Khi biết chúng tôi muốn viết về mô hình nông thôn mới của xã, đồng chí Chủ tịch UBND xã Hoàng Văn Khảng vui vẻ cho biết: Đến thời điểm này, Nguyên Xá đã hoàn thành được 12/19 tiêu chí. Từ tháng 4/2009 khi tỉnh chọn Nguyên Xá làm điểm xây dựng mô hình NTM, đó là một chặng đường đầy khó khăn và cũng là nhiệm vụ hết sức nặng nề, đòi hỏi tập thể, cán bộ phải đoàn kết, nêu cao tinh thần trách nhiệm, nỗ lực phấn đấu hết mình. Cùng với toàn thể nhân dân nêu cao nhận thức, xác định xây dựng NTM vì lợi ích của cộng đồng, không có chỗ cho sự ích kỷ hẹp hòi. Xây dựng NTM trước hết phải xây dựng được những con người mới, phải biết hy sinh lợi ích cá nhân đóng góp công sức cho tập thể.

Để tạo sự thống nhất cao trong quá trình triển khai và tổ chức thực hiện, cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, vận động để tất cả cán bộ, đảng viên cũng như quần chúng nhân dân hiểu rõ được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với địa phương, lợi ích thiết thực của mỗi người dân, từ đó có ý thức và trách nhiệm của chính mình.

Toàn xã có 39 hộ tham gia hiến đất với diện tích lên  đến 1150 m², trong đó 17 hộ thu dỡ công trình phụ, 1 hộ thu dỡ nhà ở. Điển hình như gia đình ông Phạm Văn Thuần, thôn Thái đã hiến 36m² đất thổ cư, trong đó phá rỡ 1 gian mái bằng và toàn bộ công trình nước sạch; gia đình ông Hoàng Văn Tường, thôn Hoàng Xá hiến 12,5 m², đất rỡ hoàn toàn một bếp và cổng…

Tổng mức đầu tư xây dựng các hạng mục công trình trong ba năm lên đến 60,34 tỷ đồng, trong đó huy động sức dân 2,509 tỷ đồng; ngân sách tỉnh hỗ trợ 20,544 tỷ đồng; huyện hỗ trợ 2 tỷ đồng; vốn địa phương đối ứng 15,76 tỷ đồng, còn lại là các nguồn hỗ trợ khác. Nhiều tiêu chí lúc xây dựng rất khó khăn như tiêu chí giao thông. Nhưng xã đã làm mới được 4,83 km/7,5 km, đạt 64,4% kế hoạch, quy chuẩn nền đường rộng 9 m, mặt đường đá láng nhựa rộng 5,5 m; đường giao thông trục thôn xây dựng được 2,36/5,63 km, quy chuẩn đường rộng từ 5-6 m, mặt đường bê tông rộng 4 m; giao thông nội đồng đã hoàn thiện được 4,9 km/10,4 km. Số tuyến đường chưa hoàn thiện, tiếp tục huy động sức dân đóng góp 50 nghìn đồng/khẩu và vận động nhân dân hiến 11.992 m² đất, trong đó đất ở 689,4 m², thu dỡ 1.938 m² tường bao, 103 m² nhà ở, 252 m² công trình phụ và 63 cổng.

Đối với cơ sở vật chất văn hóa, từ các nguồn nhân dân đóng góp và Nhà nước hỗ trợ, đến nay 4/4 thôn đã xây xong nhà văn hóa, khu trung tâm thể thao xã được quy hoạch rộng 3ha. Năm 2011, tỷ lệ hộ nghèo của toàn xã là 5,8%, giảm 1,7% so với năm 2010. Bằng những cố gắng của các ban, ngành, đoàn thể vận động, giúp đỡ, phân loại các đối tượng; những đối tượng nào cần vốn, chính quyền xã tạo mọi điều kiện hỗ trợ vay vốn nhanh nhất. Trong những hộ nghèo, có 50 hộ đã mất sức lao động, chính quyền xã đã làm công tác tư tưởng vận động con cái, người thân phụng dưỡng, chăm sóc, mang lại cho họ có cuộc sống tốt hơn. Phấn đấu năm 2012, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 2,5%.

Về cơ cấu lao động, toàn xã có 3.170 người trong độ tuổi lao động, trong đó có 1.180 người trực tiếp làm việc và có thu nhập chính trong lĩnh vực nông nghiệp. Để giảm được 5% số lao động làm nông nghiệp, bước đầu địa phương mở rộng cụm công nghiệp làng nghề đã thu hút được 300-350 lao động, đồng thời tạo mọi điều kiện thuận lợi cho lao động đi làm tại các công ty trong và ngoài tỉnh. Hiện tại, tỷ lệ lao động qua đào tạo toàn xã đã đạt được 38,5%, tỷ lệ còn lại xã triển khai kế hoạch mở 2-3 lớp đào tạo 80-100 lao động, phối hợp với Trường trung cấp Nông nghiệp Thái Bình mở 1 lớp cơ khí máy nông nghiệp cho 19 người.

Tiêu chí văn hóa được coi là rất khó khăn vì một số người dân vẫn còn tư tưởng sinh con trai để nối dõi tông đường, nhiều con là nhiều của. Để hoàn thành mục tiêu các thôn làng không có người sinh con thứ ba trở lên, đòi hỏi công tác tuyên truyền về sinh đẻ có kế hoạch phải được làm thường xuyên. Chính quyền vận động từng gia đình, giải thích cho từng người dân hiểu sinh nhiều con là vi phạm  pháp luật kinh tế gia đình chậm phát triển, con cái không được quan tâm chu đáo dẫn đến cái nghèo theo đuổi, cuộc sống thiếu thốn.

Tiêu chí môi trường, địa phương đã tiếp nhận dự án nước sạch với kinh phí đầu tư xây dựng 8,1 tỷ đồng, dự án đã hoàn thành đi vào hoạt động năm 2011 và có 90% số hộ dân trong xã sử dụng nước sạch. Cùng công việc hoàn thiện nhà máy nước sạch, xã thành lập các tổ tự quản thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt trong các khu dân cư. Hiện tại, xã quy hoạch bãi rác trung tâm tại cánh đồng Thép, thôn Kiến Xá rộng 1,1 ha.

Cho dù đường tới đích không xa nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm. Mục tiêu phấn đấu của Nguyên Xá đạt 19/19 tiêu chí vào tháng 6/2013. Xây dựng nông thôn mới thành công sẽ mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn đối với những người dân nông thôn, họ được hưởng thành quả trong công cuộc CNH-HĐH do Đảng khởi xướng và lãnh đạo.

Bài, ảnh: Mạnh Thắng

 (Bài dự thi viết về Đề tài xây dựng nông thôn mới)