Về thăm làng nghề Lai Triều vào những dịp này, đâu đâu cũng thoang thoảng mùi thơm dịu từ những cơ sở sản xuất hương. Theo các bậc cao niên, làng có nghề làm hương gia truyền từ hàng mấy trăm năm nay, nổi tiếng nhất nhì vùng châu thổ sông Hồng. Trải qua hàng trăm năm biến thiên của lịch sử, nghề làm hương vẫn được duy trì và phát triển ở đây. Nghề sản xuất hương ở Lai Triều diễn ra quanh năm nhưng vào những tháng cuối năm là quãng thời gian tất bật, nhộn nhịp nhất. Bắt đầu từ tháng 10 âm lịch hàng năm, các cơ sở, hộ sản xuất trong làng đã chuẩn bị nguyên vật liệu, tập trung nhân lực, tăng cường công suất để phục vụ sản xuất hàng tết. Trong khoảng thời gian này, hương Lai Triều xuất ra thị trường khối lượng lớn để phục vụ nhu cầu tết Nguyên đán và phục vụ lễ hội trong vùng cũng như các tỉnh trong cả nước.

Ông Nguyễn Văn Thạo, hộ sản xuất hương tại thôn Lai Triều cho biết: Do nhu cầu sử dụng hương trầm dịp cuối năm và đầu năm mới tăng cao nên cứ đến thời điểm này các cơ sở sản xuất trong làng lại hối hả, tất bật với công việc. Số lượng hương thơm làm ra của những tháng giáp tết cộng lại cao gấp từ 3 - 4 lần so với những tháng còn lại trong năm. Riêng cơ sở của tôi đã nhận đặt hàng của các thương mối nén từ trước đây vài tháng nên hiện nay phải đẩy nhanh tiến độ sản xuất để cung cấp cho đủ lượng hàng. Cùng với 4 lao động chính của gia đình, tôi cũng phải thuê thêm 5 nhân công làm thời vụ nữa. Hiện trung bình một ngày nhà tôi làm được hơn 5 vạn nén hương. Hương thơm do cơ sở của tôi sản xuất được tiêu thụ ở khắp nơi trong cả nước.

Lai Triều hiện là một trong số ít những làng nghề làm hương thủ công với 100% nguyên liệu từ tự nhiên nên có mùi hương đặc trưng riêng, rất thơm nhưng không quá ngột ngạt. Nguyên liệu làm hương là những cây cỏ thiên nhiên, trong đó có cây hương bài, nguyên liệu chính để làm nên thương hiệu hương Lai Triều nổi tiếng xưa nay. Quy trình sản xuất hương ở Lai Triều vẫn được người dân nơi đây duy trì cách làm truyền thống với các công đoạn làm bằng thủ công. Đầu tiên là công đoạn chuẩn bị nguyên liệu thô, người sản xuất phải trộn nhựa trám với bột than tạo nên hỗn hợp khô, dẻo quánh như nhựa đường, mía và rễ hương bài cũng được băm phơi khô, nghiền nhỏ và trộn đều. Tăm tre sau khi được vuốt với hỗn hợp than và nhựa trám được lăn đều qua hỗn hợp mía và rễ hương. Dưới bàn tay tài hoa của người thợ, những nén hương làm ra đều tăm tắp, được bó thành từng bó và phơi khô dưới nắng. Từ công đoạn sản xuất đến công đoạn phơi khô được làm tự nhiên nên hương Lai Triều luôn có một vị thơm ngọt ngào thanh khiết, được người tiêu dùng ưa chuộng. 

Bà Đoàn Thị Thanh, thôn Lai Triều chia sẻ: Ở làng hương này, già trẻ, gái trai ai cũng biết làm hương. Ở đây cứ mỗi dịp gần tết bà con làm hương từ đầu làng tới cuối làng. Toàn bộ nguyên liệu làm hương đều là tự nhiên để bảo đảm an toàn cho người sử dụng.

Hiện nay, làng Lai Triều có gần 100 hộ làm hương thơm. Nghề làm hương ở Lai Triều đã tạo việc làm thường xuyên cho hàng trăm lao động địa phương với mức thu nhập từ 5 - 6 triệu đồng/người/tháng. Trung bình 1 năm làng Lai Triều cung cấp ra thị trường 100 triệu nén hương với doanh thu từ 25 - 30 tỷ đồng. 

Ông Nguyễn Trường Ca, Chủ tịch UBND xã Dương Phúc cho biết: Đối với người dân Lai Triều, làm hương không chỉ là một nghề lúc nông nhàn mà còn tăng thêm thu nhập, tạo việc làm cho mọi người từ người già đến trẻ nhỏ. Hiện tại đang là thời điểm sản xuất sôi động, các hộ dân tập trung sản xuất hương phục vụ nhu cầu của thị trường tết. Thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ cùng với thôn xây dựng thương hiệu cho hương trầm và có những chính sách để hỗ trợ bà con mở rộng, phát triển quy mô sản xuất.

Người dân thôn Lai Triều làm hương bằng các nguyên liệu tự nhiên.

 Trần Tuấn