Ngày nay, trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với giáo dục, Đảng CSVN là Nhà nước XHCN Việt Nam chủ trương lấy giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu. Hệ thống giáo dục cách mạng đã làm nên những thành quả lớn lao chưa từng có trong mọi thời kỳ phát triển trước đây.

Vào thập kỷ cuối cùng của thế kỷ XX, đứng trước yêu cầu xây dựng một đất nước công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong xu thế phát triển kinh tế  tri thức và hội nhập quốc tế, giáo dục không chỉ đóng khung trong phạm vi nhà trường chính quy mà phải mở ra những hình thức học tập không chính quy ngoài xã hội, không chỉ dựa vào hệ thống giáo dục ban đầu, mà còn phải có những thành quả của hệ thống giáo dục tiếp tục. Trong điều kiện ấy, Đảng và Nhà nước đã quyết định thành lập một tổ chức xã hội có chức năng vận động toàn dân học tập.

Ngày 29/2/1996, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 112/QĐ-TTg cho phép thành lập “Hội Khuyến  khích và phát triển giáo dục Việt Nam” (Gọi tắt là Hội Khuyến học Việt Nam).

Ngày 02/10/1996, Đại hội thành lập Hội Khuyến học tại hội trường UBTW MTTQ Việt Nam, ngày 16/9/2008, trong Quyết định 1271-TTg của Thủ tướng Chính phủ lấy ngày 02/10 là ngày Khuyến học Việt Nam. Như vậy ngày 02/10 không chỉ là mốc son đánh dấu sự ra đời của Hội Khuyến học Việt Nam, với sứ mệnh lớn lao là “khuyến học, khuyến tài, xây dựng cả nước trở thành một xã hội học tập (XHHT) mà còn là Ngày Khuyến học Việt Nam để động viên các tầng lớp nhân dân, các tổ chức xã hội tham gia công tác khuyến học, khuyến tài xây dựng cả nước trở thành một XHHT tôn vinh gương sáng hiếu học, tập thể cá nhân có thành tích trong công tác khuyến học, khuyến tài.

Trong 15 năm hoạt động, Hội Khuyến học Việt Nam có 4 giai đoạn phát triển gắn với 4 thời kỳ Đại hội là:

- Giai đoạn 1: Đại hội lần thứ nhất ngày02/10/1996, Đại hội thành lập thông qua điều lệ của Hội, Giáo sư – NGND Nguyễn Lân được bầu làm Chủ tịch đầu tiên của Hội.

- Giai đoạn 2: Đại hội lần thứ 2 ngày 16/6/1999 là giai đoạn bước đầu tham gia xây dựng XHHT do đồng chí Vũ Oanh, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị được bầu làm Chủ tịch Hội.

- Giai đoạn 3: Đại hội lần thứ 3 ngày 6/12/2006, Đại hội tập trung vào chủ đề: “Hội khuyến học Việt Nam  khuyến học, khuyến tài, xây dựng cả nước trở thành một XHHT” do BCH T.Ư Đảng trao tặng. Đồng chí Nguyễn Mạnh Cầm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ được bầu làm Chủ tịch Hội.

- Giai đoạn 4: Đại hội lần thứ 4 ngày 29/9/2010 tập trung vào xây dựng XHHT từ cơ sở. Đồng chí Nguyễn Mạnh Cầm được tiếp tục bầu là Chủ tịch Hội.

Đặc biệt là cả 4 nhiệm kỳ Đại hội, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đều được Đại hội bầu làm Chủ tịch danh dự Hội Khuyến học Việt Nam.

Được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, trong 15 năm hoạt động Hội Khuyến học Việt Nam đã gặt hái được những thành tựu quan trọng là:

1. Hội đã góp phần quan trọng đề cao đạo lý khuyến học, khuyến tài, phát huy truyền thống hiếu học của dân tộc, là lực lượng nòng cốt tham gia xây dựng cả nước trở thành một XHHT.

2. Nhận thức trách nhiệm của mình, Hội đã không ngừng phấn đấu, trưởng thành nhanh chóng, đáp ứng những yêu cầu của Đảng và Nhà nước.

3. Với độ tuổi còn rất trẻ, Hội đã gặt hái được những thành quả tốt đẹp, xây dựng được nền móng ban đầu cho XHHT ở cấp cơ sở xã, phường, thị trấn và các thôn, bản, tổ dân phố.

4. Khuyến học, khuyến tài đã trở thành một phong trào nhân dân rộng khắp trong toàn quốc, lôi cuốn các ngành, các giới, các lực lượng xã hội vào những hoạt động. Mặt trận khuyến học đã hình thành hoạt động dưới sự lãnh đạo sát sao và chặt chẽ các cấp ủy và chính quyền các cấp.

5. Trong suốt 15 năm qua, Hội đã kiên định quan điểm giáo dục XHCN của Đảng, quán triệt tư tưởng giáo dục nhân cách và học tập suốt đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh để triển khai mọi hoạt động khuyến học, khuyến tài, định hướng XHHT.
Đến nay, tổ chức của Hội đã được xây dựng ở 100% tỉnh, thành phố; 100% quận, huyện và thị xã, gần 100 xã, phường, thị trấn. Toàn Hội đã có trên 7.500.000 hội viên chiếm gần 10% dân số, sinh hoạt trong gần 200.000 chi hội khuyến học; hơn 10.000 trung tâm học tập cộng đồng được tổ chức, thu hút mỗi năm khoảng trên dưới 10 triệu lượt người tham gia học tập. Trên 3.500.000 gia đình và 40.000 dòng họ đạt danh hiệu hiếu học. Quỹ khuyến học trong toàn quốc đã xuất trên 10.000 tỷ đồng cho hơn 10 triệu học bổng và phần thưởng cho học sinh, sinh viên và giáo viên.

Kỷ niệm 15 năm thành lập Hội Khuyến học Việt Nam, mỗi cán bộ hội viên của Hội đề tự hào được làm việc nghĩa, không vụ lợi, hướng theo ý tưởng làm cho dân tộc Việt Nam trở thành một dân tộc thống nhất như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong mỏi; làm nòng cốt thực hiện tốt nhiệm vụ khuyến học, khuyến tài, xây dựng cả nước trở thành XHHT mà Đảng và Nhà nước giao cho.

Nguyễn Tiến  Dũng
(Phó Chủ tịch Hội Khuyến  học tỉnh)