Những năm qua, hoạt động thăm dò, khai thác cát lòng sông trên địa bàn tỉnh phát triển khá mạnh, đóng góp đáng kể vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, tăng nguồn thu, tạo việc làm cho người lao động.

Trong định hướng phát triển, tỉnh luôn xác định tài nguyên cát lòng sông là một trong những nguồn tài nguyên chiến lược cần được bảo vệ chặt chẽ, khai thác hợp lý và có hiệu quả để phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Ðể tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản cát lòng sông, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định 2485/QÐ-UBND ngày 18 tháng 10 năm 2012 về việc phê duyệt, điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng cát lòng sông, ven biển trên địa bàn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2011 - 2020. Hàng năm, tổ chức ký kết Quy chế phối hợp quản lý hoạt động khai thác cát trên tuyến sông khu vực giáp ranh giữa các tỉnh Thái Bình, Nam Ðịnh, Hà Nam, Hưng Yên, Hải Dương, thành phố Hải Phòng. Ðặc biệt, công tác cấp phép khai thác cát được chú trọng.

Hiện, toàn tỉnh có 9 khu vực mỏ đang hoạt động khai thác. Việc cấp phép khai thác cát sông luôn theo đúng quy định Luật Khoáng sản nhằm bảo đảm hoạt động khai thác không gây sạt lở, ảnh hưởng xấu đến môi trường dân cư xung quanh vùng khai thác và bảo vệ môi trường bền vững. Sở TN&MT chủ động phối hợp với các ngành liên quan, UBND cấp huyện tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm trong khai thác cát lòng sông, qua đó chấn chỉnh công tác quản lý và hoạt động khai thác cát đi vào nền nếp, nâng cao hiệu quả về quản lý nhà nước trên lĩnh vực khai thác cát lòng sông đúng theo quy định.

Từ đầu năm đến nay, Thanh tra Sở đã thực hiện kiểm tra hoạt động quản lý, khai thác cát tại các mỏ được cấp phép tại huyện Ðông Hưng, Hưng Hà, Vũ Thư; thường xuyên tổ chức kiểm tra hoạt động khai thác cát tại các sông: Trà Lý, sông Hồng, sông Luộc, sông Hóa, Kiến Giang; kiểm tra hoạt động kinh doanh cát tại các bến bãi của 4 tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh.

Bà Vũ Thị Hoa, Phó Trưởng phòng TN&MT huyện Quỳnh Phụ cho biết, do nhu cầu sử dụng cát xây dựng, san lấp mặt bằng... ngày càng lớn nên tình trạng khai thác cát lòng sông trái phép trên địa bàn huyện diễn biến phức tạp, các phương tiện hoạt động có tính tổ chức, cử người canh chừng lực lượng thi hành công vụ và thường xuyên hoạt động vào ban đêm; sử dụng máy móc công suất lớn để hút cát. Không chỉ chính quyền địa phương phải đau đầu với vấn nạn này mà người dân cũng rất bức xúc, bởi đây là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây sạt lở vùng sản xuất hoa màu của nhân dân các xã ven sông Luộc, sông Hóa.

Ðể chấn chỉnh tình trạng trên, Phòng TN&MT đã tham mưu cho UBND huyện tổ chức các hội nghị tìm giải pháp khắc phục triệt để tình trạng khai thác cát trái phép; tổ chức ký cam kết với các huyện giáp ranh; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát theo kế hoạch, đột xuất; chú trọng nâng cao vai trò của quần chúng nhân dân trong tố giác các hành vi khai thác cát sỏi trái phép, đồng thời nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong công tác quản lý tại địa bàn. Nhờ đó, đến nay tình hình khai thác cát lòng sông trên địa bàn đã tạm lắng. Tuy nhiên vẫn tiềm ẩn nguy cơ khai thác trộm cát bùng phát bất cứ lúc nào nếu các cấp chính quyền thờ ơ, thiếu sát sao.

Hưng Hà có 3 sông chính chảy qua, dài 42km gồm: sông Hồng, Trà Lý và sông Luộc. Toàn huyện có 3 khu mỏ thuộc các xã Hồng An, Tiến Ðức và thị trấn Hưng Nhân với 2 doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát sông là Công ty Cổ phần cát Ðại Lợi và Công ty TNHH Ðầu tư xây dựng và Thương mại Phương Anh. Sản lượng khai thác trên 200.000m³/năm. Thời gian qua, hoạt động khai thác cát lòng sông trên địa bàn huyện dần đi vào nền nếp. Tình trạng khai thác cát trái phép, không phép giảm đáng kể; ý thức tuân thủ pháp luật về khoáng sản của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động khoáng sản được nâng lên; người dân đã mạnh dạn tố giác khi phát hiện vi phạm, nhanh chóng cung cấp thông tin kịp thời cho chính quyền địa phương để kiểm tra xử lý.

Công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh tuy đã có những chuyển biến tích cực, song bên cạnh đó vẫn còn tình trạng khai thác cát lòng sông không xin phép xảy ra; sự phối hợp của các ngành liên quan trong thực hiện việc giải quyết thủ tục cấp giấy phép cho các chủ đầu tư kéo dài thời gian; công tác quản lý và bảo vệ các mỏ khoáng sản của chính quyền cấp cơ sở ở nhiều nơi chưa có biện pháp tích cực và chủ động, thiếu kiểm tra, giám sát trên địa bàn quản lý; cán bộ chuyên môn tham mưu giúp chính quyền cấp huyện, xã trong lĩnh vực quản lý khoáng sản nói chung, cát lòng sông nói riêng còn thiếu về số lượng và kinh nghiệm, yếu về chuyên môn nghiệp vụ… Vì vậy, thời gian tới, Sở TN&MT cần tăng cường công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật về khoáng sản để mọi cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân nắm rõ các quy định của pháp luật về khoáng sản; tăng cường công tác kiểm tra, rà soát, kiểm soát tình hình hoạt động khai thác khoáng sản; giải tỏa các tụ điểm khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định của pháp luật.

            Ðức Dũng