Sớm giác ngộ lý tưởng cách mạng, năm 1948, ở tuổi 21, chàng trai yêu nước Trần Thọ Hào đã vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Sau khi nhập ngũ, năm 1952, ông được phân công cùng các chuyên gia chính trị Việt Nam sang hỗ trợ nước bạn Lào về công tác xây dựng Đảng và xây dựng cơ sở cách mạng. Ông Hào đã giúp nước bạn chọn lựa, đào tạo, bồi dưỡng rất nhiều đảng viên, trong đó có không ít đảng viên trở thành cán bộ, lãnh đạo quan trọng của Đảng Nhân dân cách mạng Lào. 24 năm bám làng, bám bản Lào, ông Hào chịu nhiều gian khổ, khó khăn nhưng luôn được nhân dân Lào yêu thương, đùm bọc, cưu mang, ân tình quân dân Việt - Lào sâu đậm. 

Ông Hào kể lại: Tôi nhớ nhất kỷ niệm, một lần khi đang đi làm công tác tuyên truyền cách mạng tại một bản của đồng bào dân tộc thiểu số ở Lào thì bất ngờ mấy tên giặc Mỹ ập đến. Thấy tình thế nguy cấp cho tôi, một bà mẹ người Lào nhanh trí đẩy tôi vào buồng ngủ của con gái bà; mà theo tục lệ thì chỉ có chồng của cô gái mới được phép vào buồng ngủ của cô ấy, họ kiêng kị rất kỹ vấn đề này. Nhưng đến khi cách mạng cần, bà mẹ đã sẵn sàng hy sinh tất cả, vượt qua tục lệ, tập quán, cả tiếng xấu cho con gái mình để cứu tôi, một đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. 

Là chuyên gia Việt Nam giúp nước bạn Lào xây dựng cơ sở cách mạng, ông Hào có nhiều cơ hội được gặp Bác Hồ trong các hội nghị, cuộc họp. Trong đó, ông nhớ nhất lần được gặp Bác tại thủ đô Viêng Chăn (Lào), được Bác giao nhiệm vụ tại thành phố này. “Bác rất trăn trở việc này nên đã từ Việt Nam sang trực tiếp chỉ đạo. Tôi là một trong rất ít chuyên gia Việt Nam đang ở Lào được triệu tập về Viêng Chăn gặp Bác. Tại cuộc họp này, tôi tâm đắc nhất là Bác thường xuyên quán triệt, nhắc nhở cán bộ Việt Nam tuyệt đối không được có tư tưởng “nước lớn”, nghĩa là không được cậy Việt Nam mạnh mà coi thường nước bạn yếu hơn, không được cho rằng mình sang giúp bạn mà phải coi đó là nghĩa vụ của mình... Sau khi căn dặn kỹ càng việc chăm lo giữ gìn sức khỏe, giữ vững lý tưởng, đạo đức cách mạng, giọng Bác chùng xuống, Bác nói với chúng tôi: “Bác rất thương các chú, hiểm nguy, gian lao, có thể sẽ phải hy sinh cả tính mạng, nhưng vì điều kiện nước bạn, vì quan hệ Việt - Lào cho nên chúng ta không thể không làm. Các chú không những phải làm, mà phải làm cho thật tốt!” - ông Hào gạt những giọt nước mắt tuôn rơi vì xúc động khi kể lại kỷ niệm gặp vị Cha già dân tộc năm xưa. 

Hoàn thành nhiệm vụ với nước bạn, năm 1976 ông Hào trở về nước, công tác tại Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc (nay là Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) 7 năm. Năm 1983 nghỉ hưu, ông về quê hương Hồng Lý tiếp tục đóng góp cho phong trào địa phương. Những lời răn dạy của Bác vẫn được ông khắc cốt ghi tâm và coi là kim chỉ nam để rèn giũa bản thân suốt cuộc đời mình. 

Ông Vũ Thế Hoàng, Phó Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Phú Mỹ, xã Hồng Lý chia sẻ: Lớp cán bộ, đảng viên đi sau chúng tôi học hỏi được rất nhiều từ cụ Hào, về cách làm việc cũng như cách sống giản dị, trung thực, nền nếp. Cụ gần gũi và rất ôn tồn, điềm đạm, bảo ban, uốn nắn chúng tôi phải giữ gìn lý tưởng, đạo đức cách mạng, đoàn kết, liêm khiết, vì dân phục vụ. Cụ là tấm gương sáng cho đảng viên trẻ học tập, noi theo. 

“Điều mà chúng tôi học được nhiều nhất ở bố tôi là sự liêm khiết, thanh bạch. Ông rất nghiêm khắc vấn đề này, cho nên anh em, con cháu trong gia đình tôi, dù công tác ở lĩnh vực nào cũng rất coi trọng việc giữ gìn đạo đức cách mạng, chí công vô tư. Cả đời cống hiến cho cách mạng, tài sản vật chất của bố tôi không đáng kể nhưng ông để lại cho con cháu giá trị tinh thần rất lớn” - ông Trần Quốc Bảo, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Hồng Lý, con trai ông Trần Thọ Hào chia sẻ. 

Với nhiều cống hiến, ông Trần Thọ Hào được Đảng, Nhà nước Việt Nam và Lào tặng thưởng nhiều huân chương cao quý. Tuy nhiên, niềm tự hào, hạnh phúc nhất đối với người đảng viên 97 tuổi đời, 76 năm tuổi đảng là được cống hiến trọn cuộc đời mình cho Đảng, cho dân. 

Quỳnh Lưu