Tài hoa thợ mộc làng Mĩ Giạc
Làng Mĩ Giạc là tên cổ có hàm ý một mảnh đất dài, phì nhiêu, màu mỡ; nơi bao đời nay đã hun đúc, nuôi dưỡng những người thợ mộc tài hoa thổi hồn vào mỗi tấc gỗ. Mĩ Giạc ngày đó có hàng chục cánh thợ tỏa đi muôn nẻo hành nghề kiếm sống. Có người đi không trở lại quê hương mà đóng đô ở vùng đất mới sinh cơ lạc nghiệp. Số thợ ở lại quê hương bám nghề rất ít. Cũng có thể điều ấy đã làm nghề truyền thống chạm trổ gỗ của làng Mĩ Giạc dần mai một. Chạy đua cùng thời gian, những tay thợ cuối cùng của làng đang từng ngày nỗ lực vực nghề cho lớp con cháu mai sau kế tục, không để mất đi vốn nghề của cha ông.
Chúng tôi đến gia đình người thợ phó cả Nguyễn Công Bình, thôn Diệc khi cánh thợ của ông đang khẩn trương hoàn thành một ngôi nhà gỗ cổ cho một khách hàng ở xã bên. Những khúc gỗ lim, táu mật… nằm ngổn ngang ngoài sân. Gần chục cụ đang mải miết tay dùi, tay đục tạo tác trên mặt gỗ. Ông Bình năm nay đã 53 tuổi, theo nghề mộc từ năm 11 tuổi. Gia đình ông bốn đời, chuyên đi nhận công trình trong nam ngoài bắc tạo việc làm thường xuyên cho 15 thợ làng. Không giống như những làng nghề mộc khác trong huyện như làng Nứa, làng Me, làng Vế hay làng nghề Ðồng Kỵ (Bắc Ninh)… luôn hướng tới những sản phẩm gỗ dân dụng hiện đại, những người thợ Mĩ Giạc lại chọn cho mình nghề cổ như giữ lại những nét văn hóa cổ truyền của dân tộc.
Mỗi công trình được hoàn thành là nhân thêm niềm tự hào của người thợ tài hoa làng Mĩ Giạc. Mỗi họa tiết hoa văn, mỗi ngôi nhà, ngôi chùa đều mang nét tài hoa riêng của những cánh thợ làng Mĩ Giạc. Ông Dương Như Xích, người 55 năm làm mộc tự hào nói: “Có những kỹ thuật làm kèo, vì, mòi… chỉ người làng Mĩ Giạc mới làm được. Nhiều công trình, hai cánh thợ cùng làm mà có sự ăn ý đến lạ lùng. Khi dựng thành nhà mà như một, không có sự khác biệt. Ðấy là cái riêng không làng mộc nào có”.
Những người như ông Bình, ông Xích, ông Tùy, ông Tèo… cùng cánh thợ mộc Mĩ Giạc thuở nào nay là những thợ cả, thợ phó tuổi xế chiều. Nhưng những đôi bàn tay vàng vẫn chưa cho phép mình nghỉ ngơi, họ tâm huyết truyền nghề, giữ nghề cho hậu bối, những tuyệt xảo mà chỉ có cầm tay chỉ việc mới làm được. “Nghề chạm trổ những họa tiết, hình thù cũng như những hoa văn đòi hỏi độ tinh xảo. Ví dụ như để trạm trổ được cánh võng, cửa thờ, hoa văn trên sập gụ, tủ chè thì phải học nghề liên tục trong 5 năm. Ðể có kinh nghiệm thì trong quá trình học phải tự mày mò, học hỏi các thợ đi trước. Có yêu nghề mộc thì mới thả hồn vào gỗ được”. Ông Bình tâm sự.
Làm nghề mộc mỹ nghệ đã gian nan, vất vả, học nghề mộc càng cần phải có lòng tâm huyết, sự tôi luyện. Những người thợ mộc ở làng Mĩ Giạc không bao giờ ỷ lại sự giàu có từ nghề mà vẫn luôn bó bện với cây lúa củ khoai là chính. Ðiều lạ lùng mà chúng tôi nhận thấy khi đến làng cổ Mĩ Giạc, không có gia đình nào trong làng mở xưởng gỗ, sản xuất số lượng nhiều như các làng bên. Họ chỉ là những người thợ đi làm thuê. Nhận công trình về làm tại nhà hoặc đến tận nơi làm. Ðây chính là một nét đặc trưng mà không phải làng nghề nào cũng thế.
