Tết Nguyên đán năm nào cũng vậy, cứ vừa sang giao thừa, chị Lê Thị Hoa ở Tổ dân phố số 6, thị trấn Diêm Điền lại mua những túi muối nhỏ được bán ở gần nhà mang về để lấy may. Theo chị Hoa, không chỉ gia đình chị mà đây cũng là thói quen của nhiều người dân địa phương, mua muối mang về nhà để lấy may cho cả năm, mong muốn có cuộc sống ấm no.

Chị Hoa cho biết: Đã thành thói quen, cứ lễ giao thừa ở nhà xong, tôi và các con lại ra ngôi đình gần nhà để thắp hương lễ thánh, lễ thành hoàng làng, rồi hái lộc, mua một vài túi muối nhỏ xinh để mong may mắn, mặn mà trong cả năm.

 Bà Phạm Thị Tươi, xã Thái Nguyên chia sẻ: Uớc nguyện mua muối đầu năm, gia đình sẽ gặp nhiều may mắn, gia đạo hiếu thuận, ấm áp nên vào ngày đầu tiên của năm mới, tôi thường mua muối về nhà để lấy may mắn, ấm no hạnh phúc cho cả năm.

Còn với chị Vũ Thị Mừng, xã Thụy Trình, ngay từ khi còn nhỏ, chị đã thấy cha mẹ mình thường mua muối vào sáng mùng 1 tết. Từ chiều 30 tết, người dân trong làng đã đem những cái âu sành đựng muối ra để cọ rửa sạch sẽ rồi hong khô, chờ đến sáng mùng 1 tết lên chùa cầu may và không quên mua một bát muối đầy. Cho đến bây giờ, gia đình chị Mừng vẫn giữ được truyền thống mua muối đầu năm và nhắc nhở con cháu về tập tục tốt đẹp ý nghĩa ấy với mong muốn giữ được sự ấm áp của gia đình, tình cảm ngày một đậm đà gắn kết hơn. 

Muối là một trong những gia vị thiết yếu trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của nhiều gia đình. Theo quan niệm của người xưa, vị mặn của muối tượng trưng cho sự đậm đà thắm thiết của tình cảm, gắn bó thủy chung của các mối quan hệ, sự hòa thuận trong gia đình, dòng họ. Theo thời gian, tục mua muối của người dân Thái Thụy vào đầu năm mới cũng có những thay đổi. Ngày nay, nhiều nhà thường có thói quen đi lễ chùa ngay sau khoảnh khắc giao thừa nên việc mua muối có thể diễn ra ngay ở cổng chùa, đình, đền. Không chỉ muối được đong vào từng bát, hoặc từng ống bơ mà gần đây muối được đong vào các túi nhỏ, kèm theo 1 bao diêm có thể cầm tay được. Ở các địa phương từ thị trấn đến các vùng nông thôn trong huyện vào những ngày đầu năm mới, dễ dàng bắt gặp hình ảnh những người đi bán muối dạo quanh làng, đường phố. Khi đó người trong nhà sẽ hồ hởi gọi vào mua lấy vài đồng muối lấy may.

Chị Nguyễn Thị Nhẹn, thôn Tam Đồng, xã Thụy Hải có thâm niên hàng chục năm đi bán muối vào sáng mùng 1 tết. 5h sáng, trên chiếc xe đạp cũ kỹ, chị đã len lỏi vào từng đường làng, ngõ phố. Muối dành cho những khách hàng đầu năm, chị Nhẹn thường đong một bát đầy có ngọn bởi theo quan niệm xưa: bát muối có ngọn mới mang lại sự trọn vẹn, giúp cả năm may mắn no đủ. Bán muối ngày tết với những diêm dân như chị Nguyễn Thị Nhẹn cũng có nhiều niềm vui vì ai cũng hoan hỉ, không mặc cả như  ngày thường, đôi khi còn được khách hàng mừng tuổi.

