Trao đổi về tình hình thiên tai nguy hiểm trong những tháng cuối năm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia Mai Văn Khiêm cho biết, từ nay đến hết tháng 9 là mùa mưa lũ chính ở Bắc Bộ nên các địa phương sẽ đối mặt với các đợt mưa lớn. Nguy cơ gắn liền là lũ quét và sạt lở đất ở vùng núi nên cần phải cảnh giác ở mức cao.

Lý giải nguyên nhân vì sao những tháng vừa qua mới là giai đoạn chuyển pha từ Elnino sang trung tính nhưng thời tiết đã diễn biến rất bất thường, ông Mai Văn Khiêm phân tích:

Thứ nhất, tháng 6-7 là tháng mùa mưa chính ở Bắc Bộ, tổng lượng mưa trung bình trong 2 tháng này chiếm khoảng 30-35% tổng lượng của mưa năm.

Thứ hai, đây là giai đoạn chuyển từ pha nóng (El Nino) sang trạng thái trung tính nên hệ thống khí quyển toàn cầu có sự biến động lớn và làm cho quy luật thời tiết trên thế giới cũng như tại Việt Nam có sự xáo trộn, gây ra mưa lũ bất thường hơn.

Ông Mai Văn Khiêm phân tích thêm, từ tháng 6 đến nay, miền Bắc đã xảy ra 6 đợt mưa lớn diện rộng. Hình thế gây mưa chủ yếu trong giai đoạn chuyển tiếp từ trạng thái Elnino sang trung tính ở Bắc Bộ là không bất thường: bao gồm rãnh áp thấp có trục đi qua khu vực, dải hội tụ nhiệt đới kết hợp bão, áp thấp nhiệt đới.

Tuy nhiên đi kèm với các hình thế này là tất cả đều có kết hợp với hội tụ gió Đông Nam hoặc Tây Nam dày từ tầng thấp lên tầng cao, nên mưa thường xảy ra trên những khu vực hẹp cấp tỉnh như: Hà Giang, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Sơn La, Điện Biên…

Cường độ mưa rất lớn và xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn nên đã gây lũ quét, sạt lở đất, ngập úng ở nhiều nơi.

Ngoại trừ đợt mưa do tác động trực tiếp của bão số 2 thì các đợt mưa còn lại thời gian mưa lại chủ yếu xảy ra vào chiều tối và đêm, do đó thiệt hại cũng lớn hơn do khó khăn trong việc quan sát, ứng phó.

Nguy cơ mưa lớn, mưa nhiều hơn mọi năm

Theo Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, hiện tượng ENSO vẫn đang ở pha trung tính và tiếp tục duy trì đến khoảng cuối tháng 8. Dự báo có thể chuyển sang trạng thái La Nina từ tháng 9-11/2024 với xác suất 60-70%. Khí quyển đại dương chuyển trạng thái nhanh từ nóng sang lạnh sẽ là yếu tố bất lợi có thể gây ra thời tiết xấu ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Trước mắt từ nay đến hết tháng 9 là là mùa mưa lũ chính ở Bắc Bộ nên chúng ta vẫn phải đối mặt với các đợt mưa lớn, nguy cơ lũ quét và sạt lở đất ở vùng núi cần phải cảnh giác ở mức cao.

Dự báo xa hơn trong khoảng từ nay đến cuối năm 2024 với kịch bản La Nina xuất hiện, phát triển và tác động đến nước ta đúng thời kỳ mùa mưa, bão ở Trung Bộ nên khả năng diễn biến bão, mưa, lũ sẽ có nhiều diễn biến phức tạp, đặc biệt là các nguy cơ lượng mưa nhiều, lớn hơn bình thường ở ven biển Trung Bộ, làm tăng nguy cơ lũ lụt, và ngập lụt đô thị.

Với lượng mưa gia tăng, nguy cơ lũ quét, sạt lở đất cũng tăng, đặc biệt ở các vùng núi cao nơi có tính chất đất không ổn định.

La Nina có thể làm gia tăng tần suất và cường độ của bão và áp thấp nhiệt đới, đặc biệt là trong giai đoạn cuối năm. Từ nay đến hết năm 2024 trên Biển Đông có khả năng xuất hiện khoảng từ 8-10 cơn bão/ATNĐ; trong đó có 4-5 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam. Nguy cơ tác động đến hoạt động tàu thuyền và nuôi trồng thủy sản ven biển.

"Ngoài ra, một điều gần như chắc chắn là hiện tượng dông lốc cả trên đất liền và trên biển, mưa lớn cực đoan thời đoạn ngắn gây ngập úng đô thị sẽ xuất hiện nhiều hơn gây ảnh hưởng đến hoạt động phát triển kinh tế - xã hội". ông Mai Văn Khiêm cho biết.

Về tình hình thời tiết hiện tại và những ngày tới, từ 8/8 đến 10/8 miền Bắc giảm hẳn mưa, nắng nóng diện rộng với mức nhiệt cao từ 36-38 độ. Từ ngày 11-15/8 ở Bắc Bộ có khả năng xuất hiện một đợt mưa dông mới, trong đó khu vực vùng núi phía Bắc có những điểm mưa to. Những ngày cuối tháng 8/2024 Bắc Bộ có thể sẽ xuất hiện khoảng 2 đợt mưa vừa, mưa to trên diện rộng, thời gian mưa tập trung nhiều vào khoảng sau ngày 20/8/2024.

Hiện nay, các thủy điện lớn trên lưu vực sông Hồng đang vận hành điều tiết theo Quy trình vận hành liên hồ chứa. Với dự báo hiện tại về diễn biến mưa trong thời gian tới thì dòng chảy đến các hồ chứa thủy điện lớn khu vực Bắc Bộ sẽ có xu thế biến đổi chậm và giảm dần từ nay đến khoảng 10/8. Trong khoảng thời gian nửa cuối tháng 8/2024, trên lưu vực các hồ chứa lớn khu vực Bắc Bộ có khả năng xuất hiện 1-2 đợt lũ ở mức trung bình.

Theo baochinhphu.vn