Hiện nay, tiến độ gieo trồng cây vụ đông ở các huyện, thành phố diễn ra khá chậm, tính đến ngày 19/10/2011, toàn tỉnh mới gieo trồng được 19.018 ha, bằng 48% so với kế hoạch đề ra; trong đó ngô 5.920 ha, đậu tương 3.057 ha, ớt 1.156 ha, rau màu, bầu bí các loại 6.770 ha. Mặc dù năm nay đã bố trí lại cơ cấu cây trồng ngay từ đầu vụ, nhưng so với cùng kỳ năm 2010, các loại cây đã gieo trồng thấp hơn gần 14 nghìn ha, tập trung chủ yếu vào cây đậu tương giảm trên 9 nghìn ha.

Trong thời gian vừa qua, ngành nông nghiệp cùng với các huyện, thành phố đã huy động tối đa lực lượng cán bộ xuống cơ sở chỉ đạo, đôn đốc các địa phương khắc phục mọi khó khăn khẩn trương thu hoạch lúa mùa, làm đất gieo trồng cây vụ đông. Tuy nhiên, trước đó mùa vụ đã chậm hơn so với lịch 10 – 15 ngày, đồng thời khi lúa mùa bắt đầu thu hoạch và gieo trồng cây vụ đông ưa ấm lại gặp phải mưa lớn kéo dài nên tiến độ càng thêm chậm, do đó diện tích vụ đông năm nay có thể sẽ bị giảm, khó hoàn thành được kế hoạch đề ra.

Thực tế cho thấy, ngay khi bước vào sản xuất vụ đông đã gặp cơn bão số 5 làm cho lúa mùa đổ, vào chắc chậm, tiến độ thu hoạch không như dự kiến trước đó; 9 nghìn ha cây trồng vụ đông ưa ấm bị thiệt hại. Đồng thời mưa kéo dài liên miên trùng với thời gian gieo trồng cây đậu tương, mặc dù toàn bộ giống đã chuẩn bị nhưng do mặt ruộng lõng bõng nước nên không thể gieo hạt trực tiếp được. Chính vì vậy mà thời gian mùa vụ càng trở nên khó khăn hơn, đồng thời tư tưởng làm vụ đông của nông dân có phần giảm sút, một số hộ không muốn đầu tư gieo trồng lại, hoặc bỏ hẳn vì một số giống cây đã quá lịch thời vụ.

Đến ngày 25/10/2011, tại các huyện có truyền thống  sản xuất cây vụ đông ưa ấm, như Vũ Thư, Hưng Hà...hầu như chưa nhìn thấy màu xanh hiển hiện của cây màu; cũng thời gian này năm trước, cây đậu tương, bầu, bí, dưa, rau màu các loại đã gần như phủ kín  khắp các xứ đồng. 

Theo bà Phạm Thị Kim Hoàn, Trưởng phòng Trồng trọt – Sở Nông nghiệp & PTNT, mặc dù đã có rất nhiều giải pháp khắc phục lịch thời vụ  và khuyến khích nông dân bằng các cơ chế chính sách hỗ trợ, nhưng tình hình cũng không cải thiện được nhiều. Trước đó, nhiều cuộc họp bàn về các giải pháp khắc phục khó khăn cho vụ đông năm nay được triển khai từ tỉnh đến các địa phương; đồng thời huy động tất cả các ban, ngành, đoàn thể cùng vào cuộc vận động nông dân bám ruộng để sản xuất. Ngành nông nghiệp đã cử cán bộ kỹ thuật xuống tận xã tập huấn kỹ thuật làm bầu để có thể kéo dài thời gian sống của cây hoặc rẽ lúa đặt bầu, như bí xanh, bí ngô, dưa hấu, ngô các loại...Đặc biệt là việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới đã được khẳng định trong các vụ đông trước như làm đất tối thiểu, đậu tương gieo thẳng, trồng khoai tây không làm đất, tăng mật độ trồng ngô thích hợp.

Điều quan trọng hơn cả là  năm nay UBND tỉnh đã ứng trước 7,7 tỷ đồng cho các huyện để hỗ trợ cây trồng vụ đông ngay từ khi bước vào sản xuất lúa mùa. Theo đó, các huyện, thành phố đã áp dụng linh hoạt hỗ trợ cho các cây trồng là thế mạnh của địa phương mình, hoặc hỗ trợ giống cây trồng có thể rút ngắn thời gian sinh trưởng để gắn kết mùa vụ kịp thời. Điển hình như Quỳnh Phụ đã hỗ trợ 7.812 kg giống lúa QR1 cho một số xã có diện tích cấy lúa mùa cực sớm, 10.000 kg giống lúa lai TH3-3 để gieo cấy trà sớm; Hưng Hà hỗ trợ 4 triệu đồng/ ha mạ trà sớm bằng các giống BC15, 15 nghìn đồng/ kg mua giống lúa ngắn ngày QR1; Vũ Thư hỗ trợ 50% tiền giống khoai tây để làm thí điểm mô hình trồng theo phương pháp làm đất tối thiểu tại Vũ Đoài, Tân Phong...Ngoài việc ứng trước 7,7 tỷ đồng cho các địa phương hỗ trợ nông dân sản xuất vụ đông, mới đây UBND tỉnh đã hỗ trợ thêm 7 nghìn đồng/ kg khoai tây giống để khuyến khích nông dân mở rộng diện tích cây trồng ưa lạnh.

Với thực trạng diện tích đã gieo trồng cây vụ đông như hiện nay, có thể thấy nhiều loại cây trồng không bảo đảm tiến độ đề ra theo như kế hoạch đã điều chỉnh của tỉnh. Cụ thể, tổng diện tích phấn đấu gieo trồng là 41.080 ha; trong đó đậu tương 9.289 ha, thực gieo mới đạt 3.507 ha; cây khác và dưa bí  trên 15 nghìn ha, đã trồng 6.770 ha; khoai lang 3.599 ha, đã trồng 1.650 ha, khoai tây 4.465 ha, đã trồng 15 ha...

Như vậy, giữa kế hoạch và diện tích thực đã trồng còn một khoảng cách khá xa, trong khi đó một số giống không thể mở rộng thêm như đậu tương vì đã hết lịch thời vụ và một số loại cây nếu tiếp tục được gieo trồng thì cũng không đáng là bao. Hiện nay, chỉ còn cây khoai tây và một số cây rau màu vẫn còn nằm trong khung thời vụ cho phép, nên có thể bù đắp thêm phần nào cho vụ đông năm nay. Riêng đối với khoai tây có thể kéo dài đến 20/11, tuy nhiên giống này đòi hỏi đất trồng khá khắt khe, phải là đất thịt nhẹ, thịt trung bình, địa hình vàn, vàn cao và chủ động được tưới tiêu.

Để giá trị cây trồng vụ đông đạt kết quả cao, bù lại phần nào diện tích thiếu hụt, trong thời gian này các địa phương cần tập trung chăm sóc tốt những cây đã trồng, đồng thời vận động nông dân tiếp tục gieo trồng rau màu ưa lạnh và tận dụng những diện tích đất có thể để trồng khoai tây.

Nguyên Bình