Sau 3 năm triển khai xây dựng nông thôn mới (NTM), điều thay đổi nhận thấy rõ nhất là trên khắp các cánh đồng giờ đây nhiều người dân đã được sản xuất ở những thửa ruộng to hơn, với bờ vùng bờ thửa được quy hoạch rộng rãi, khang trang. Nhiều địa phương đã quy vùng sản xuất hàng hóa, với những cánh đồng mẫu. Đó chính là kết quả của công tác dồn điền đổi thửa (DĐĐT), một nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình xây dựng NTM.

Dồn điền đổi thửa không phải là một tiêu chí cụ thể trong xây dựng NTM. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập cho nông dân thì không thể không thực hiện DĐĐT, tạo những vùng sản xuất quy mô lớn. Mặc dù, năm 2002, các địa phương trong tỉnh đã thực hiện việc DĐĐT theo Nghị quyết số 07- NQ/TU nhưng vẫn không đạt yêu cầu, do chưa gắn với quy hoạch lại đồng ruộng và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; quy mô diện tích của thửa đất sau chuyển đổi còn nhỏ; bình quân số thửa/hộ còn cao, chưa liền vùng, liền thửa, chưa hình thành được vùng chuyên canh lớn hiệu quả kinh tế cao. Việc chuyển đổi ruộng đất ở các vùng màu, vùng bãi chưa được quan tâm, quy hoạch và quản lý quỹ đất công ích còn bất cập. Những hạn chế này đã ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đầu tư thâm canh và hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp, chưa đáp ứng được yêu cầu của việc xây dựng NTM.

Trước thực trạng đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy chủ trương tiếp tục thực hiện việc DĐĐT đất nông nghiệp theo hướng tập trung ruộng đất để tạo vùng sản xuất hàng hóa nông nghiệp với khối lượng lớn, phấn đấu mỗi hộ chỉ có từ 1 - 2 thửa. Đồng thời quy hoạch giao thông, thủy lợi nội đồng đáp ứng yêu cầu cơ giới hóa và ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào sản xuất, tăng năng suất lao động.

Toàn tỉnh có 265 xã, thị trấn thực hiện DĐĐT. Đến nay, đã có 148 xã hoàn thành xong việc DĐĐT, các xã còn lại sẽ hoàn thành việc DĐĐT trong năm 2012, trừ Đông Tân, Thăng Long (Đông Hưng) thực hiện trong năm 2013. Tính đến 30/10, đã có 97 xã xây dựng dự thảo phương án và thông qua hội nghị của xã, thôn; 14 xã đã được UBND huyện phê duyệt phương án.

Một trong những địa phương đi đầu trong việc thực hiện công tác DĐĐT là huyện Quỳnh Phụ. Đến 21/21 xã đã thành lập Ban chỉ đạo, tổ công tác và các tiểu ban ở thôn, tập trung tuyên truyền cho dân hiểu về mục đích, ý nghĩa của việc DĐĐT; các tài liệu về quản lý, sử dụng đất hiện có ở xã, thôn cơ bản đã thu thập xong; bước đầu hoàn thiện các biểu mẫu theo hướng dẫn số 01 của Sở Tài nguyên và Môi trường. Các địa phương tập trung xây dựng phương án DĐĐT chi tiết tới từng đầu việc kèm theo số liệu cụ thể như: Quy hoạch và cắm mốc giao thông, thủy lợi nội đồng; quy vùng đất 5% công ích và xác định diện tích thực hiện dồn đổi; bình nhóm đất; xây dựng và thông qua phương án DĐĐT; tổ chức giao đất ngoài thực địa… Các xã đã hoàn thành xây dựng dự thảo phương án DĐĐT đất nông nghiệp, quy hoạch chi tiết giao thông thủy lợi nội đồng, 100% xã tiến hành đo đạc xác định hiện trạng đất, 9 xã vận động nhân dân góp đất nông nghiệp để đào đắp giao thông thủy lợi nội đồng, bình quân từ 12-27m²/khẩu, 9 xã quy vùng đất 5% công ích vào các vị trí quy hoạch, mở rộng các công trình công cộng của xã theo tiêu chí NTM, 4 xã tiến hành chia giao đất ngoài thực địa cho nhân dân. Tiêu biểu là xã An Ninh đã cơ bản hoàn thành với việc giao ruộng ngoài thực địa. Số thửa giảm từ 14.241 thửa xuống còn 3.940 thửa, trung bình mỗi hộ trước đây có 6,5 thửa, nay còn 1,8 thửa, trong đó thôn Phố Lầy chỉ còn trung bình 1,5 thửa.

Tuy đạt được các kết quả nêu trên, song tiến độ thực hiện DĐĐT trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua vẫn còn chậm so với yêu cầu; nhiều diện tích đã DĐĐT nhưng chưa phát huy được hiệu quả cao trong sản xuất; một số xã vẫn để vùng mạ; đa số các xã có diện tích đất bãi không thực hiện dồn đổi, vì vậy số thửa vẫn cao. Đối với các khu vực đã được phê duyệt quy hoạch khu công nghiệp, cụm công nghiệp, quốc lộ, tỉnh lộ… nhân dân không đồng ý thực hiện DĐĐT, đào đắp hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng, đã làm ảnh hưởng đến quy hoạch đồng ruộng chung của xã và thực hiện sản xuất tại các khu vực này. Để cơ bản hoàn thành công tác DĐĐT trong năm 2012, đồng thời, thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 02 của BCH Đảng bộ tỉnh về xây dựng NTM, trong thời gian tới các địa phương cần tập trung đẩy mạnh công tác tuyền truyền, vận động làm cho nhân dân hiểu được ý nghĩa, lợi ích trước mắt, cũng như lâu dài của công tác DĐĐT, để từ đó nhân dân tích cực hưởng ứng, thực hiện. Sau khi dồn điền đổi thửa phải đưa cơ giới hóa vào sản xuất, nhất là đối với khâu làm đất và thu hoạch, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất. Đồng thời, lồng ghép các chương trình, dự án để đẩy nhanh việc xây dựng giao thông, thủy lợi nội đồng.

Minh Nguyệt