên Mặt Trăng khoảng 14 ngày.

Trong khi đó, đây là nỗ lực thám hiểm Mặt Trăng thứ hai của ispace. Nỗ lực đầu tiên diễn ra vào tháng 4/2023, ispace cố gắng đưa tàu đổ bộ Hakuto-R nặng 1.000 kg đáp xuống Mặt Trăng nhưng thất bại.

Trong nỗ lực thứ 2, ispace sẽ đưa Resilience, tàu đổ bộ tương tự Hakuto-R nhưng đã nâng cấp, bay theo lộ trình tiết kiệm năng lượng tới Mặt Trăng và đến sau Blue Ghost. Nó dự kiến đáp xuống Mare Frigoris ở Bắc bán cầu của Mặt Trăng, sau khoảng 4,5 tháng nữa. Một trong các thiết bị của Resilience, robot tự hành nhỏ Tenacious, sẽ được triển khai trên mặt đất sau khi tàu hạ cánh thành công. Robot tự hành được thiết kế để thu thập mẫu vật lớp bụi trong hợp đồng riêng với NASA.

Mô phỏng tàu đổ bộ Athena trên bề mặt Mặt Trăng. Ảnh: Intuitive Machines/NASA

Intuitive Machines nỗ lực lần thứ hai

Công ty Intuitive Machines làm nên lịch sử vào tháng 2/2024 khi lần đầu tiên đưa một tàu đổ bộ do Mỹ sản xuất lên Mặt Trăng sau hơn 5 thập kỷ. Tuy nhiên, Odysseus hạ cánh không hoàn hảo. Lật nghiêng sang một bên do vấn đề định vị, con tàu chỉ hoạt động với khả năng và năng lượng hạn chế.

Năm nay, Intuitive Machines sẽ có cơ hội khác để thực hiện cú hạ cánh hoàn hảo với tàu đổ bộ mới Athena. Con tàu dự kiến phóng trên tên lửa Falcon 9 của SpaceX sớm nhất vào cuối tháng 2. Nó hướng đến hạ cánh gần cực nam Mặt Trăng - khu vực quan trọng với cuộc đua Mặt Trăng hiện nay vì nhiều khả năng chứa băng nước. Nước có thể dùng làm nước uống cho phi hành gia, thậm chí chuyển đổi thành nhiên liệu tên lửa.

Athena sẽ mang theo PRIME-1, công cụ do NASA phát triển để tìm kiếm và khoan băng nước. Đi cùng Athena còn có Lunar Trailblazer của NASA, một vệ tinh được thiết kế để quay quanh Mặt Trăng và sử dụng cảm biến từ xa để phát hiện nước.

Mô phỏng tàu đổ bộ Mặt Trăng Blue Moon Mark 1. Ảnh: Blue Origin

Blue Origin hướng tới Mặt Trăng

Blue Origin, công ty vũ trụ của tỷ phú Mỹ Jeff Bezos, cũng có thể ra mắt nguyên mẫu tàu đổ bộ Mặt Trăng năm nay. Con tàu mang tên Blue Moon, là một trong hai phương tiện mà NASA lựa chọn để đưa phi hành gia từ quỹ đạo Mặt Trăng xuống bề mặt thiên thể này. Phương tiện còn lại là Starship của SpaceX.

Blue Moon phiên bản chở người có thể vài năm nữa mới ra mắt, nhưng Blue Origin dự định phóng tàu đổ bộ mở đường cho các nhiệm vụ chở hàng lên Mặt Trăng sớm nhất trong năm nay. Tuy nhiên, mốc thời gian chính xác chưa được xác định.

Con tàu dự kiến phóng bằng tên lửa New Glenn của Blue Origin. Tàu đổ bộ sẽ giúp kiểm tra thiết kế và động cơ của Blue Moon, nhằm đảm bảo chuyến bay với thiết bị khoa học giá trị hoặc phi hành đoàn trong tương lai diễn ra suôn sẻ. Con tàu cũng mang theo thiết bị khoa học SCALPSS của NASA. Đây là bộ camera được thiết kế để theo dõi cách bụi Mặt Trăng phản ứng với động cơ của tàu đổ bộ trong quá trình hạ cánh.

Nhân viên của Astrobotic Technology đang làm việc với tàu đổ bộ Griffin. Ảnh: Jordan K Reynolds/Astrobotic

Những nhiệm vụ cuối năm hoặc xa hơn

Intuitive Machines có thể phóng tàu Mặt Trăng thứ ba, IM-3, sớm nhất vào tháng 10.

Công ty Mỹ Astrobotic Technology cũng có thể làm lại sau nỗ lực hạ cánh thất bại năm 2024. Công ty này đang phát triển tàu đổ bộ mới Griffin, lớn hơn tàu Peregrine năm ngoái và có thể phóng sớm nhất trong năm nay. Nhưng Astrobotic Technology đã gặp một số vấn đề với Griffin, ví dụ, NASA hủy bỏ việc gửi kèm một robot đến Mặt Trăng.

Cũng trong năm nay, SpaceX có thể đưa tàu Starship - phương tiện phóng mạnh nhất từng được chế tạo - lên Mặt Trăng, không mang theo phi hành đoàn. Mốc thời gian này vẫn chưa chắc chắn, nhưng theo NASA, SpaceX ít nhất cũng có kế hoạch tăng cường phát triển Starship trong năm nay, thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến tiếp nhiên liệu ngay trên quỹ đạo.

Theo vnexpress.net