Thời gian qua, người nông dân cấy lúa gặp không ít khó khăn do sản xuất thường xuyên phải đối mặt với thiên tai, dịch bệnh, giá vật tư đầu vào tăng cao, thị trường đầu ra không ổn định... Tuy nhiên, ở HTX DVNN xã Thụy Ninh (Thái Thụy) lại có cách làm rất hiệu quả: liên kết sản xuất lúa giống BC15 cho Công ty CP Giống cây trồng Thái Bình. Khi tham gia mô hình này, nông dân không chỉ được cấy giống gốc cho năng suất cao mà còn bán được giá cao hơn giá thị trường với đầu ra luôn ổn định.

Ðã 4 năm nay, anh Nguyễn Văn Ðoan (thôn Hệ) tham gia mô hình liên kết  sản xuất lúa giống BC15. Anh cho biết: “Gia đình tôi có 3 mẫu ruộng, trước đây cấy nhiều giống, mỗi vụ thu trung bình từ 5 đến 6 tấn thóc thịt, bán ra thị trường trầy trật mãi mới hết, chưa kể thường xuyên bị tư thương ép giá. Nhưng từ khi tham gia sản xuất lúa giống tập trung, được hướng dẫn kỹ thuật cấy mỗi khóm từ 1 đến 2 dảnh nên tiết kiệm so với cấy lúa thường 1/3 lượng giống, công chăm sóc. Thu hoạch đến đâu Công ty thu mua ngay đến đó với giá cao hơn giá thị trường 25%. Năm đầu tiên, tôi cấy 1,5 mẫu BC15 thấy hiệu quả sau đó tăng lên 2 mẫu, riêng vụ xuân năm 2012 vừa rồi cấy 2,2 mẫu, thu hoạch gần 5 tấn thóc, cân cả cho Công ty thu về hơn 40 triệu đồng, sau khi trừ chi phí lãi 20 triệu đồng. Còn ở vụ mùa này, 3 mẫu của gia đình cấy hết lúa giống BC15, nếu mọi việc suôn sẻ, cuối vụ sẽ có thêm nguồn thu nhập khá”. Cùng tâm trạng phấn khởi như anh Ðoan, ông Vũ Quang Long, trưởng thôn Hệ chia sẻ: “Vụ xuân năm 2008 là vụ đầu tiên thôn Hệ tham gia mô hình cấy lúa giống BC15 và chỉ có 30 hộ tham gia với diện tích gần 20 mẫu lúa. Nhưng sau 4 năm tổ chức sản xuất hiệu quả, năm 2011 diện tích tăng lên 200 mẫu, bán cho Công ty đạt gần 200 tấn, thu về 2 tỷ đồng, giá trị thu nhập tăng thêm từ thóc giống so với thóc thường cùng loại hơn 600 triệu đồng nên bà con ai cũng phấn khởi”.