Người thợ mộc làng Mĩ Giạc tự quảng bá tay nghề và trình độ của mình qua những công trình nghệ thuật, những ngôi đền, đình, chùa tôn nghiêm. Ở những nơi ấy người thưởng lãm đến và đi như một quy luật bất biến, chỉ có tài hoa của người thợ trong từng nét trạm trổ vẫn trường tồn cùng công trình. Ông Ðỗ Văn Tùy (70 tuổi), người hơn 50 năm theo cánh thợ làng rong ruổi khắp nơi dựng chùa, cất nhà tâm sự: “Làm đình, làm chùa, nhà gỗ cổ không giống như làm cái bàn, cái ghế. Từ công đoạn lấy mực, chạm trổ hoa văn, làm mộc, làm mòi cho tới lắp ráp hoàn thiện phải có sự ăn ý của cánh thợ. Người đục, chạm phải hiểu người lên mực có ý đồ gì để làm theo. Người có kinh nghiệm chỉ cần nhìn là có thể tự sáng tạo mà không sợ lệch chuẩn… Không thể đếm được bao nhiêu ngôi chùa, nếp nhà gỗ, nội thất… được làm ra qua đôi bàn tay của chúng tôi. Chỉ biết tóc đã bạc hết đầu mà chưa muốn nghỉ”.
Từ
Ngôi cổ tự Diên Khánh Tự bao gồm quần thể đình - miếu - chùa làng Mĩ Giạc được cấp bằng di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1993. Trong làng còn lưu giữ hơn 10 ngôi nhà cổ vô giá, đây chính là những món quà ý nghĩa mà lớp tiền bối của làng trao lại cho lớp cháu con. Song để giữ nghề truyền thống là cả một thách thức. Ông Bình cho biết: “Hiện nay thanh niên ít người còn lưu luyến, có tâm huyết với nghề mộc mỹ nghệ. Bằng cả tâm huyết những thế hệ đi trước đang nỗ lực truyền nghề cho thế hệ trẻ. Bản thân tôi đang dạy nghề cho hai đứa con trai đang học đại học của mình. Tranh thủ các ngày các cháu nghỉ học để truyền nghề một cách bài bản. Dù sao chỉ mong nghề không bị thất truyền”.
Bài, ảnh: Tất Ðạt - Trần Luật
(Hưng Hà, Thái Bình)
Tin cùng chuyên mục
- Phát triển sản phẩm OCOP từ tinh hoa làng nghề 20.10.2024 | 07:57 AM
- Hướng người dân làng nghề thực hiện sản xuất sạch hơn và tiết kiệm năng lượng 30.06.2024 | 10:39 AM
- Hơn 40 năm cần mẫn nghề làm nước mắm truyền thống 31.05.2024 | 10:04 AM
- Làng hoa Vũ Chính hối hả vào vụ hoa tết 07.01.2024 | 13:47 PM
- Bảo tồn, phục hồi và phát triển làng nghề, nghề truyền thống gắn với du lịch 14.11.2023 | 16:21 PM
- Kiến Xương: Năng suất lúa vụ xuân năm 2023 ước đạt trên 71 tạ/ha 31.05.2023 | 17:07 PM
- Giữ nghề mây tre đan Phúc Thành 29.05.2023 | 15:35 PM
- Chị Hiếu “mài sắt thành vàng” 15.05.2023 | 10:13 AM
- Tiên phong nuôi ong thùng kế 24.04.2023 | 07:45 AM
- Những người dệt mùa xuân 18.01.2023 | 20:39 PM
Xem tin theo ngày
- Đồng chí Ngô Đông Hải giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
- Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ tám, Quốc hội thảo luận tại tổ về các dự án luật
- Họp Ban Cán sự đảng UBND tỉnh
- Ký kết Quy chế phối hợp công tác giữa Ban Cán sự đảng UBND tỉnh với Ban Cán sự đảng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh
- Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ tám, Quốc hội thảo luận về các dự thảo nghị quyết
- Đồng chí Nguyễn Khắc Thận, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh tiếp xúc cử tri tại thành phố Thái Bình
- Quốc hội tiếp tục họp đợt 2 của kỳ họp thứ tám
- Các đồng chí lãnh đạo tỉnh chúc mừng Sở Giáo dục và Đào tạo nhân ngày Nhà giáo Việt Nam
- Đồng chí Nguyễn Tiến Thành, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh chúc mừng ngày Nhà giáo Việt Nam tại xã Vũ Lăng
- Đồng chí Nguyễn Khắc Thận, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh chúc mừng ngày Nhà giáo Việt Nam tại Trường Tiểu học và THCS Đông Vinh