Xưởng chế biến thực phẩm bánh kẹo Thiên Đức là cơ sở sản xuất bánh kẹo lâu đời và lớn nhất xã Nguyên Xá. Năm 2020, bánh cáy của xưởng đã được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao. Hàng năm, vào vụ tết, mỗi ngày 100 lao động phải tăng ca đến 8 - 9 giờ đêm mới làm được 10 tấn bánh kẹo để giao cho khách hàng trong cả nước và xuất sang thị trường nhiều nước. Còn ngày bình thường cũng sản xuất 5 tấn sản phẩm. Doanh thu của xưởng đạt trên 100 tỷ đồng/năm. Nhưng năm nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 xưởng có lúc tạm dừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng, lao động phải cắt giảm một nửa, sản lượng giảm 2/3. 

Anh Trần Văn Đức, chủ xưởng chế biến thực phẩm bánh kẹo Thiên Đức cho biết: Lúc dịch cao điểm thì một tháng xưởng sản xuất có 10 ngày, mỗi ngày được 1 tấn bánh kẹo. Để giữ nghề, giữ công nhân, đặc biệt là 50 công nhân lành nghề đã gắn bó với xưởng 20 năm nay, tôi vẫn chấm công và trả lương cho họ 20 công/tháng. Từ năm 2020 đến nay, xưởng còn đóng 50% bảo hiểm cho người lao động. Vì vậy, suốt 2 năm qua, hoạt động sản xuất trì trệ, khó khăn lắm mới xuất được hàng đi song không bán được, thời hạn sử dụng của bánh kẹo thấp, xưởng lại mất thêm kinh phí thu hồi về để hủy. Liên tục bù lỗ trong thời gian dài, gia đình đã cạn vốn. Mong dịch sớm được khống chế, nhà nước có cơ chế hỗ trợ để xưởng đầu tư duy trì, phục hồi sản xuất.

Nguyên Xá là địa phương nổi tiếng với các sản phẩm bánh cáy, kẹo lạc, kẹo dồi. Các sản phẩm này tiêu thụ chủ yếu vào dịp tết và mùa lễ hội. Song 2 năm qua, nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội, hạn chế đi lại để phòng, chống dịch Covid-19, vì vậy hàng hóa không lưu thông được hoặc vào một số tỉnh, thành nhưng không tiêu thụ được. Thêm vào đó, nguyên liệu đầu vào tăng 30 - 40%, để cạnh tranh giá bán vẫn phải giữ nguyên. Điều đó khiến các cơ sở sản xuất chồng chất khó khăn. 

Anh Nguyễn Hữu Chính, chủ cơ sở sản xuất bánh kẹo Việt Hương cho biết: Những năm trước, mỗi ngày cơ sở sản xuất 5 - 7 tạ bánh kẹo, giải quyết việc làm cho 20 người, doanh thu khoảng 500 triệu đồng/năm. Từ đầu năm đến giờ cơ sở phải tiêu hủy lượng bánh kẹo thu hồi trị giá 200 triệu đồng vì không bán được do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Nếu dịch cứ kéo dài, không có sự hỗ trợ của nhà nước, nhiều cơ sở phải đóng cửa, bỏ nghề.

Dịch Covid-19 bùng phát không chỉ các cơ sở sản xuất bánh kẹo mà người lao động tại làng nghề cũng bị ảnh hưởng. Việc làm không ổn định, thu nhập giảm, đời sống khó khăn khiến người lao động lo lắng. 

Anh Nguyễn Xuân Hậu, công nhân xưởng chế biến thực phẩm bánh kẹo Thiên Đức cho biết: Trước đây chúng tôi làm 1 tháng 30 công, có khi phải làm tăng ca; từ khi có dịch chúng tôi chỉ làm được 1/3 thời gian, xưởng vẫn hỗ trợ trả lương 20 ngày. Dù vậy lương vẫn bị giảm, không bảo đảm được cuộc sống. 

Chị Nguyễn Thu Phương, công nhân cơ sở sản xuất bánh kẹo Việt Hương cho biết: Ảnh hưởng của dịch, lương cơ bản của chúng tôi giảm 30%. Tôi mong nhà nước có chính sách hỗ trợ, giúp đỡ người lao động ổn định cuộc sống, cơ sở duy trì sản xuất.

Cơ sở sản xuất bánh kẹo Việt Hương trước có 20 công nhân, giờ chỉ còn vài người làm giữ nghề.

Xã Nguyên Xá có gần 1.000 hộ sản xuất bánh kẹo, trong đó 300 hộ sản xuất thường xuyên, giải quyết việc làm cho trên 2.000 lao động. Nhờ phát triển nghề truyền thống, nhiều hộ dân nơi đây có cuộc sống khấm khá. Từ năm 2020 đến nay, làng nghề rơi vào trầm lắng bởi các hộ đều phải sản xuất cầm chừng, lao động cắt giảm nhiều. 

Ông Nguyễn Đăng Dần, Chủ tịch UBND xã Nguyên Xá cho biết: Làng nghề sản xuất bánh kẹo của xã bình thường hoạt động rất sôi động, hàng hóa đi khắp mọi miền Tổ quốc, đóng góp trên 30% giá trị sản xuất của địa phương. Nhưng 2 năm qua, đóng góp của làng nghề vào giá trị sản xuất của xã giảm gần 20%. Nhiều cơ sở nhỏ phải tạm dừng sản xuất. Thời gian qua, bên cạnh việc tạo điều kiện cho các cơ sở vay vốn đầu tư sản xuất, tìm thị trường mới, xây dựng sản phẩm OCOP, xã còn rà soát, hướng dẫn các cơ sở, người lao động đủ điều kiện làm thủ tục hưởng hỗ trợ theo Nghị quyết số 68/NQ-CP của Chính phủ về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19.

Dù gặp nhiều khó khăn nhưng các cơ sở sản xuất bánh kẹo ở xã Nguyên Xá luôn tin tưởng vào chỉ đạo của trung ương, của tỉnh trong công tác phòng, chống dịch; mong dịch sớm được khống chế, mong được nhà nước hỗ trợ, ngân hàng giãn nợ, giảm lãi suất, cho vay thêm vốn để đầu tư duy trì, phục hồi sản xuất.

Hiếu Nghĩa