Thái Bình là tỉnh giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng. Bước vào thời kỳ đổi mới, trong bối cảnh chung của cả nước, cùng với sự tăng trưởng không ngừng của đời sống kinh tế-xã hội; đời sống văn hóa tinh thần của các tầng lớp nhân dân trong tỉnh cũng được cải thiện và nâng lên. Sự nghiệp văn hóa - xã hội tiếp tục được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền, mặt trận tổ quốc và các đoàn thể nhân dân. Sự nghiệp xây dựng con người mới, nền văn hóa mới đã và đang góp phần tạo tiền đề vững chắc để xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

Là một trong những địa phương có nhiều di tích lịch sử văn hóa và lễ hội của cả nước, nơi có nhiều loại hình văn hóa truyền thống, dân ca dân vũ đặc sắc như hát chèo, múa rối nước, hát sẩm, ca trù, hát văn, múa giáo cờ, giáo quạt v.v... Thái Bình hiện có gần 700 di tích lịch sử văn hóa đã được xếp hạng, trong đó có hơn 100 di tích cấp Quốc gia.

Hầu hết các thôn làng đều có nhà văn hóa (1275), các xã phường, thị trấn có trung tâm học tập cộng đồng (286) và điểm bưu điện văn hóa xã (232) cùng với các thiết chế văn hóa khác như Bảo tàng,  nhà lưu niệm, nhà triển lãm, rạp chiếu bóng, nhà thi đấu đa năng... luôn phục vụ tích cực cho mọi người dân được thưởng thức và sáng tạo văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần.

Đội ngũ những người làm công tác văn hóa, văn nghệ ở Thái Bình rất đông đảo. Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh hiện có gần 250 hội viên, trong đó hơn 100 là hội viên Hội chuyên ngành Trung ương, 22 nghệ sỹ được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nghệ sỹ ưu tú”; nhiều tác giả, tác phẩm đạt giải thưởng Quốc tế, Quốc gia và khu vực; ba đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp, một trường Cao đẳng Văn hóa - Nghệ thuật chuyên đào tạo cán bộ văn hóa cho tỉnh. Nhìn chung đội ngũ cán bộ văn hóa, văn nghệ tỉnh nhà đã góp phần  quan trọng khẳng định sự trưởng thành vững vàng về tư tưởng chính trị, say mê và trách nhiệm trong sáng tác, cần cù và sáng tạo trong lao động nghệ thuật.

Sự nghiệp văn hóa, văn nghệ luôn luôn đổi mới và phát triển không ngừng, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị và của tỉnh. Tuy nhiên, thời gian gần đây nếp sống văn hóa trên địa bàn đang có những biến động do sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường và hội nhập Quốc tế. Vấn đề đạo đức, lối sống, phong tục tập quán truyền thống tốt đẹp đang bị xâm hại và chưa được chú trọng; tình làng nghĩa xóm, tình phường nghĩa phố ở một số nơi đang bị nhạt phai.

Hệ thống thiết chế văn hóa từ tỉnh đến cơ sở nhất là các nhà văn hóa, di tích lịch sử văn hóa nhiều nơi đã xuống cấp nhưng chưa được sửa chữa kịp thời; các trang thiết bị phục vụ cho công tác văn hóa vừa thiếu vừa lạc hậu; tổ chức bộ máy quản lý hoạt động văn hóa, văn nghệ chưa thật hợp lý; năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa, văn nghệ còn những bất cập so với yêu cầu.

Bước vào thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng xã hội:”Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”; cùng với mục tiêu phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt, Đảng bộ và nhân dân Thái Bình đặc biệt coi trọng xây dựng văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là tiền đề xây dựng xã hội hài hòa, bền vững, là sức mạnh nội sinh của sự phát triển.

Tiếp tục gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, những phong tục tập quán tốt đẹp, tạo dựng nếp sống, lối sống văn minh, hiện đại, phù hợp với điều kiện và tình hình mới; kiên quyết đấu tranh, lên án và từng bước xóa bỏ các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan, lối sống tầm thường, vị kỷ, vụ lợi, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội do Đại hội Đảng các cấp đề ra, đưa Thái Bình sớm trở thành tỉnh gương mẫu về mọi mặt.

