Biểu đồ so sánh của ngành Nông nghiệp về tiến độ gieo cấy vụ mùa từ năm 2010 trở lại đây cho thấy, vụ mùa vừa qua đạt các mốc cao nhất trong tất cả các vụ, như diện tích cấy trước 30/6, cấy trước 5/7… Thực tế, các huyện, thành phố đều hoàn thành việc gieo cấy lúa mùa sớm hơn so với vụ mùa năm trước từ 12 - 15 ngày và sớm hơn so với kế hoạch của tỉnh từ 12 - 17 ngày. Điển hình như huyện Hưng Hà kết thúc gieo cấy trước ngày 8/7; các huyện Quỳnh Phụ, Đông Hưng, Vũ Thư, Thái Thụy gieo cấy xong trước ngày 15/7. Sau gieo cấy lúa mùa, có thể thấy từ khâu chỉ đạo đến thực hiện sản xuất đều có nhiều chuyển biến tích cực, tạo tiền đề cho việc mở rộng tối đa diện tích cây vụ đông ưa ấm.

Vụ mùa năm 2013, toàn tỉnh gieo cấy được trên 81.000 ha, trong đó gieo thẳng là 11.890 ha; giống lúa năng suất chiếm khoảng 70% diện tích, chủ lực là BC15; giống lúa chất lượng chiếm khoảng 30% diện tích, trong đó lúa RVT và lúa Nhật tăng cao hơn vụ mùa năm trước. Hiện nay, lúa mùa sinh trưởng, phát triển tốt và đồng đều ở tất cả các trà, các giống, trong đó diện tích gieo cấy trong tháng 6 đang phân hóa đòng, cấy đầu tháng 7 đang đẻ nhánh rộ.  Để bước đầu vụ lúa mùa giành thắng lợi, có thể thấy việc chấp hành lịch thời vụ và cơ cấu giống, cũng như công tác điều hành tưới, tiêu rất đồng bộ.

 Ngay trong tháng 6, khi các địa phương đang tập trung thu hoạch lúa xuân thì nhiều nơi trong tỉnh đã gieo cấy được trên 11.000 ha lúa mùa, gấp 3,7 lần vụ mùa trước, sớm nhất là xã Hiệp Hòa (Vũ Thư) gieo thẳng từ 10/6. Đến 4/7, toàn tỉnh gieo cấy được gần 40.000 ha, tăng gấp 2,6 lần và đến 10/7 gieo cấy được 70.000 ha, tăng gấp 1,7 lần so với vụ mùa năm 2012. Như vậy, với thời điểm lúa cấy trên, dự tính diện tích lúa thu hoạch trước ngày 10/10 khoảng 60.000 ha, trong đó trước ngày 5/10 khoảng 32.000 ha, tạo quỹ đất cho cây vụ đông ưa ấm rất dồi dào. Có được kết quả trên, công tác chỉ đạo sản xuất vụ mùa năm nay thực sự sâu sát, quyết liệt từ tỉnh, huyện đến các xã, thị trấn.

Đồng thời, các cơ quan thông tin truyền thông liên tục có tin, bài tuyên truyền, phổ biến chủ trương, kỹ thuật về thu hoạch lúa xuân, làm đất, gieo cấy lúa mùa. Các huyện, thành phố đã sớm rà soát lại toàn bộ diện tích lúa xuân về thời gian trỗ để khi lúa chín đôn đốc nông dân thu hoạch nhanh, gọn và làm đất luôn đến đó. Chính vì vậy, lúa xuân năm nay đã thu hoạch sớm hơn so với năm trước từ 10 - 15 ngày, tạo được quỹ đất gieo mạ mùa và làm đất gieo cấy lúa mùa. Thông qua tuyên truyền về lịch thời vụ, cơ cấu giống, nhiều địa phương đã áp dụng rộng phương thức cấy mạ non và gieo thẳng.

Bên cạnh đó, việc điều hành nước khá đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở trong việc giữ nước làm đất, khoanh vùng lấy nước gieo cấy trà mùa sớm và chủ động rút cạn sông trục chính để phòng úng khi có mưa bão; đồng thời giữ nông nước mặt ruộng để tạo điều kiện cho các hộ nông dân mở rộng diện tích gieo thẳng và chăm sóc lúa sau gieo cấy. Ông Nguyễn Như Liên, Giám đốc Trung tâm Khảo nghiệm Khuyến nông - Khuyến ngư cho biết: Trước khi bước vào sản xuất vụ mùa, Trung tâm đã xây dựng các chương trình khoa giáo hướng dẫn nông dân thường xuyên và đúng trọng điểm; các tiến bộ khoa học kỹ thuật gieo cấy được tuyên truyền đến hộ dân, như cấy mạ non, nông tay với mật độ hợp lý, gieo thẳng ở những nơi có điều kiện, đẩy mạnh áp dụng “3 giảm, 3 tăng”, hệ thống lúa canh tác cải tiến (SRI)…

Ông Vũ Văn Hạnh, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Hưng Hà cho biết: Để Hưng Hà cấy nhanh, gọn, kết thúc trước ngày 8/7, các HTX DVNN thường xuyên đôn đốc bà con nông dân đẩy nhanh tiến độ thu hoạch lúa xuân, xong trước ngày 10/6; đồng thời mạ mùa trà sớm được gieo đúng lịch. Trong quá trình làm đất không để mất lấm, hướng dẫn các hộ dân rắc vôi bột từ 15 - 20 kg/sào để rạ nhanh phân hủy và tiêu diệt các nấm bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho lúa sau cấy sinh trưởng, phát triển nhanh, hạn chế lúa bị ngộ độc, nghẹt rễ. Đặc biệt đối với huyện Tiền Hải đã khắc phục được tình trạng gieo cấy rải rác và kéo dài. Những vụ mùa trước đây, các địa phương ở Tiền Hải thường cấy nhôi nhai đến tận đầu tháng 8 và luôn chậm hơn so với kế hoạch của tỉnh quy định, nhưng vụ mùa vừa qua toàn huyện đã cấy nhanh, gọn, cơ bản gieo cấy xong trước ngày 18/7.

Cùng với sự nỗ lực của các cấp, ngành trong việc chỉ đạo gieo cấy lúa mùa có hiệu quả, phải khẳng định nhận thức của các hộ nông dân đã chuyển biến khá tích cực về ý nghĩa của việc chuyển đổi cơ cấu giống và gieo cấy đúng lịch thời vụ sẽ đem lại hiệu quả kinh tế cao như thế nào. Bên cạnh đó, thời tiết trong tháng 6, tháng 7 năm nay khá thuận lợi để các địa phương gieo mạ, làm đất và gieo cấy. Nhiệt độ không quá cao, có mưa xen kẽ nhưng không quá lớn, do đó các hộ dân đã tận dụng được thời gian bám đồng sản xuất và giúp lúa sau cấy bén rễ phục hồi nhanh.

Theo khuyến cáo của ngành Nông nghiệp, hiện nay lúa mùa đại trà đang trong giai đoạn đẻ nhánh nên phải giữ nước nông mặt ruộng, khi lúa đẻ kín đất cần rút cạn để nứt đất nhằm hạn chế lúa đẻ nhánh vô hiệu và giúp rễ lúa ăn sâu, sau đó đưa nước vào ở mức 5 - 7 cm cho đến khi lúa vào chắc… Hiện nay một số đối tượng sâu bệnh đã xuất hiện và gây hại, do đó các địa phương cần thường xuyên theo dõi đồng ruộng và thực hiện các biện pháp phòng, trừ theo khuyến cáo của ngành chức năng.

Bài, ảnh: Nguyên Bình