Ông Vũ Quang Lực, Chủ nhiệm HTX DVNN xã Thụy Ninh cho biết: Thụy Ninh có 467 ha đất nông nghiệp, cuối những năm 2000 xã đã liên kết với Công ty Giống cây trồng Trung ương sản xuất lúa giống nhưng với diện tích không lớn, lượng cung ứng mỗi vụ được 5 tấn, giá thu mua bấp bênh, trong khi yêu cầu kỹ thuật rất khắt khe nên chưa khuyến khích được người dân tham gia. Sau khi lựa chọn nhiều phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng, năm 2008 HTX đã ký hợp đồng sản xuất lúa giống BC15 với Công ty CP Giống cây trồng Thái Bình. Khi có được hợp đồng, HTX tổ chức họp dân, cán bộ các thôn, vận động những hộ gia đình có tâm huyết và đã có kinh nghiệm cấy lúa giống từ những năm trước đăng ký tham gia. Cấy lúa giống BC15, xã viên của HTX hưởng lợi nhiều thứ: được hướng dẫn KHKT, cung ứng toàn bộ nguồn giống gốc nên cây lúa khỏe, sinh trưởng và phát triển tốt, khả năng chống chịu sâu bệnh cũng tốt hơn, năng suất lúa BC15 đạt trung bình 2,5 tạ/sào, nếu thâm canh tốt có thể đạt từ 2,8 đến 3 tạ/sào, chất lượng gạo thơm ngon, thu hoạch về chỉ cần phơi qua 1 đến 2 nắng, Công ty thu mua hết với giá cao hơn giá thị trường 25%. Ban đầu, Thụy Ninh chỉ có mấy chục hộ cấy khoảng 10 ha lúa giống BC15 ở 1-2 thôn, sau đó tăng lên vài trăm hộ với diện tích mở rộng vài chục héc ta, đến nay diện tích tăng lên 100ha quy thành các vùng tập trung với hơn 1.000 hộ tham gia ở tất cả các thôn. Cũng theo lời ông Lực: quy trình sản xuất lúa giống đòi hỏi rất khắt khe: phải xử lý hạt giống trước khi ngâm ủ, gieo mạ, cấy đúng kỹ thuật, cắt lẫn, tổ chức gặt thống nhất cùng 1 thời gian, quản lý tốt khâu tuốt lúa  không để lẫn thóc khác vào, tuốt xong phải phơi thóc ngay, gặp mưa kéo dài phải rải thóc mỏng, tránh đổ dày, ủ quá lâu thóc sẽ bị chết phôi, tỷ lệ nảy mầm thấp sẽ không cân được. Tuy nhiên, nhờ tích cực tuyên truyền vận động, tập huấn KHKT, xã viên nhiệt tình, chuyên tâm sản xuất nên bất kỳ người nông dân nào của Thụy Ninh cũng thực hành thuần thục quy trình này trên đồng ruộng đạt hiệu quả cao. Thực tế cũng đã chứng minh: qua hơn 4 năm sản xuất lúa giống BC15  năm nào Thụy Ninh cũng được mùa, năng suất đạt cao. Riêng năm 2011, tổng lượng thóc giống BC15 bà con cung ứng cho Công ty đạt gần 460 tấn, cho giá trị gần 4,7 tỷ đồng. Còn ở vụ xuân năm 2012, tổng lượng thóc giống cung ứng đạt gần 400 tấn, trong khi giá thóc ngoài thị trường liên tục xuống thấp, thóc thịt BC15 thương lái chỉ mua từ 5.500 đến 6.000đồng/kg thì Công ty thu mua với giá 8.150đồng/kg, riêng số tiền chênh lệch so với bán thóc thường đạt gần 1 tỷ đồng. Cuối năm, HTX phấn đấu tiếp tục cung ứng cho Công ty khoảng 600 tấn thóc giống.

Ông Lực cũng cho biết thêm: tham gia sản xuất lúa giống lợi cả đôi đường: người nông dân được lợi vì bán giá cao, HTX và các thôn cũng có thêm thu nhập từ dịch vụ tổ chức và thu mua. Việc sản xuất lúa giống ở Thụy Ninh bước đầu cũng đã làm thay đổi tư duy sản xuất tự túc sang sản xuất hàng  của người dân. Sẵn có nguồn giống tốt, lúa đạt năng suất chất lượng, nên ngoài những vùng quy hoạch cấy BC15 cho Công ty, nông dân cũng mở rộng cấy giống lúa này ra nhiều vùng. Hiện nay, lúa BC15 chiếm khoảng 70% trong cơ cấu giống lúa của Thụy Ninh. Ông Phạm Văn Ngọ, Bí thư Ðảng ủy xã cho biết: nếu so với các mô hình sản xuất đã đầu tư ở Thụy Ninh từ trước đến nay, cấy lúa giống BC15 vẫn đem lại hiệu quả và giá trị ổn định nhất. Hiện nay, xã và các thôn đang tích cực thực hiện các bước để dồn điền đổi thửa, phấn đấu cuối năm 2012 sẽ hoàn thành, mỗi hộ còn 1 đến 2 thửa. Sau dồn điền đổi thửa, địa phương sẽ huy động các nguồn lực đầu tư hệ thống thủy lợi, quy vùng sản xuất xây dựng mô hình cánh đồng mẫu sản xuất lúa giống. Người dân cũng đang rất phấn khởi, háo hức đợi chờ đến ngày được sản xuất trên những cánh đồng mẫu, bán được nhiều thóc cho Công ty, tăng thu nhập, làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương.

Bài, ảnh: Nguyễn Hình