Để thực hiện thắng lợi những mục tiêu trên, công tác văn hoá, văn nghệ cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo một số nhiệm vụ trọng tâm, đó là:

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân thực hiện tốt cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Mỗi cán bộ, đảng viên thực sự gương mẫu, tự giác thực hiện và vận động mọi người cùng thực hiện các quy định về nếp sống văn hóa, trước hết là nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội ở địa phương, đơn vị.

-Tích cực tham mưu với cấp ủy, chính quyền các cấp tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý công tác văn hóa, văn nghệ. Các đảng bộ, chi bộ các cơ quan, xí nghiệp, trường học, đơn vị lực lượng vũ trang, các phường, xã, thị trấn cụ thể hóa nội dung quy định nếp sống văn hóa vào nội quy, quy chế của cơ quan, đơn vị, vào hương ước, quy ước của địa phương, coi đó là nội dung sinh hoạt, tiêu chí bình xét, đánh giá, công nhận các danh hiệu thi đua hàng năm.

- Tiếp tục chỉ đạo xây dựng và nhân diện những mô hình tốt, những điển hình tiên tiến về thực hiện nếp sống văn hóa; tổ chức cho các đơn vị tham quan học tập, trao đổi kinh nghiệm với những địa phương, đơn vị có phong trào tiên tiến, xuất sắc. Duy trì nền nếp công tác thi đua khen thưởng, động viên và cổ vũ kịp thời các tập thể, cá nhân gương mẫu chấp hành các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định của địa phương, đơn vị trong lĩnh vực văn hóa, văn nghệ.

Chủ động nắm bắt diễn biến tình hình tư tưởng, xu hướng sáng tác của đội ngũ văn nghệ sỹ, khuynh hướng tiếp cận và sử dụng những sản phẩm văn hoá, nhất là những sản phẩm văn hoá mới có nội dung nhạy cảm...để định hướng hoặc chấn chỉnh kịp thời

- Là đầu mối phối hợp với các ngành nâng cao chất lượng, hiệu quả cuộc vận động “ Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trọng tâm là xây dựng nếp sống văn minh, đơn vị, gia đình văn hóa. Tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các cấp nâng tầm hoạt động của Ban chỉ đạo cuộc vận động”Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” từ tỉnh đến cơ sở, quy hoạch và hỗ trợ ngân sách xây dựng nhà văn hóa thôn, làng, khu dân cư, từng bước hoàn thiện các thiết chế văn hóa, tạo điều kiện tốt nhất cho các tầng lớp nhân dân được hưởng thụ và sáng tạo văn hóa.

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về nếp sống văn hóa; phê phán các hành vi lợi dụng lễ hội, tín ngưỡng, tâm linh, ngoại cảm để hoạt động mê tín dị đoan, kinh doanh trục lợi; kiên quyết xử lý các hành vi truyền bá, phát tán tài liệu, băng đĩa, phim ảnh không được phép lưu hành nhằm lừa bịp, xuyên tạc, vu khống, bôi nhọ tập thể, cá nhân và lịch sử... phá hoại những thuần phong mỹ tục truyền thống, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Văn hoá, văn nghệ là môi trường phong phú và sinh động của công tác tư tưởng góp phần quan trọng hình thành nhân cách con người và điều chỉnh các mối quan hệ xã hội; là mặt trận quan trọng thường xuyên phải đấu tranh với những thói hư tật xấu, những tư tưởng phản động, tiêu cực, bảo thủ, trì trệ... đi ngược lại lợi ích của dân tộc, nhân dân và cộng đồng; chính vì thế đội ngũ văn nghệ sỹ và những người làm công tác quản lý lĩnh vực văn hoá, văn nghệ luôn là những chiến sỹ xung kích trên mặt trận ấy.

Tuy là “mặt trận không tiếng súng”, nhưng rất cam go và quyết liệt. Người chiến sỹ trên mặt trận này phải thường xuyên chiến đấu không chỉ bằng nhiệt tình cách mạng mà còn bằng bản lĩnh, trí tuệ và nghị lực phi thường. Với niềm tin và trách nhiệm của đội ngũ những người làm công tác văn hoá, văn nghệ của Đảng, nhất định công tác văn hoá, văn nghệ sẽ góp phần đắc lực hoàn thành thắng lợi toàn diện công tác tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.

  Đào Quang Vũ

Trưởng phòng VHVN

Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy