Nhân ngày giỗ thủy tổ của dòng họ Đặng, vừa qua, hơn 100 dòng họ Đặng trên mọi miền Tổ quốc đã hội tụ về Thái Bình, thành kính dâng nén tâm nhang và khánh thành đền thờ họ Đặng Việt Nam tại phường Trần Lãm (thành phố Thái Bình). Đây là dịp để con cháu, hậu duệ xa gần bày tỏ tấm lòng tri ân, ghi nhớ công ơn to lớn của tiên tổ và nhắc nhớ về truyền thống của dòng họ. 

Ông Đặng Xuân Tính, Chủ tịch Hội đồng họ Đặng tỉnh Thái Bình chia sẻ: Họ Đặng là một dòng họ lớn, có lịch sử phát triển lâu đời, từ thời Hùng Vương dựng nước. Năm 1128, có cụ Đặng Phúc Mãn có phả để lại sớm nhất cho đến ngày nay ở làng An Để, xã Hiệp Hòa (Vũ Thư), được họ Đặng suy tôn là thủy tổ. Con trai thứ 5 của cụ là ngài Đặng Nghiêm (Đặng Nghiễm) vượt khó vươn lên, học tập thành tài, thi đỗ Tiến sĩ năm mới 15 tuổi, được vua Lý Cao Tông mời vào dạy học trong triều. Các con ông, trong đó có Tiến sĩ Đặng Diễn đều đỗ đạt, thành tài, có nhiều cống hiến cho dân tộc. Hàng trăm năm đã qua đi nhưng tên tuổi của các vị danh nhân vẫn luôn được gia tộc và nhân dân ghi nhớ, lưu truyền, tiếng thơm vang mãi muôn đời, là tấm gương để con cháu noi theo, là chỗ dựa tinh thần và niềm tự hào của cả dòng tộc.

Trở về dâng hương tại đền thờ họ Đặng Việt Nam, ông Đặng Tiến, hội đồng họ Đặng Thành phố Hồ Chí Minh xúc động chia sẻ: Dù có ở xa đến đâu thì ngày giỗ tổ, con cháu dòng họ Đặng trên mọi miền Tổ quốc cũng hội tụ về mảnh đất Thái Bình, tay bắt mặt mừng rất nhiều xúc cảm, cùng dâng hương tri ân tiên tổ. Tự hào về cụ Đặng Nghiêm, Đặng Diễn là các tiến sĩ khoa bảng, mỗi khi tụ họp dòng họ, chúng tôi đều nêu tên cụ, đó như một niềm khuyến khích, nhắc nhở bản thân mình cũng như các con, các cháu nỗ lực học tập, vượt khó vươn lên để phát huy truyền thống của dòng họ.

Tưởng nhớ công lao của các vị đại khoa và tiền nhân, năm 1887, con cháu dòng họ Đặng đã xây dựng từ đường Tiến sĩ Đặng Nghiêm, Đặng Diễn tại làng An Để, xã Hiệp Hòa (Vũ Thư); năm 1927 trùng tu từ đường. Trong kháng chiến chống Pháp, từ đường là cơ sở cách mạng, nuôi giấu cán bộ và cất giấu vũ khí của quân dân ta. Đến nay, từ đường vẫn giữ nguyên lối kiến trúc cổ, với tòa 3 gian hình chữ “Nhất”, mái ngói chảy, bộ khung chịu lực bằng gỗ lim, có 3 hàng chân cột hiên, phía trên có 4 bộ làm theo kiểu “Thượng giá chiêng hạ kẻ truyền”. Hiện từ đường Tiến sĩ Đặng Nghiêm, Đặng Diễn được coi là đất tổ của dòng họ Đặng cả nước. Tháng 10/2015, xã Hiệp Hòa phối hợp với Hội đồng Đặng tộc Việt Nam tổ chức lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia từ đường Tiến sĩ Đặng Nghiêm, Đặng Diễn. 

Trong ngày giỗ tổ, về dâng hương tại đất tổ của dòng họ Đặng, anh Đặng Quang Tùng, thành phố Hà Nội chia sẻ: Thế hệ trẻ chúng tôi rất biết ơn các bậc tiền bối, nỗ lực tri ân tiên tổ và kết nối đồng tộc. Theo truyền thống của cụ Đặng Nghiêm, thế hệ thanh niên dòng họ Đặng ngoài các hoạt động tìm về cội nguồn, đã tổ chức những chương trình trao quỹ khuyến học cho học sinh ở các vùng miền, giao lưu, học hỏi nhằm nâng cao kiến thức và giúp đỡ nhau công việc tốt, học tập tốt để sau này giúp ích cho dòng họ, giúp ích cho đất nước.

Phát huy truyền thống hiếu học của dòng họ, cùng với dòng họ Đặng trên mọi miền Tổ quốc, dòng họ Đặng tại Thái Bình ngoài việc chắp nối phả tộc, xây dựng, gìn giữ nơi thờ phụng tổ tiên thì hoạt động chủ yếu là khuyến học, khuyến tài. Hoạt động khuyến học dòng họ đã tăng cường ý thức trách nhiệm của từng thành viên không chỉ trong việc nâng cao trình độ văn hóa, xây dựng lối sống lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội mà còn tạo phong trào thi đua học tập sôi nổi ở cộng đồng dân cư, trở thành nét đẹp trong văn hóa dòng họ. 

Ông Đặng Xuân Tính, Chủ tịch Hội đồng họ Đặng tỉnh Thái Bình chia sẻ: Trong hoạt động của dòng họ, chúng tôi coi việc khuyến học, khuyến tài là nhiệm vụ quan trọng. Các tổ chức dòng họ, các chi họ đều phát động phong trào khuyến học. Đến nay, các con cháu đã noi gương theo cụ Đặng Nghiêm, nhiều cháu có thành tích cao trong học tập, nhất là vừa qua cháu Đặng Lê Nguyên Vũ đạt giải nhất chương trình Đường lên đỉnh Olympia, chúng tôi thấy càng tự hào về những người con của dòng họ. Đối với dòng họ Đặng tỉnh Thái Bình, cứ vào dịp đầu năm học đều diễn ra hoạt động tuyên dương, khen thưởng cho các cháu học sinh có thành tích học tập tốt trong dòng họ, những phần thưởng tuy nhỏ bé nhưng là động viên của dòng họ để các cháu cố gắng phấn đấu học tập, góp phần xây dựng truyền thống hiếu học của dòng họ.

Giữa nhịp sống hối hả thường nhật, “vấn tổ tầm tông” huy động các nguồn lực tôn tạo, xây mới từ đường, đền thờ họ, duy trì việc giỗ chạp, các hoạt động khuyến học, khuyến tài... của dòng họ là điều đặc biệt quan trọng và cần thiết để góp phần phát huy nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Tú Anh