Lễ rước nước trên sông Hồng được tổ chức rất long trọng, đây là truyền thống uống nước nhớ nguồn của ông cha ta, cũng là nhắc lại thủa xưa trước khi lên làm vua nước Đại Việt, tổ tiên Nhà Trần sống bằng nghề chài lưới trên sông nước. Lễ hội được tổ chức từ đêm ngày mười ba đến ngày mười tám tháng một âm lịch. Đêm ngày mười ba làm lễ dâng hương tại Đền Trần, sau đó đến sáng ngày mười bốn mới tổ chức lễ rước nước. Theo các thần tích thần phả còn lưu tại làng Tam Đường-Thái Đường xưa và các cụ già trong làng cho biết: Thông thường là phải tổ chức lễ rước nước về đền các Vua Trần sau đó các làng mới được vào làm lễ tế theo ba tuần: Tuần Sơ, Tuần Át, Tuần Trung. Sáng ngày 14 tháng 01(tết âm lịch), làng Tam Đường và các làng khác trong xã Tiến Đức đều tham gia lễ hội Rước Nước ở Sông Hồng.

Mỗi thôn đều có kiệu Bát Cống. Kiệu đi đầu, hậu bành đi sau(trên hậu bành có một chiếc chum nhỏ dùng để đựng nước, phần cổ chum có buộc dây lụa đỏ). Mỗi Kiệu có tám thanh niên chưa vợ khoẻ mạnh, đầu chít khăn đỏ, phải là người có đức hạnh phẩm chất tốt mới được chọn khênh kiệu. Hậu bành do bốn thôn nữ chưa chồng, ăn mặc gọn gàng có phẩm hạnh nết na, đạo đức mới được chọn khênh. Kiệu của các thôn được khênh sau kiệu rước nước. Đoàn rước nước có trống dong cờ mở, dàn nhạc bát âm tấu khúc hành lễ rộn ràng, khởi từ đền thờ các Vua Trần ở làng Tam Đường đi đến cầu bến (đầu làng), sát với đền Bà (nơi thờ Huyền Trân công chúa). Tiếp đó đoàn rước đến chùa Hội Đồng (nơi trước đây có để ngai thờ các vua Trần, Hoàng Hậu nhà Trần và bà Huyền Trân công chúa). Tại sân chùa Hội Đồng đoàn kiệu bắt đầu quay rồi đi vòng quanh đền, chùa rồi lên đê. Khi tới đê, đã có đội thuyền với hàng chục chiếc chờ sẵn dưới mép sông. Trên vệ đê, dưới thuyền, dọc đường đi tới bến sông cờ lễ hội cắm rợp trời, chiêng trống vang lừng, nhân dân đứng chật hai bên đường xem lễ hội rước nước. Lúc này kiệu được để lại trên bờ, bốn cụ già cao tuổi đức hạnh của làng khênh chiếc chum nhỏ lên trên thuyền. Thuyền đưa bốn cụ ra tới giữa sông Hồng (ngã ba Tuần Vương), thuyền dừng lại giữa dòng nước trong xanh cuồn cuộn chảy.

Bốn cụ lão làng dùng gáo dừa (có cán dài) múc nước sông Hồng đổ vào chum. Sau khi nước đã đầy chum, thuyền ghé vào bờ, bốn cụ khênh chum nước nhỏ đặt lên bành, dùng dây lụa đỏ chằng buộc chum nước rất cẩn thận để tránh bị đổ trong khi khênh. Tám thanh niên ở kiệu đầu kính cẩn khênh kiệu đi trước, hậu bành trên có chum nước đi sát kiệu đầu, các kiệu sau cứ thế cùng đồng loạt quay về đền vua. Khi đem nước về đền lúc đó mới tổ chức cho các làng và các đoàn tới tế lễ. Sau từ ba đến năm ngày tế lễ, nước ở trong chum được lấy ra phân phát cho các giáp mang về chia cho các gia đình trong thôn làng để lấy phúc.

Trong phần hội của đền Trần (Tiến Đức - Hưng Hà) ngoài tục rước nước ra thì việc tổ chức thi gói bánh chưng, thi làm cỗ cá, thi giã bánh dầy, ... để cúng các vua Trần vẫn được duy trì tổ chức hàng năm, đã thu hút đông khách du lịch trong và ngoài nước tới dự lễ hội đầu xuân. Đây là những phong tục đẹp cần được bảo lưu và phát triển, hấp dẫn khách du lịch và cũng là sự thể hiện sâu sắc tinh thần uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây của ông cha ta từ ngàn xưa truyền lại.

Bài, ảnh: Đặng Hùng

(Kỳ Bá - TP.Thái Bình)