Ông Nguyễn Kỹ Cơ ở thôn Ngũ Lão, xã Hòa Bình, huyện Vũ Thư giật mình khi đi thanh toán tiền nước tháng 11/2015. Cầm hóa đơn trên tay, ông nhìn đi nhìn lại số tiền nước phải thanh toán. Hàng tháng, gia đình ông dùng hết khoảng 14 - 15m³ nước sạch và phải trả từ 70.000 - 75.000 đồng. Bỗng dưng tháng 11, gia đình ông phải trả 112.000 đồng. "Tôi cứ nghĩ gia đình mình tháng này sao dùng hết nhiều nước thế, hay là đồng hồ nước sai? Nhìn kỹ ra thì... giá nước tăng từ 5.000 đồng/m³ lên gần 7.500 đồng/m³ đã bao gồm cả thuế giá trị gia tăng" - ông Cơ ưu tư.

Ông Cơ cũng bức xúc khi giá nước tăng không phải vì gây quá tốn kém về kinh tế cho gia đình mà vì việc tăng giá bán nước của nhà máy nước một cách bất ngờ. Còn với hàng trăm hộ nghèo và cận nghèo ở xã Hòa Bình thì việc tăng giá nước đã tác động không nhỏ đến sinh hoạt và chi tiêu của họ. Bà Trịnh Thị Thiêm ở thôn Ngũ Lão cho biết: Với giá nước tăng như hiện nay, gia đình tôi chắc sẽ phải hạn chế tối đa dùng nước máy và phải tận dụng dùng nước giếng khoan dù biết rằng không bảo đảm vệ sinh. Việc tắm giặt, vo gạo, rửa rau gia đình tôi dùng nước giếng khoan, nước sạch chỉ dùng nấu cơm, nấu nước uống và đánh răng, rửa mặt.

Cũng như người dân Hòa Bình, niềm vui đón xã nông thôn mới và hưởng thành quả từ xây dựng nông thôn mới chưa lâu, rất nhiều người dân xã Vũ Đoài (Vũ Thư) rầu rĩ chỉ vì giá nước sạch nông thôn tăng. Người dân tỏ ra bức xúc vì việc tăng giá của nhà máy nước mà người dân không được thông báo. Và mức tăng 40% so với giá bán ban đầu là quá cao. Ông Nguyễn Quang Khải, Chủ tịch UBND xã Vũ Đoài cho biết, từ tháng 11/2015, Công ty Cổ phần Bitexco Nam Long quyết định tăng giá bán nước từ 5.000 đồng/m³ lên 7.100 đồng/m³ chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng. Với mức tăng như vậy, nhà máy đã đẩy giá lên kịch trần của khung giá UBND tỉnh quy định. "Chúng tôi nghĩ việc áp mức giá cao như vậy với người dân nông thôn là không hợp lý và thiếu tính chất phục vụ dân sinh. Bởi thu nhập của người dân nông thôn rất thấp không thể so với khu vực thành phố và giá nước sinh hoạt không thể tính bằng giá nước sản xuất, kinh doanh được" - ông Khải nói.

Theo quy định của Luật Giá thì nước sạch sinh hoạt là một trong những mặt hàng được Nhà nước quy định khung giá. Các doanh nghiệp cung cấp nước sạch được tự áp mức giá cụ thể để bảo đảm hiệu quả sản xuất, kinh doanh nhưng phải trong khung giá do Nhà nước quy định.

Tại Thái Bình, mức giá tiêu thụ nước sạch sinh hoạt nông thôn được UBND tỉnh quy định tại Quyết định số 1365/QĐ-UBND ngày 24/6/2015. Theo đó, mức giá tối đa là 7.100 đồng/m³ (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng). Các đơn vị cấp nước sạch nông thôn trước khi đi vào hoạt động phải căn cứ nguyên tắc, phương pháp xác định giá nước sạch theo quy định hiện hành để tổ chức xây dựng mức giá cụ thể, gửi Sở Tài chính thẩm định, trình UBND tỉnh phê duyệt.

Theo đồng chí Trần Huy Hải, Chủ tịch UBND huyện Vũ Thư, hiện nay, các doanh nghiệp cấp nước sạch trên địa bàn huyện chưa có đơn vị nào xây dựng đơn giá nước theo quy định để trình UBND tỉnh. Việc các doanh nghiệp đồng loạt đưa giá bán lên bằng giá trần quy định của tỉnh là chưa đúng vì mỗi nhà máy nước có mức đầu tư và sử dụng nguồn vốn khác nhau, quy mô và công suất khác nhau nên không thể tất cả đều có giá bán bằng nhau và kịch trần được.

Việc tăng giá kịch trần quy định một cách nhanh chóng, bất ngờ của nhiều doanh nghiệp cấp nước sạch khiến cho người dân không khỏi nghi ngại có sự thiếu minh bạch trong kinh doanh nước sạch nông thôn. Khi xây dựng nhà máy nước tại xã Tự Tân (cấp nước cho hai xã Tự Tân, Hòa Bình), theo hợp đồng giữa đơn vị cấp nước sạch, Công ty Cổ phần Cấp nước sạch và Vệ sinh nông thôn với người dân, tại Khoản 3, Điều 3 nêu rõ: "Khi có thay đổi về giá nước, bên A sẽ thông báo bằng văn bản đến UBND xã hoặc trên các phương tiện thông tin khác để khách hàng biết".

Thời gian qua, tỉnh đã và đang nỗ lực thực hiện chính sách bình ổn giá cả thị trường. Việc các doanh nghiệp cấp nước sạch nâng giá để bảo đảm hoạt động sản xuất, kinh doanh là cần thiết nhưng việc tăng giá phải đi kèm với nâng cao chất lượng nước, đồng thời nghiêm chỉnh chấp hành quy định của UBND tỉnh và đúng mức cũng như tính toán thời điểm tăng giá hợp lý và bảo đảm yêu cầu phục vụ dân sinh.

Hiện nay, tỉnh đang tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình cấp nước sạch, phấn đấu hết năm 2016 có 100% dân cư trong tỉnh được sử dụng nước sạch. Đây là mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới. Song, việc quản lý hoạt động của các nhà máy cấp nước sạch nông thôn sao cho hiệu quả, nhất là quản lý về chất lượng, giá cả bảo đảm đúng quy định là điều rất cần thiết. Có như vậy, các doanh nghiệp mới yên tâm đầu tư vào lĩnh vực cấp nước sạch ở nông thôn và tránh thiệt hại không đáng có cho người dân.

Khắc Duẩn