Nhưng có lẽ, ít người biết Xuân Hòa hôm nay chính là Vạn Xuân năm xưa. Trước và sau năm 1945, Xuân Hòa có tên gọi là xã Vạn Xuân thuộc tổng Cự Lâm, huyện Thư Trì. Đất Vạn Xuân gắn liền với lịch sử khởi nghiệp của vua Lý Nam Đế. Tên một xã nhỏ bé nằm bên sông Hồng gắn liền với tên đất nước quả là một dấu ấn khó mờ phai.

Cây lúa mùa qua những đợt chống chọi với sâu cuốn lá, sâu đục thân lại hiền hòa trải màu xanh ngăn ngắt trên đồng, chuẩn bị bước vào giai đoạn làm đòng. Trên 80% diện tích đất lúa được áp dụng triệt để phương thức luân canh: Xuân muộn, mùa sớm, vụ đông rộng. Việc đổi mới cơ cấu giống lúa, phương thức gieo cấy, lịch thời vụ, tăng hệ số sử dụng đất đã đưa Xuân Hòa về gần tới đích 50 triệu đồng/ha canh tác/năm: bình quân 46,17 triệu đồng/ha năm 2009.

Dự kiến năm 2015 đạt 55 triệu đồng/ha. Đẩy năng suất lúa nên cao hơn mức 132 tạ/ha hiện nay là một bài toán không đơn giản vì hạch toán chi phí sản xuất sẽ rất tốn kém nên Xuân Hòa chọn cách làm mở tối đa diện tích vụ đông trên đất 2 lúa, chủ lực là cây đậu tương đông: năm 2008 đạt 228 ha, năm 2009 gieo trồng 245,49 ha đậu tương/ tổng diện tích vụ đông 296 ha.

Năm 2010, kế hoạch huyện giao gieo trồng 320 ha, trong đó 265 ha đậu tương. Tập trung cao độ khâu chỉ đạo, điều hành khẩn trương từ xã tới các cơ sở thôn, cộng với sự hỗ trợ kịp thời và dự báo thời tiết chính xác, các tập thể và hộ sản xuất năng động, nhiệt tình là nguyên nhân đem lại những vụ đông đạt hiệu quả cao ở Xuân Hòa.

Khai thác diện tích đầm bãi ven đê và chuyển đổi đất cấy lúa năng suất thấp, giá trị ngành chăn nuôi của xã hiện chiếm gần 46% tổng thu từ nông nghiệp. Điểm sáng là 7 trang trại và 77 gia trại. Chúng tôi có dịp đi thăm trang trại của ông Quynh, một trong những trang trại quy mô lớn của huyện có diện tích 54.032 m2. Ngoài nguồn thu từ con cá và con lợn, vụ đông 2009, ông Quynh thu hàng chục tấn đậu tương trên diện tích 8,7 ha. Bên cạnh đó phải kể đến trang trại của  ông Kham 34.047 m2; ông Hiền, ông Thân, ông Tĩnh áp dụng phương thức lấy ngắn nuôi dài, đa cây, đa con. Có một chủ trang trại còn rất trẻ, giàu nghị lực đó là anh Nguyễn Văn Mạnh sinh năm 1981, chuyển đổi trên 5000 m2, đào 6 ao thả cá và làm vườn, bước đầu đã có thu nhập.

