Trong những ngày Tết Nguyên đán Giáp Ngọ, cán bộ, công nhân Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi (MTV KTCTTL) Bắc đã không quản ngại khó khăn bám máy, bám đồng để mở tối đa các cống lấy nước vào hệ thống đổ ải đại trà. Ðến ngày 7/2, trên 47.000 ha diện tích gieo cấy lúa xuân trong hệ thống đã cơ bản đủ nước có chất lượng phục vụ theo tiến độ làm đất, gieo mạ để chuẩn bị gieo cấy lúa xuân trong điều kiện tốt nhất.

Trong những năm gần đây, sản xuất nông nghiệp trong tỉnh nói chung và các huyện phía Bắc nói riêng ngày càng đòi hỏi cao hơn, như về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, gắn kết mùa vụ chặt chẽ, các phương thức gieo cấy mới (gieo thẳng, cấy máy)... do đó việc điều hành nước phải linh hoạt, sát với thực tế mới đáp ứng được yêu cầu sản xuất đặt ra.

Thực tế cho thấy, chủ trương của tỉnh chỉ đạo các địa phương khi xây dựng kế hoạch sản xuất vụ xuân phải gắn với sản xuất vụ hè, vụ mùa, vụ đông, tạo công thức luân canh phù hợp, liên hoàn, hiệu quả, bảo đảm cây trồng vụ trước tạo thế mở rộng, thâm canh cao cho vụ sau. Ðồng thời gắn sản xuất hàng hóa, giá trị kinh tế cao với cánh đồng mẫu, bảo đảm sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững để nâng cao thu nhập cho người dân. Ngoài ra, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương gieo cấy 100% diện tích lúa xuân muộn, nhưng nhiều nơi vẫn gieo cấy trà xuân sớm khá nhiều, nên gây áp lực cho công tác điều tiết nước của Công ty.

Bên cạnh đó, một số địa phương đã phối hợp giữa việc bơm tát nước lên mặt ruộng với điều tiết nước chung của toàn hệ thống, nhưng cũng còn nhiều nơi chưa thực hiện việc đưa sớm nước lên ruộng để đề phòng thiếu nguồn nước. Mặt khác, việc khơi thông giải phóng dòng chảy trong những năm gần đây được thực hiện khá tốt, sông trục thông thoáng hơn, song vẫn còn tình trạng lấn chiếm gây cản trở, ách tắc dòng chảy ở nhiều nơi; dòng chảy ở nhiều sông trục cấp 3 và kênh mương mặt ruộng chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất. Ðồng thời, các hộ nông dân khi thu hoạch lúa mùa không cắt gốc rạ, rơm rạ trên ruộng nhiều nên chưa kịp phân hủy hết đã tạo nhiều chất gây độc hại cho lúa, do đó giai đoạn sau cấy cần lượng nước lớn để thau rửa.

Trước những thách thức đặt ra trong sản xuất nông nghiệp hiện nay và những khó khăn trên, Công ty TNHH MTV KTCTTL Bắc đã chủ động xây dựng các phương án điều tiết nước và đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình thủy lợi. Theo đó, Công ty đã triển khai phương án điều tiết nước phục vụ sản xuất vụ xuân trong khung thời vụ như Ðề án sản xuất vụ xuân đã được UBND tỉnh phê duyệt. Phương châm của Công ty trong điều hành nước là giữ nước để chủ động tưới là chính, hạn chế tiêu. Ðồng thời tổ chức nạo vét, khơi thông dòng chảy trên các sông trục, sông dẫn, đánh sa bồi sớm tại các cửa cống, tổ chức làm thủy lợi nội đồng; khoán quản lý sông trục từ cấp 1 đến cấp 3 cho nhóm hoặc từng người lao động.

Trong những ngày vừa qua, Công ty đã tận dụng tối đa các kỳ triều cường và bám sát lịch xả nước của các hồ thủy điện để lấy nước vào hệ thống; tích trữ nước trên hệ thống sông trục, sông dẫn và trên mặt ruộng trong các vùng có lịch gieo cấy đầu khung thời vụ. Ngoài ra sẽ tăng cường khai thác nguồn nước trong cả vụ để có điều kiện tiêu nước thau chua, rửa mặn, tạo thuận lợi cho lúa xuân phát triển bình thường.

Cụ thể, đợt triều cường từ ngày 31/12/2013 - 6/1/2014, Công ty đã tổ chức lấy nước để thau rửa, thay nước hệ thống và tổ chức giải phóng dòng chảy trên các sông trục, sông dẫn. Từ ngày 13 - 16/1, tất cả các cống tiếp tục được mở lấy nước để tiêu đuổi, thau rửa hệ thống lần cuối, đến ngày 17/1 trở đi đã dừng tiêu và lấy nước tích trữ nước tối đa vào hệ thống... Nhìn chung, trong tất cả các đợt lấy nước vào hệ thống, các cống đã được vận hành đúng quy trình, hạn chế được mức thấp nhất mặn xâm nhập sâu vào nội đồng. Ðồng thời các địa phương đã bảo đảm đủ nguồn nước có chất lượng để đổ ải, làm đất, gieo mạ và chuẩn bị gieo cấy.

Ðể bảo đảm đủ nguồn nước cho các địa phương chuẩn bị gieo cấy vụ lúa xuân, ngoài sự nỗ lực của Công ty TNHH MTV KTCTTL Bắc, các huyện đã tập trung chỉ đạo các xã, thị trấn thực hiện làm xong sớm thủy lợi đông xuân. Ngoài ra, các HTX DVNN đã tích cực tổ chức lấy nước lên ruộng ngay từ kỳ triều cường ở trung tuần tháng 1. Theo kế hoạch, các địa phương sẽ tập trung gieo cấy lúa xuân từ ngày 10/2 - 20/2, chậm nhất đến ngày 25/2 phải gieo cấy xong toàn bộ diện tích lúa xuân năm 2014.

            Nguyên Bình