Làm việc tại một đơn vị chuyên sản xuất và cung cấp các thiết bị giáo dục, anh Vũ Văn Cảng ở huyện Kiến Xương có gần 15 năm tham gia BHXH. Khi đơn vị giải thể, thay vì đóng nối thông qua hình thức BHXH tự nguyện để sau này có lương hưu, anh Cảng lại chọn cách rút BHXH một lần. Số tiền nhận về chi tiêu cũng hết, trong khi nếu vẫn cứ duy trì tham gia BHXH thì chưa đầy 10 năm nữa khi hết tuổi lao động anh sẽ được lĩnh lương hưu, được cấp thẻ BHYT miễn phí. 

Nghĩ đến viễn cảnh tuổi già không có lương hưu, phải phụ thuộc vào con cái, anh Cảng rất hối hận vì đã rút BHXH một lần. Anh tâm sự: Lúc đó, do nhận thức về chính sách BHXH còn hạn chế nên tôi quyết định rút BHXH một lần để lấy tiền chi tiêu. Giờ mới thấy thiệt thòi vì nếu như mình cố gắng duy trì tham gia thì mấy năm nữa thôi là có lương hưu, yên tâm hơn khi về già. Nếu như được quay trở lại thì chắc chắn tôi sẽ không bao giờ rút BHXH một lần. 

Hiện nay, không ít NLĐ vì giải quyết khó khăn trước mắt nên đã rút BHXH một lần mà không nghĩ đến lợi ích lâu dài. Khi rút BHXH một lần, họ sẽ có một khoản tiền để chi tiêu nhưng khoản tiền này sẽ nhanh chóng hết. Khi không còn trong hệ thống BHXH được nhà nước bảo hộ, người rút BHXH một lần mất cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng, không được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu. Thời gian qua, ngành BHXH đã thực hiện rất nhiều hoạt động truyền thông tới NLĐ về ý nghĩa, lợi ích của chính sách BHXH. Tuy nhiên, tình trạng NLĐ rút BHXH một lần không những không giảm mà còn tăng cao hơn. Theo thống kê của BHXH tỉnh, từ đầu năm 2024 đến nay đã có 10.426 người rút BHXH một lần, tăng khoảng 10% so với cùng thời điểm năm 2023. 

Ông Nguyễn Văn Khanh, Trưởng phòng Chế độ BHXH, BHXH tỉnh cho biết: Những người hưởng BHXH một lần tập trung nhiều nhất ở nhóm tuổi từ 30 - 40 tuổi, điều này cho thấy việc rút BHXH một lần vẫn có thể tiếp tục gia tăng bởi ở giai đoạn tuổi trẻ thì hầu hết NLĐ thường quan tâm nhiều đến nhu cầu ngắn hạn hơn là nhu cầu dài hạn (hưởng lương hưu khi về già). Đa số những người rút BHXH một lần làm việc trong các khu, cụm công nghiệp, có thu nhập không cao, khả năng tích lũy không nhiều nên khi NLĐ bị mất việc làm thì nhu cầu tài chính rất lớn bởi họ vẫn phải cần tiền để chi tiêu sinh hoạt cho gia đình hoặc đầu tư cho con ăn học. 

Bà Nguyễn Thị Hồng Ngọc, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho rằng việc rút BHXH một lần gia tăng đặt ra thách thức lớn với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội bởi số người hưởng BHXH một lần tăng đồng nghĩa với mức độ bao phủ của hệ thống BHXH bị thu hẹp ở cả khía cạnh số người tham gia BHXH và số người hưởng lương hưu. Việc gia tăng số người rút BHXH một lần như hiện nay sẽ gây rất nhiều khó khăn cho việc hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân theo như Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH là đến năm 2030 có khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu và trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng. 

Để hạn chế tình trạng rút BHXH một lần, BHXH tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích NLĐ bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH trong quá trình làm việc để được hưởng lương hưu khi về già. Ngoài ra, các cấp, các ngành cũng cần có giải pháp hỗ trợ NLĐ duy trì việc làm, từ đó giúp họ có thu nhập ổn định để tham gia BHXH cho đến khi về hưu.

Viên chức ngành BHXH tuyên truyền về chính sách BHXH người dân.

Đỗ Hồng Anh