Trước khi xây dựng NTM, xã Thụy Trình đã đạt được 6 tiêu chí gồm: điện, nhà ở dân cư, hình thức tổ chức sản xuất, y tế, hệ thống chính trị và an ninh trật tự. Xây dựng NTM ở Thụy Trình đã tạo cho bộ mặt nông thôn nơi đây ngày thêm khởi sắc, tạo niềm tin tưởng, phấn khởi trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Nhiều công trình hạ tầng được đầu tư xây mới khang trang. Bà con tích cực thực hiện dồn điền đổi thửa (bình quân mỗi hộ còn 1,88 thửa), góp công, góp tiền chỉnh trang đồng ruộng, cứng hoá kênh mương, đường ra đồng, đường giao thông trong các thôn xóm. Kết quả sau 3 năm, xã cơ bản đạt thêm 5 tiêu chí nữa là: quy hoạch và thực hiện quy hoạch, thủy lợi, bưu điện, giáo dục và văn hoá.

Đến ngày 31/3/2012, tổng nguồn vốn đầu tư cho xây dựng NTM của địa phương đạt 37,040 tỷ đồng. Vượt qua chặng đường đầu với tinh thần phấn khởi, tích cực, nhưng đến nay xây dựng NTM ở Thụy Trình đang vướng phải nhiều cái khó. Trước hết là việc huy động vốn, theo đề án NTM của xã, để hoàn thành các tiêu chí còn lại từ nay đến hết năm 2013 cần vốn đầu tư khoảng 106,475 tỷ đồng nữa. Tính theo Quyết định 09, ngân sách Nhà nước hỗ trợ 41,246 tỷ đồng, ngân sách huyện là 802 triệu đồng, ngân sách xã là 24,547 tỷ đồng, nhân dân đóng góp là 17,604 tỷ đồng, nguồn khác là 22,240 tỷ đồng nhưng cũng không chỉ rõ là nguồn nào.

Qua trao đổi của phóng viên với một số người dân và thành viên BCĐ xây dựng NTM của huyện và xã, có nhiều ý kiến cho rằng: giả sử nếu có đủ 106,475 tỷ đồng trong thời gian 1 năm 4 tháng chưa chắc Thụy Trình đã thanh toán hết, hoàn thành xây dựng các công trình và 19 tiêu chí để về đích đúng như đã định. Bởi 3 năm qua, toàn xã có 31 hạng mục công trình đã được thực hiện, tuy nhiên hiện nay mới có 30 công trình lập xong thủ tục thanh quyết toán, 7 công trình được phê duyệt quyết toán, 1 công trình đang thi công nhưng chưa lập hồ sơ thanh toán.

Trên thực tế, địa phương vẫn là xã nội đồng, sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn, việc huy động nguồn vốn từ nội lực rất khó khăn. Kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng NTM của xã chủ yếu trông vào nguồn bán đất nhưng nguồn này có hạn, không phải chỗ nào cũng có thể quy hoạch để đấu giá được. Chỉ tính riêng năm 2012, Thụy Trình có 4 hạng mục công trình được bố trí vốn xây dựng với tổng mức đầu tư 17,098 tỷ đồng (theo Quyết định số 1293 của UBND tỉnh  ngày 12/6/2012), trong đó nguồn ngân sách xã là 10,397 tỷ đồng, dân đóng góp 1,366 tỷ đồng.

Nhưng hiện nay xã vẫn còn thiếu vốn thanh toán kiên cố hoá kênh mương, xây dựng Trường Mầm non 11,873 tỷ đồng. Nếu tiếp tục đầu tư xây dựng các công trình trong năm 2012 như đã phê duyệt thì nguồn ngân sách xã phải cân đối thanh toán trong 2 năm (2011-2012) khoảng 22,270 tỷ đồng sẽ khó có thể đáp ứng, nợ đọng đầu tư xây dựng cơ bản sẽ tăng thêm. Về phía người dân, thời gian qua cũng rất nhiệt tình, đồng thuận xây dựng NTM và đã góp 1,6 tỷ đồng để đào đắp bờ vùng, bờ thửa, 1,614 tỷ đồng đối ứng làm đường giao thông. Nhưng nếu đem con số 17,604 tỷ đồng cần huy động từ nhân dân (theo như đề án đã ghi từ nay đến hết năm 2013) chia cho 2.014 hộ dân toàn xã thì trung bình mỗi gia đình ở Thụy Trình phải đóng góp 8,74 triệu đồng xem ra cũng khó thực hiện.

