Theo số liệu của ngành Thuế, đến hết tháng 8/2013 toàn tỉnh có 176 doanh nghiệp xây dựng nợ thuế giá trị gia tăng (GTGT) 2% của các công trình xây dựng cơ bản (XDCB), với tổng số tiền thuế và phạt là 108 tỷ đồng, chiếm 14,4% trong tổng nợ thuế của toàn ngành. Số nợ thuế của các đơn vị XDCB tăng cao do một bộ phận doanh nghiệp chưa có ý thức chấp hành và sự phối hợp giữa các ngành chức năng chưa đạt hiệu quả cao; một số doanh nghiệp tỉnh ngoài chưa thực hiện việc đăng ký mã số thuế nên việc tiếp cận với chủ đơn vị thi công gặp khó khăn…Để quản lý chặt chẽ và thu nợ thuế GTGT 2% của các công trình XDCB vào ngân sách Nhà nước, Cục Thuế tỉnh đã đẩy mạnh phối hợp với các ngành chức năng triển khai nhiều biện pháp chống thất thu thuế trên lĩnh vực này.

Góp phần cân đối ngân sách các cấp

Theo kết quả thu thuế 2% XDCB của các chi cục thuế thì số thuế này thu qua kho bạc chiếm tỷ trọng nhỏ so với tổng thu thuế nội địa và tổng thu do ngành Thuế quản lý, như năm 2011 chiếm 0,01%, năm 2012 và 9 tháng năm 2013 là 0,03%. Tuy nhiên, nguồn thu này lại góp phần tích cực đến cân đối ngân sách các cấp và tạo sự công bằng trong việc nộp ngân sách của các thành phần kinh tế, thể hiện sự nghiêm túc về các quy định của Luật Quản lý thuế. Xác định được điều này, ngay từ đầu năm 2013 cùng với triển khai nhiệm vụ thu thuế của toàn ngành, công tác quản lý thu nợ, cưỡng chế nợ thuế cũng được triển khai đồng bộ từ Cục Thuế tới các chi cục, với mục tiêu giảm số nợ cũ, hạn chế nợ mới phát sinh.

Cục Thuế tỉnh đã chỉ đạo các phòng, chi cục thuế các huyện, thành phố tăng cường quản lý thu thuế trong lĩnh vực XDCB, thực hiện kiểm tra, rà soát đối với từng công trình xây dựng trên địa bàn. Thường xuyên làm việc với kho bạc, phòng tài chính huyện để nắm bắt, đối chiếu các công trình XDCB phát sinh mới, đang thi công và tiến độ thanh toán vốn để kịp thời quản lý thu thuế theo đúng quy định… Với sự nỗ lực của ngành Thuế trong thực hiện nhiệm vụ thu thuế XDCB và thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng nên số thu đã tăng đáng kể.

Cụ thể, năm 2011 toàn ngành thu 2% thuế GTGT của 1.043 công trình là 15.221 triệu đồng; đến năm 2012 số công trình tăng lên là 1.737, số tiền thuế là 62.601 triệu đồng; trong 9 tháng năm 2013 đã thu được 56.615 triệu đồng của 1.864 công trình. Một số chi cục có số thu  lớn, góp phần tích cực đến cân đối ngân sách, như Chi cục Thuế Thái Thụy là 3.512 triệu đồng, Chi cục Thuế Quỳnh Phụ 4.127 triệu đồng, Chi cục Thuế Hưng Hà 2.793 triệu đồng…

Nợ thuế XDCB còn cao và khó thu

Mặc dù trong những năm qua, ngành Thuế, Kho bạc và Tài chính đã phối hợp chặt chẽ để thực hiện thu thuế đối với công trình XDCB qua kho bạc, song công tác quản lý vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là đối với các công trình do doanh nghiệp tỉnh ngoài thi công. Hiện nay, số doanh nghiệp nợ thuế XDCB do Cục Thuế quản lý là 81 đơn vị, với số tiền nợ 79 tỷ đồng; các doanh nghiệp do các chi cục thuế huyện, thành phố quản lý là 126, tổng số tiền nợ là 28 tỷ đồng. Trong số các doanh nghiệp XDCB nợ thuế có một số doanh nghiệp còn nợ khá lớn, như Công ty TNHH Xây dựng - Thương mại dịch vụ Phú Hòa Phát nợ 28 tỷ đồng, Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển nhà HUD2 11,5 tỷ đồng, Chi nhánh Công ty cổ phần Tài chính và Phát triển doanh nghiệp (FBS) Thái Bình nợ 7 tỷ đồng… Nguyên nhân nợ đọng thuế gia tăng trước hết do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, cắt giảm chi tiêu công, nhiều công trình XDCB tạm dừng thi công, vốn ngân sách giải ngân chậm, các chủ đầu tư chậm thanh toán vốn.