Không chỉ chở muối đi bán dạo quanh các làng quê vào dịp đầu năm mà những năm gần đây, diêm dân Thụy Hải còn đóng muối vào những chiếc túi màu đỏ đẹp  mắt, kèm theo một bao diêm để lấy may, bán tại các đình, chùa, đền. Người đi lễ hay đi hái lộc đầu xuân có thể mua được những túi muối nhỏ xinh kèm theo lời chúc may mắn ngay tại cổng chùa. Và với nhiều người dân huyện biển Thái Thụy, hình thức mua muối đầu năm không chỉ để cầu an cho các thành viên trong gia đình mà còn có ý nghĩa trong công việc làm ăn và đặc biệt có thể mang tặng cho người khác. Đầu năm mang muối tặng cho bạn bè, đối tác làm ăn. Thể hiện mong muốn gắn bó, thắt chặt mối quan hệ lâu dài với nhau.

Anh Đặng Tấn Tài, thôn Quang Lang Đoài, xã Thụy Hải cho hay: “Quan niệm đầu năm mua muối của người dân miền duyên hải cũng ăn sâu vào suy nghĩ. Mong muốn vị mặn mòi của hạt muối cũng là mặn mòi của tình cảm người dân, mong có một năm mùa màng bội thu, sức khỏe dồi dào. Hạt muối không thể tách rời cuộc sống sinh hoạt của người dân, cho nên mua muối vừa là sinh hoạt, vừa mang tính tâm linh mong muốn mang những điều tốt đẹp cho gia đình, bản thân trong một năm mới. Đầu năm gia đình mua khoảng 1-2 cân để lấy may mắn.

“Đầu năm mua muối – cuối năm mua vôi” không chỉ là một thói quen, một việc hay làm trong ngày đầu năm mới mà câu thành ngữ này giống như một lời nhắn nhủ của người xưa truyền lại với con cháu, mang ý nghĩa tốt đẹp trong những ngày đầu năm và dần trở thành một nét đẹp trong phong tục, trong văn hóa đón năm mới của người dân huyện biển Thái Thụy. Muối bán trong ngày đầu năm mới gọi là “muối lộc”. Sau khi đem muối về nhà, mọi người thường chia thành các túi nhỏ hoặc cho vào bao lì xì để tiện cất giữ. Người làm ăn buôn bán sẽ để túi muối ở quầy hàng mong đắt khách, người đi xa cũng bỏ vào một va li một ít để lộ trình bình an.

Nghề làm muối ở xã Thụy Hải, huyện Thái Thụy tồn tại từ lâu đời gắn với truyền thuyết tâm linh Phủ thờ Bà Chúa muối, sự tích múa ông Đùng bà Đà. Những năm gần đây, được sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp, các ngành, diêm dân  bên cạnh việc áp dụng phương pháp thủ công: phơi nắng, đã áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất muối nhằm nâng cao chất lượng hạt muối và tăng năng suất thu hoạch. Bởi thế, nghề làm muối ở Thụy Hải đang có những tín hiệu vui, hứa hẹn nhiều khởi sắc. Hạt muối được sản xuất theo quy trình, kỹ thuật tiên tiến, không chỉ phục vụ sinh hoạt hàng ngày mà sản phẩm còn vươn tới phục vụ thị trường  làm đẹp, du lịch, tâm linh.

Ông Nguyễn Trọng Bằng, Giám đốc HTX Đại Đồng, xã Thụy Hải cho biết: Diện tích muối năm 2023 của HTX duy trì từ 7- 8ha, với khoảng 70 hộ diêm dân tham gia sản xuất. Để có lượng muối sạch, chất lượng, diêm dân phải chuẩn bị ngay từ thời điểm tháng 4 đến tháng 7 âm lịch. Vì giai đoạn này nhiều nắng, điều kiện thời tiết khá thuận. Hiện tại, HTX cũng đã tích lũy được một số hạng mục muối chất lượng cao, muối trắng sạch để bán vào dịp đầu năm.

Trong nhịp sống hối hả hiện nay, nền kinh tế xã hội ngày càng phát triển,vạn vật cũng có nhiều đổi thay, nhưng  tục mua muối đầu năm để lấy may luôn được người dân huyện Thái Thụy gìn giữ phát huy, trở thành nét đẹp đời sống văn hóa tâm linh, văn hóa tinh thần không thể thiếu trong mỗi độ tết đến xuân về.

Lê Lan

(Đài TT-TH Thái Thụy)