“Sản xuất vụ mùa năm nay có sự khác biệt so với mọi năm là gặt lúa xuân và gieo mạ, làm đất diễn ra trong cùng thời điểm, thời gian ngắn nên việc điều tiết nước khá phức tạp; thời tiết mùa mưa, bão, lũ diễn biến khó lường...Do đó, Công ty đã chủ động đề ra các biện pháp tưới tiêu hợp lý, với phương châm phòng úng triệt để, tranh thủ lấy nước sa đầu vụ để bồi bổ đất kết hợp giữ lấm làm đất vụ mùa, tiêu nước kịp thời cuối vụ tạo điều kiện khô đất làm cây vụ đông...” -  Ông Lương Văn Phụ, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên khai thác thủy lợi (TNHH MTV KTTL) Bắc cho biết.

Thực tế, khó khăn trong việc điều tiết nước năm nay đã rõ, do lúa xuân thu hoạch muộn nên trùng với khung thời vụ của vụ mùa. Hiện tại, các sông trục, sông dẫn đã có 948 điểm lấn chiếm lòng sông, đất lưu bảo vệ sông với tổng diện tích lấn chiếm 18.954 m3 chưa được xử lý. Nhiều công trình thuỷ lợi ngày càng xuống cấp, kênh mương, bờ vùng, bờ thửa chưa đáp ứng được yêu cầu chủ động tưới tiêu. Đặc biệt, trạm bơm Hậu Thượng máy móc cũ nát đã sửa chữa nhiều lần, công trình thuỷ công lún nứt chỉ bảo đảm bơm được ở mức dưới báo động I; trạm bơm Tịnh Xuyên đang thi công, nếu không kịp đưa vào sử dụng thì việc chống úng khu vực này sẽ khó bảo đảm. Mặc dù cống Trà Linh đã chính thức đưa vào sử dụng từ tháng 12/2010 và đang trong giai đoạn bảo hành, nhưng cả 4/4 tời điện đóng mở cánh van khi vận hành đều xảy ra sự cố nhiều lần.

Việc thi công đường quốc lộ 39, các nhà thầu đã đắp đập tạm chặn dòng, khi thi công xong không nạo vét hết để lại khối lượng lớn đất đá dưới lòng sông đã gây ách tắc dòng chảy, như sông Sa Lung thi công đập K36, sông Thống Nhất thi công cầu K40, trạm bơm Nguyên Xá...Mặc dù các cơ quan chức năng đã nhiều lần kiểm tra, đôn đốc lập biên bản yêu cầu phá dỡ, nạo vét nhưng nhà thầu thi công vẫn không thực hiện.

Trước những khó khăn trên, Công ty đã chủ động khắc phục tối đa những việc có thể làm được để giải phóng dòng chảy. ông Lương Văn Phụ cho biết, Công ty đã chủ động giải phóng dòng chảy trên các sông trục chính ngay trong vụ xuân, gồm 750.000 m2 bèo bồng, bùn đất ở cầu Nguyễn, 220.000 m2 bèo trên các sông của Đông Hưng, 170.000 m2  bèo các sông ở Hưng Hà, 500.000 m2 bèo trên các sông ở Quỳnh Phụ... 

Ngoài ra, Công ty đã nạo vét được 43 sông trục, sông dẫn với khối lượng lớn nhất từ trước tới nay 423.720 m3... Hiện nay, Công ty đang thực hiện phòng úng cho lúa xuân cuối vụ, giữ mực nước thấp tại Trà Linh và Nhâm Lang  những vùng cao được khoanh vùng để giữ lấm làm đất gieo mạ trà sớm. Bên cạnh đó còn tổ chức lấy sa đầu vụ trong các ngày triều cường cao vào tháng 6 và tháng 7. Khi bắt đầu vào thời điểm tập trung làm đất và cấy lúa mùa, hệ thống giữ nước ở mức tương đối thấp, đồng thời phòng úng cho các vùng trũng.

Việc điều tiết nước chỉ tiến hành cục bộ theo yêu cầu và điều kiện cụ thể của từng vùng, không làm ảnh hưởng đến các vùng khác và toàn hệ thống. Trong giai đoạn làm đất và cấy xong trà sớm, Công ty sẽ lấy sa cục bộ ở các nơi khép kín được vùng, với mức độ bổ sung làm đất là chính. Sau khi cấy xong toàn bộ diện tích, khoảng sau ngày 20/7 toàn hệ thống chuyển sang phương thức tưới tiêu tách rời trên hệ thống sông trục chính, với phương châm phòng úng triệt để, cao độ; không lấy sa và nước tự chảy bằng sông chìm.

Các đập điều tiết cuối sông chuyên tưới luôn đóng để giữ nước, chỉ mở để tiêu khi mực nước vượt mực nước khống chế hoặc có mưa lớn...Từ cuối tháng 8 trở đi, là thời kỳ lúa đã cao cây, ngoài sông có lũ sẽ lấy sa cục bộ luân phiên, khép kín vùng, lấy nhanh, tiêu thoát nhanh. Đến đầu tháng 10, giữ đủ nước cho lúa trổ bông kết hạt và phục vụ nước cho cây vụ đông ưa ấm; tháng 11 đến tháng 12 hệ thống điều tiết đủ nước để bơm tát cho sản xuất vụ đông đại trà...

Để phục vụ sản xuất lúa mùa đạt hiệu quả cao nhất, ông Phụ cho biết thêm: Trong thời gian tới Công ty sẽ phối hợp với các ngành chức năng tập trung hoàn thành công tác tu bổ, sửa chữa công trình chống lũ, úng, nhất là các trạm bơm tiêu lớn, tôn cao và khép kín đường vùng; hoàn chỉnh hệ thống máy đóng mở cống Trà Linh I; kiểm tra hệ thống cấp điện, đóng ngắt và chạy thử các trạm bơm chống úng, nhất là các trạm bơm tiêu úng qua đê; có các biện pháp khắc phục tưới tiêu cho vùng trạm bơm Tịnh Xuyên ( nếu công trình chưa hoàn thành).

Ngoài ra, Công ty sẽ thường xuyên tổ chức các lực lượng giải tỏa ách tắc, khơi thông dòng chảy để bảo đảm khả năng dẫn, tháo nước từ hệ thống kênh mương mặt ruộng đến hệ thống sông dẫn, sông trục. Đồng thời chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về vật tư, nguyên nhiên liệu dự trữ, trang thiết bị dự phòng, thông tin liên lạc và bám sát tình hình diễn biến thời tiết để chủ động vận hành hệ thống công trình thủy lợi theo đúng phương án đã đề ra.

Nguyên Bình