Trong số 8 tiêu chí xây dựng NTM ở Thụy Trình chưa đạt được có những tiêu chí phải thực hiện theo lộ trình dài hơi, phân kỳ thành nhiều giai đoạn và rất khó để hoàn thành trong thời gian 1 năm 4 tháng còn lại. Ví như tiêu chí số 2 về giao thông, hiện tại xã còn 3,047km đường trục xã; 10,8km đường trục thôn nhánh 1; 12,04km đường giao thông nội đồng cần đầu tư nâng cấp, mở rộng và làm mới. Theo đề án xã lập, tổng kinh phí để hoàn thành tiêu chí này cần khoảng 63,315 tỷ đồng, nếu căn cứ và Quyết định 09 thì Nhà nước hỗ trợ 29,615 tỷ đồng, ngân sách xã là 10,200 tỷ đồng, nhân dân đóng góp 13,500 tỷ đồng.

Song, năm 2012 nguồn vốn chỉ bố trí đầu tư xây dựng được 3 tuyến bờ vùng chiều dài 1.750m, 1 tuyến giao thông trục thôn dài 521m  với tổng số tiền 947 triệu đồng. Chưa kể, nhiều tuyến đường ở Thụy Trình hiện nhỏ hẹp, nhà ở dân cư xây dựng sát 2 bên đường, khó có khả năng giải phóng mặt bằng để mở rộng theo quy định. Đối với tiêu chí số 06 về cơ sở vật chất văn hoá, xã cũng dự kiến năm 2012-2013 sẽ xây mới trụ sở làm việc của xã, nhà văn hoá- khu thể thao trung tâm xã và các thôn với tổng kinh phí 11,6 tỷ đồng, trong đó mức hỗ trợ theo 09 là 4,060 tỷ đồng, còn lại từ nguồn ngân sách xã và huy động nhân dân nhưng đến nay mới chỉ bố trí được nguồn 2 tỷ đồng cho công trình trụ sở UBND xã. Đối với tiêu chí về cơ cấu lao động, môi trường, thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo.... cũng rất khó thực hiện, không chỉ cần có thời gian mà còn chờ chính sách thay đổi. Chưa kể, một số tiêu chí như y tế, văn hoá, an ninh, hệ thống chính trị đã đạt được trong năm nay nhưng cũng có thể không giữ được ở những năm tiếp theo.

Bài toán nan giải trong xây dựng NTM ở Thụy Trình cũng là trăn trở của nhiều xã điểm xây dựng NTM ở tỉnh ta hiện nay. Trong đề án của mình, xã nào cũng đưa ra giải pháp: chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, đầu tư phát triển CN-TTCN, thương mại dịch vụ, thu hút đầu tư, đào tạo nghề, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người nông dân, huy động nhân dân và con em xa quê đóng góp xây dựng NTM... Chủ trương và hướng đi hoàn toàn đúng, tuy nhiên cũng phải nhìn nhận lại: xây dựng NTM là nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách, vừa lâu dài, có nhiều khó khăn, phức tạp, phải được thực hiện trên cơ sở kế thừa và phát triển. Thiết nghĩ, Thụy Trình nói riêng, các xã trong toàn tỉnh nói chung cần tìm ra hướng đi vững chắc và có lộ trình thực hiện phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương mình, không nên chủ quan, nóng vội. Xây dựng NTM không chỉ có đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng mà còn phải đầu tư phát triển sản xuất, chăm lo đời sống văn hoá, tinh thần cho người dân, khơi dậy sức mạnh của cả cộng đồng cùng chung sức hoàn thiện các tiêu chí theo hướng dễ cần ít tiền làm trước, khó- cần nhiều tiền làm sau. Có như vậy, NTM mới thực sự bền vững và đem lại lợi ích thiết thực nhất cho người dân.

Nguyễn Hình

(Bài dự thi viết về đề tài xây dựng NTM)