Xuân Hòa không có ngành nghề truyền thống, nhưng với việc cấp ủy, chính quyền kiên trì phát động toàn dân tìm tạo việc làm, hiện xã có 47 ngành nghề dịch vụ thu hút trên 1000 hộ (3000 lao động), chiếm 70% số lao động trong độ tuổi. Xã có 2 làng nghề được Tỉnh công nhận. 6 tháng đầu năm 2010, tổng giá trị sản xuất đạt 26,53 tỷ đồng, trong đó thu từ ngành nghề gần 4,6 tỷ đồng, thương mại dịch vụ gần 6 tỷ đồng. Khai thác lợi thế cận lộ, cận giang, người dân mở hàng quán kinh doanh dịch vụ hai bên đường 223, dịch vụ bến bãi vật liệu xây dựng... Từ sau Đại hội Đảng bộ xã, Xuân Hòa đang khẩn trương hoàn thiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới; phấn đấu tăng tốc độ kinh tế 13,6%/năm; mũi nhọn là ngành nghề TTCN và xây dựng cơ bản, phấn đấu tăng 20,48%/năm; đưa kinh tế phát triển đạt cơ cấu: Nông nghiệp 28,52% - TTCN-XDCB 51,53% -  thương mại dịch vụ 20,48%, giảm tỷ lệ hộ nghèo còn 5-6%.

Từ năm 1996 đến nay, Xuân Hòa chưa phát hiện thấy có người sử dụng, buôn bán các chất ma túy. Thực  hiện các chỉ thị, nghị quyết, chương trình quốc gia về phòng chống tội phạm, phòng chống ma túy, Đảng bộ Xuân Hòa xác định tập trung chủ yếu vào các biện pháp phòng ngừa. Cấp ủy, chính quyền địa phương đưa nhiệm vụ phòng chống ma túy vào nghị quyết, chương trình kế hoạch công tác của Đảng, chính quyền, đoàn thể. Hàng tháng có kiểm điểm, đánh giá, hàng năm đều có sơ, tổng kết rút kinh nghiệm đưa vào tiêu chí bình xét thi đua nhằm không ngừng nêu cao vai trò trách nhiệm của cán bộ, đảng viên.

Công tác tuyên truyền giáo dục đa dạng, phong phú cả nội dung và hình thức, có trọng tâm, trọng điểm, cả diện rộng và chuyên đề lồng ghép, tập trung vào 2 đối tượng làm ăn xa quê và thanh thiếu niên học sinh. Ban chỉ đạo phòng chống ma túy ở các thôn hàng năm gặp mặt lao động đi làm ăn xa vào dịp tết; Hội phụ nữ tuyên truyền tư vấn cho hội viên khuyên nhủ, cảnh báo cho chồng con về tác hại, hiểm họa của ma túy. Hàng năm, 100% giáo viên, học sinh các nhà trường ký cam kết phòng chống tai tệ nạn xã hội. Các thôn làng, khu dân cư, dòng họ đăng ký tự quản. Nhất là đối với khu vực chợ Chùa, khu dân cư ven đường giao thông các tổ tự quản hoạt động mạnh. Toàn xã đặt 8 hòm thư nhân dân góp ý tố giác tội phạm ở 8 thôn.

Ngoài ra, xã quan tâm xây dựng lực lượng công an, khối nội chính vững mạnh là chỗ dựa tin cậy để quần chúng tham gia đấu tranh phòng ngừa tội phạm. Ban công an xã có 10 người, hoạt động theo quy chế cụ thể:  ngày, đêm luân phiên thường trực tại UBND xã, mỗi tuần tổ chức tuần tra một buổi bất kỳ. Ban công an xã thường xuyên quan tâm đến công tác nắm tình hình cơ sở, theo dõi biến động về nhân khẩu, hộ khẩu. Những đối tượng nằm trong diện quản lý được nhắc nhở, gọi hỏi, ký cam kết không tái phạm. Với cách làm trên, Xuân Hòa nhiều năm giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, không có hiện tượng mua bán, sử dụng chất ma túy. 6 tháng đầu năm 2010, tại địa bàn xã chỉ xảy ra 6 vụ (đánh nhau 2 vụ, trộm cắp 1 vụ, tai nạn giao thông 3 vụ).

Đời sống người dân không ngừng được cải thiện no ấm, thanh bình. Xuân Hòa- vùng đất ấy hôm nay thật xứng với tên mình.

Bảo Linh