Trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) giữ vai trò quan trọng, quyết định đến tiến độ và hiệu quả thực hiện các dự án đầu tư. Trong những năm qua, dù công tác GPMB đã được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo sâu sát, quyết liệt nhưng hầu hết các dự án lớn trên địa bàn tỉnh, việc triển khai công tác bồi thường GPMB còn gặp nhiều khó khăn, bất cập dẫn đến không ít dự án bị chậm tiến độ theo phê duyệt, gây tổn thất cho nhà đầu tư, cho tỉnh, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân nơi triển khai dự án. Sở Xây dựng đã tiến hành xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ công tác lập và thẩm định phương án bồi thường GPMB trên địa bàn tỉnh, áp dụng vào một số dự án đã đạt kết quả khả quan, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án.

Việc lập phương án bồi thường GPMB của các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh còn chậm chủ yếu là do chưa có công cụ và hệ thống dữ liệu được mã hóa đưa vào phần mềm phục vụ cho lập và thẩm định phương án bồi thường GPMB. Việc tra dữ liệu về đơn giá bồi thường về tài sản, đất, cây cối, hoa màu hiện nay chủ yếu vẫn bằng phương pháp thủ công dẫn đến nhiều sai sót, lại chưa có sự thống nhất giữa các địa phương nên một số hộ trong diện đền bù GPMB không đồng thuận có ý kiến khiếu nại, không chịu giao đất, công trình trên đất để triển khai dự án. Hơn thế nữa, biểu mẫu lập phương án đền bù chưa thống nhất giữa các hội đồng GPMB gây ra những khó khăn nhất định trong công tác thẩm định. Trình độ của cán bộ thực hiện lập phương án bồi thường GPMB còn nhiều bất cập chưa đáp ứng yêu cầu. Thực tế cho thấy, muốn GPMB nhanh, đúng tiến độ phải tạo sự đồng thuận của người dân có đất, công trình trên đất bị thu hồi. Người dân sẽ đồng thuận khi giá đền bù sát thực tế, công bằng và đúng quy định. 

Để góp phần đẩy nhanh tiến độ GPMB các dự án đầu tư xây dựng qua đó thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển, Sở Xây dựng đã được UBND tỉnh giao thực hiện đề tài khoa học “Xây dựng cơ sở dữ liệu đơn giá phục vụ công tác lập và thẩm định phương án bồi thường GPMB trên địa bàn tỉnh Thái Bình”. Nhóm thực hiện đề tài đã đi sâu nghiên cứu các quy định của pháp luật về công tác lập và thẩm định phương án bồi thường GPMB khi Nhà nước thu hồi đất. Phân tích thực trạng công tác lập và thẩm định phương án bồi thường GPMB khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Bình để tìm ra những khó khăn, tồn tại khi thực hiện công tác lập và thẩm định phương án bồi thường GPMB, từ đó tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả công tác lập, thẩm định phương án bồi thường GPMB.

Trên cơ sở khảo sát thực tế, tổng hợp các đơn giá bồi thường về nhà, công trình xây dựng, về đất đai, cây cối, hoa màu, Sở Xây dựng đã lựa chọn xây dựng 3 biểu mẫu thống nhất áp dụng, gồm: Biểu mẫu đơn giá chi tiết về bồi thường tài sản vật kiến trúc với các thành phần chi phí: vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung, thu nhập chịu thuế tính trước, thuế giá trị gia tăng, 60% chi phí quản lý dự án, chi phí thiết kế; giám sát, chi phí khác với các thành phần chi phí theo quy định tại Thông tư số 06/2016/TT-BXD ngày 10/3/2016 của Bộ Xây dựng cho từng loại công trình và Quyết định số 79/QĐ-BXD ngày 15/02/2017 của Bộ Xây dựng Công bố định mức chi phí quản lý dự án và tư vấn đầu tư xây dựng. Biểu mẫu dự toán phương án bồi thường thể hiện đầy đủ thành phần, cơ cấu chi phí bồi thường về đất đai, tài sản, cây, hoa màu. Biểu mẫu tổng hợp thông tin phương án bồi thường hỗ trợ của từng hộ về đất, tài sản, cây, hoa màu. Hệ thống có tổng cộng 55.228 dữ liệu đơn giá, bao gồm: Dữ liệu về đất: 17.471; Dữ liệu về đơn giá vật kiến trúc: 250; Dữ liệu về hoa màu: 220; Dữ liệu về đơn giá chi tiết: 37.287. Dữ liệu được mã hóa bắt đầu với 2 chữ cái và 5 chữ số. Các dữ liệu mã hóa đó được cập nhật vào phần mềm dự toán GPMB giá xây dựng đã giúp việc lập phương án bảo đảm sự thống nhất, sự chính xác cao, góp phần đẩy nhanh tiến độ lập phương án bồi thường GPMB. So với việc lập phương án bồi thường GPMB theo phương pháp thủ công trước đây, cơ sở dữ liệu mới mà Sở Xây dựng xây dựng với các ưu điểm vượt trội: tự động tra cứu dữ liệu về giá đất, nhà và công trình xây dựng, cây cối, hoa màu và tự động chiết tính đơn giá chi tiết trên cơ sở định mức dự toán do Bộ Xây dựng công bố của từng loại công trình và các cơ chế, chính sách của tỉnh. Tự động tra cứu từ bảng đơn giá chi tiết sang bảng dự toán phương án bồi thường. Cơ chế, chính sách có thể cập nhật thay đổi tại mục mẫu đơn giá chi tiết cho từng loại công trình và có thể lựa chọn đơn giá cho từng loại công trình.

Để đề tài được sử dụng vào thực tế, Sở Xây dựng đã chuyển giao cho trung tâm phát triển quỹ đất các huyện, thành phố, phòng kinh tế - hạ tầng các huyện, phòng quản lý đô thị thành phố áp dụng, bước đầu được đánh giá có tính ứng dụng cao, góp phần nâng cao chất lượng cũng như rút ngắn thời gian lập và thẩm định phương án bồi thường GPMB, tạo sự đồng thuận, thống nhất giữa các hộ dân bị ảnh hưởng khi GPMB thực hiện dự án. Qua đó giảm tình trạng khiếu nại kéo dài và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, nâng cao hiệu quả các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh Thái Bình.

    Hoàng Văn Thành

(Giám đốc Sở Xây dựng)