Vụ mùa năm 2013, 4 huyện thuộc hệ thống thủy lợi Bắc phấn đấu gieo cấy gần 48.600 ha; trong đó Đông Hưng trên 12.000 ha, Thái Thụy trên 13.000 ha, Hưng Hà 11.000 ha, Quỳnh Phụ 11.700 ha, năng suất phấn đấu đạt 62 tạ/ha trở lên. Để góp phần cùng các địa phương thực hiện thắng lợi sản xuất vụ mùa, Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) Bắc đang nỗ lực triển khai nhiều biện pháp khắc phục khó khăn, bảo đảm điều tiết nước linh hoạt, hợp lý giúp lúa mùa sinh trưởng, phát triển trong điều kiện tốt nhất.

Mặc dù việc quản lý, khai thác công trình thủy lợi đã được phân cấp cho các đơn vị, cơ sở, nhưng một số địa phương còn buông lỏng quản lý, phó mặc cho cá nhân, tập thể được nhận khoán. Chính vì vậy, công tác giải phóng dòng chảy, xử lý các vi phạm lấn chiếm lòng sông chưa được thực hiện triệt để làm ảnh hưởng đến việc điều tiết nước phục vụ sản xuất và phòng chống lụt bão. Điển hình một số sông giải phóng dòng chảy còn chậm như Sài Mỹ, Cầu Chéo, Cống Bắc… Hay việc phối hợp giữa Công ty TNHH Một thành viên KTCTTL Bắc, Xí nghiệp KTCTTL Thái Thụy, cụm thủy nông Thái Hồng với Phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Thái Thụy và UBND xã Thái Thủy, Thái Hồng trong điều hành tiêu ở vụ mùa năm trước chưa chặt chẽ, nên khi xảy ra úng lớn còn lúng túng trong chỉ đạo, điều hành.

Đồng thời, các công trình điều tiết nội đồng mới chỉ được quan tâm khi dâng tưới tự chảy, không chú ý đến điều tiết tiêu nên làm hạn chế việc tiêu úng khi có lũ, bão xảy ra. Đặc biệt, việc cưỡng chế của cấp có thẩm quyền đối với các nhà thầu thi công xâm phạm các công trình thủy lợi chưa làm quyết liệt gây khó khăn không nhỏ cho việc thực hiện phương án tưới, tiêu của Công ty, như đường Thái Hà qua sông Thái Sư, Sa Lung; kè Thống Nhất, Yên Lộng; đường vào đền A Sào qua sông Cầu Mụa, Cầu Gạo. Ngoài ra, một số công trình thủy lợi đang xuống cấp nghiêm trọng, như trạm bơm Hậu Thượng máy móc cũ nát, công trình thủy nông lún nứt chỉ bảo đảm bơm được ở mức lũ báo động I; cửa xả tiêu trạm bơm Đại Nẫm bị xói lở, tuy đã có chủ trương đầu tư, nhưng đến nay vẫn chưa có vốn để thực hiện…

Để khắc phục những khó khăn trên, phục vụ sản xuất vụ mùa có hiệu quả, hiện nay Công ty và các đơn vị trực thuộc đang gấp rút hoàn thành tu bổ, sửa chữa công trình chống lũ, úng, nhất là các trạm bơm tiêu úng lớn, đồng thời tôn cao khép kín bờ vùng, đường vùng. Kiểm tra toàn bộ hệ thống cấp điện, hệ thống đóng ngắt và chạy thử các trạm bơm chống úng, nhất là trạm bơm tiêu úng lớn qua đê. Thường xuyên tổ chức giải phóng dòng chảy, bảo đảm khả năng dẫn nước từ hệ thống kênh mương mặt ruộng đến hệ thống sông dẫn, sông trục…

Cùng với thực hiện các nhiệm vụ trên, Công ty đã xây dựng phương án điều tiết nước theo phương châm “phòng úng triệt để, tranh thủ lấy nước sa đầu vụ, giữ lấm làm đất vụ mùa, chủ động tiêu nước kịp thời cuối vụ tạo điều kiện trồng cây vụ đông”. Theo đó, khi các địa phương thu hoạch xong lúa xuân, tổ chức làm đất để gieo cấy trà mùa sớm, nếu thời tiết thuận lợi Công ty sẽ lấy sa đại trà cho những diện tích có điều kiện lấy nước tự chảy, lấy nhanh rút nhanh. Khi lúa đã lên cao, sinh trưởng, phát triển ổn định, nếu lũ lên có thể khai thác các tầng 2 của cống dưới đê và cửa xả của các trạm bơm tiêu qua đê phía sau có tuyến máng nổi như Lão Khê, Đào Thành, Minh Tân, Tịnh Xuyên, Quan Hỏa… để lấy sa, tưới dưỡng. Tuy nhiên, việc khai thác lợi thế này phải phù hợp để giảm chi phí điện năng bơm tát, nhưng vẫn bảo đảm phòng chống được úng cho toàn hệ thống…

Với sự nỗ lực của Công ty, xí nghiệp trực thuộc và các địa phương, đến nay hệ thống thủy lợi Bắc đã giải phóng được 3.674.000 m2 bèo, rau muống và 117 đăng đó. Trong đó, trên các tuyến sông của Đông Hưng là 520.000 m2 bèo bồng, 20 đăng đó; Hưng Hà 450.000 m2 bèo bồng và 5 đăng đó… Đồng thời, 100% các trạm bơm đã hoàn thành việc bảo dưỡng, vận hành thử. Đặc biệt, năng lực tưới tiêu ở vụ mùa này sẽ được cải thiện thêm một bước khi trạm bơm Tịnh Xuyên và Quỳnh Hoa hoàn thành xong việc nâng cấp, xây mới để đưa vào sử dụng. Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc đang tập trung đóng các cống đập dâng nước để mở rộng diện tích tự chảy cục bộ của các vùng; đến ngày 26/6 trở đi sẽ rút nước toàn hệ thống, đưa về mực nước khống chế tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương gieo cấy lúa mùa trà sớm.

            Bài, ảnh: Nguyên Bình