Trên cánh đồng thôn Tam Lộng, ông Trần Văn Đãng đang cần mẫn cắt ngọn để chọn quả dưa hấu. Tôi hỏi: “Mất bao công trồng, chăm sóc nay dưa mới bò kín luống, sao bác lại cắt ngọn đi như vậy?”, ông Đãng tiết lộ: “Khi trồng dưa hấu, giai đoạn chọn quả bắt buộc phải tỉa bớt nhánh để hạn chế sự phát triển của dây. Mỗi cây chỉ lấy một ngọn thì quả đậu mới to, cho năng suất cao. Ruộng dưa này tôi trồng được hơn 20 ngày, khi lúa mùa mới đỏ đuôi đã làm bầu sẵn rồi đưa ra ruộng nên rút ngắn được thời vụ. Hai vợ chồng đã ngoài 60 tuổi nhưng vẫn cố cấy 6 sào ruộng, trồng 2 sào dưa hấu, bởi 70 ngày  trồng dưa lãi trung bình từ 7 đến 8 triệu đồng bằng thu nhập cả 4 tháng cấy 6 sào lúa tội gì mình không làm. Nhà tôi không có lao động chứ nhiều hộ trồng từ 7 sào đến 1 mẫu, thu nhập tới vài chục triệu đồng/vụ”.

Đúng như lời ông Đãng nói, chúng tôi ra cánh đồng thôn Cao Dương Hạ, dưa hấu đông trồng trên đất chuyên màu đã trổ hoa vàng rực xen lẫn quả to bằng bát ô tô, da xanh bóng. Anh Đào Viết Trà phấn khởi khoe: “Trồng dưa hấu đông trên chân đất màu thường sớm hơn dưa trồng trên chân đất 2 lúa gần 1 tháng, thời tiết tháng 8, 9 thường hanh khô, ít  mưa úng nên năng suất dưa đạt cao mà bán sản phẩm lại được giá.

Hiện nay, có nhà đã thu hoạch năng suất đạt trung bình 1 tấn/sào, bán với giá 13.000 đồng/kg,  tổng thu 13 triệu đồng,  trừ chi phí lãi 10 triệu đồng. Gia đình tôi có 7 sào màu, luân canh liên tục 4 vụ trong năm, dưa hấu là vụ thứ 3, khoảng  20 ngày nữa sẽ cắt bán cho tư thương, sau thu hoạch trồng tiếp một vụ khoai tây. Tích cực đầu tư sản xuất, mỗi năm 2 vợ chồng tôi thu nhập trên 100 triệu đồng từ trồng màu, trừ chi phí lãi 70 triệu đồng”. Nói thêm về hiệu quả từ trồng màu, trồng cây vụ đông, anh Đào Viết Hải, Trưởng thôn Cao Dương Hạ chia sẻ: “Cao Dương Hạ có 4 ha đất chuyên màu luân canh 4 vụ: dưa xuân - dưa hè - dưa hấu đông - cây ưa lạnh cho thu nhập từ 150 đến 200 triệu đồng/ha nên bà con rất tích cực sản xuất. Vụ đông này, toàn thôn gieo trồng 27 ha cây vụ đông trên tổng số 54,3 ha quỹ đất nông nghiệp, nếu thời tiết thuận lợi, thị trường tiêu thụ ổn định chắc chắn thu nhập sẽ hơn đứt 1 vụ lúa”.

Ông Trịnh Xuân Dưỡng, Chủ nhiệm HTX Dịch vụ nông nghiệp cho biết: Vụ đông luôn là vụ sản xuất chính trong năm và cho thu nhập cao đối với người dân Thụy Hưng, diện tích hàng năm dao động từ 120 đến 150 ha. Năm nay, toàn xã phấn đấu gieo trồng 150 ha gồm: dưa hấu, bí xanh, khoai lang, ngô, cà chua, hành tỏi, khoai tây, rau màu các loại và chiếm 50% tổng diện tích đất canh tác.