Đặc biệt, do ý thức của một bộ phận doanh nghiệp xây dựng kém, cố tình dây dưa nợ đọng. Ông Đinh Gia Dũng, Chi cục Trưởng Chi cục Thuế Thành phố Thái Bình cho biết: Chi cục đã dùng rất nhiều biện pháp để quản lý, thu hồi tiền nợ đọng thuế của các doanh nghiệp XDCB nhưng hiệu quả không cao; mặc dù Chi cục đã nắm rõ doanh nghiệp có nợ tiền thuế 2% GTGT của công trình XDCB có gửi tiền vào tài khoản ngân hàng, nhưng khi Chi cục dùng biện pháp cưỡng chế thì tài khoản lại không còn số dư, do doanh nghiệp đã rút ở chi nhánh khác… Vì vậy, việc thu hồi nợ đọng và tránh thất thu tiền thuế GTGT 2% XDCB là rất khó khăn.

Ông Đặng Hồng Kỳ, Phó Cục trưởng Cục Thuế tỉnh cho biết: Trong thu thuế GTGT 2% XDCB trong thời gian qua còn một số hạn chế như việc phối hợp giữa ngành Thuế với chính quyền địa phương và Kho bạc Nhà nước, cơ quan tài chính các cấp chưa thống nhất đối với một số công trình XDCB hoàn thành đã thực hiện trích nộp 2% thuế GTGT qua kho bạc, đã thanh toán vốn nhưng chủ đầu tư không xuất hóa đơn, như công trình xây dựng trụ sở UBND xã, kiên cố hóa kênh mương của xã, trường mầm non… Ngoài ra, một số công trình xây dựng nông thôn mới không kết cấu thuế GTGT trong dự toán ở một số huyện, như Hưng Hà, Thái Thụy, Kiến Xương. Đồng thời, chứng từ nộp qua kho bạc chỉ ghi thu 2% thuế GTGT trên tổng giá trị thanh toán theo đơn vị thi công mà không ghi  chi tiết thu theo công trình xây dựng, do đó gây khó khăn cho cơ quan thuế khi đối chiếu, tổng hợp.

Quản lý và phối hợp chặt chẽ để chống thất thu

Trước thực trạng trên, ngành Thuế và Kho bạc Nhà nước tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Công văn số 2177 về việc phối hợp thu nợ thuế đối với các doanh nghiệp XDCB vào ngân sách Nhà nước. Theo đó, ngành Thuế và Kho bạc đã cụ thể hóa nội dung công văn của UBND tỉnh để phối hợp thực hiện nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Đối với ngành Thuế, các phòng, đội quản lý nợ phải thực hiện đầy đủ các bước theo quy trình quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế, như ban hành 100% thông báo phạt nộp chậm và áp dụng các biện pháp cưỡng chế.

Khi có thông báo của Kho bạc Nhà nước tỉnh thì lập ngay lệnh thu ngân sách và gửi chủ đầu tư, kho bạc để thực hiện khấu trừ tiền thuế nợ khi thanh toán vốn XDCB của nhà thầu. Đối với Kho bạc, ngoài việc khấu trừ số thuế GTGT để nộp vào ngân sách Nhà nước theo tỷ lệ quy định là 2% trên tổng số tiền thanh toán khối lượng các công trình, hạng mục công trình XDCB trên địa bàn bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước, còn thực hiện khấu trừ để thu nợ tiền thuế, tiền phạt của các nhà thầu xây dựng theo lệnh thu ngân sách của cơ quan thuế.

Nguyên Bình