Trong đó, cây ưa ấm 120 ha, chiếm tỷ lệ 80% đòi hỏi khắt khe về thời vụ gieo trồng nên ngay từ vụ mùa, xã bố trí cấy các giống lúa ngắn ngày trên chân đất trồng vụ đông. Quy hoạch vùng trồng từng loại cây, phân bổ diện tích cho từng thôn, coi đây là chỉ tiêu bình xét thi đua cuối năm. HTX đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, công khai các cơ chế hỗ trợ; tổ chức tập huấn hướng dẫn nông dân kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh; chuẩn bị đầy đủ vật tư: sẵn sàng cung ứng theo phương thức trả chậm để động viên, khuyến khích bà con tích cực tham gia sản xuất. Từ 15/8, nông dân Thụy Hưng đã khởi động trồng vụ đông trên chân đất chuyên màu. Đến 20/9, trà lúa mùa sớm của xã đã chín rộ, thu hoạch đến đâu nông dân khẩn trương cày lật đất trồng vụ đông ngay đến đó. Các cây: dưa hấu, bí xanh, ngô đều được làm bầu trước khi đưa ra ruộng, đối với những ruộng gặt muộn bà con rẽ lúa gửi bầu để kịp thời vụ.

 Theo lời ông Dưỡng, trong số cây trồng ở vụ đông, dưa hấu đã được người dân gieo trồng 10 năm nay và là cây  chủ lực bởi những đặc tính: dễ trồng, phù hợp với đồng đất địa phương, sinh trưởng và phát triển tốt, ít bị sâu bệnh, sản phẩm thu hoạch về dễ tiêu thụ, cho hiệu quả kinh tế cao. Cả 5/5 thôn đều trồng dưa đông và hình thành vùng chuyên canh quy mô lớn với diện tích 30 ha. Dưa trồng trên đất Thụy Hưng cho quả to, thơm, ngon, ngọt được bán ở hầu khắp các huyện trong tỉnh, xuất đi cả Hải Phòng, Hải Dương.

Đến mùa vụ, bà con thu hoạch đến đâu tư thương xuống tận ruộng thu mua hết đến đó. Trung bình mỗi sào dưa hấu năng suất đạt từ 1 đến 1,2 tấn, hộ thâm canh tốt có thể đạt 1,8 tấn, thu lãi từ 4 đến 5 triệu đồng nên nông dân rất yên tâm sản xuất. Cùng với dưa hấu, năm nay Thụy Hưng mạnh dạn xây dựng mô hình trồng cây ngô nếp trên chân đất mới với diện tích 18 ha. Xã cũng đã ký hợp đồng với một công ty chế biến rau quả quy vùng tập trung trồng 5 ha salat bao tiêu đầu ra cho nông dân.

Để mở rộng tối đa diện tích trồng cây vụ đông, năm nay ngoài cơ chế hỗ trợ của tỉnh, huyện, địa phương cũng hỗ trợ nông dân một phần tiền giống cây xuất khẩu, giống trồng bí xanh với diện tích từ 5 mẫu trở lên, toàn bộ tiền điện bơm nước tưới tiêu phục vụ sản xuất. Đến ngày 5/10,  Thụy Hưng đã hoàn thành kế hoạch gieo trồng cây vụ đông ưa ấm, chuyển trọng tâm sang chăm sóc và trồng cây ưa lạnh, khả năng sẽ hoàn thành kế hoạch huyện giao. Ông Dưỡng cho biết thêm: Người dân địa phương bao đời này luôn cần cù trong lao động, có truyền thống thâm canh cây màu, cây vụ đông nên mở rộng diện tích thì dễ.

Nhưng khó khăn nhất vẫn là chuyện trồng cây gì cho hiệu quả, đầu ra cho sản phẩm ở đâu. Nếu đưa cây trồng mới vào đồng đất khi thu hoạch không tiêu thụ được, năm sau bà con sẽ không trồng nữa. Vì vậy, chính quyền, người dân địa phương mong muốn: cùng với cơ chế hỗ trợ đầu vào cho sản xuất, các cấp, các ngành cần nghiên cứu kỹ nhu cầu thị trường, đẩy mạnh liên kết, thu hút các doanh nghiệp, đơn vị vào địa bàn để thu mua nông sản cho nông dân với giá ổn định để bà con yên tâm sản xuất và sản xuất hiệu quả.

Nguyễn Hình