17giờ 30 phút, gần chục quán bán đồ ăn sẵn ở khu vực chợ đầu mối Hoàng Diệu (Thành phố Thái Bình) tấp nập người mua, người bán. Vừa bảo chị bán hàng lấy cho 5.000 đồng canh, 10.000 đồng đậu nhồi thịt sốt cà chua, chị Thảo vừa nói: "Đi làm về muộn, mua thế này cho nhanh, vừa tiện, vừa rẻ, lại có thời gian nghỉ ngơi". Cứ thế, người mua canh, người mua thức ăn mặn, chỉ trong vòng hơn 1 giờ đồng hồ, các hàng bán đồ ăn sẵn vơi gần hết. Lâu nay, thức ăn bán sẵn đã trở thành nhu cầu quen thuộc của nhiều người dân, nhất là ở thành phố, thị trấn. Thức ăn chín làm sẵn có nhiều tiện lợi, món ăn đa dạng, song không thể không nhắc đến vấn đề bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, dù đó vẫn là chuyện "Biết rồi, khổ lắm, nói mãi".

Dạo một vòng quanh Thành phố vào giờ tan tầm sẽ thấy đâu đâu cũng thấy hàng quán bán thức ăn sẵn. Các quán thức ăn vỉa hè đều có "gia tài" nhỏ gọn gần giống nhau đó là một chiếc xe đẩy "đa năng" trên đó có một tủ kính bày thức ăn, nồi đựng canh, dao, thớt và một bọc túi nilon dùng để đựng thức ăn bán cho khách.

Các hàng quán thường tập trung nhiều ở những khu vực đông người qua lại, nơi có nhiều sinh viên, công nhân lao động trong các khu công nghiệp như khu vực cầu Phúc Khánh, cầu Kiến Xương, đầu đường Phan Bá Vành đoạn giáp với đường Lý Bôn. Ngoài ra, trên nhiều con đường trong Thành phố không khó để tìm một quán bán đồ ăn sẵn như đường Phan Chu Trinh, đường Long Hưng (đoạn gần chợ đầu mối Hoàng Diệu)… Những món ăn có sẵn vừa nhanh, gọn, lại rẻ là nguyên nhân chính để hầu hết người lao động, sinh viên hoặc những người có thu nhập thấp, trung bình lựa chọn. Dù ai cũng biết những nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) tiềm ẩn khi sử dụng loại thức ăn này nhưng họ vẫn ngoảnh mặt làm ngơ, mua về dùng.

Tại các quán bán đồ ăn sẵn, điều dễ nhận thấy nhất là phần lớn người bán ít quan tâm đến ATVSTP. Bên cạnh những hàng có tủ kính đựng thức ăn thì vẫn còn khá nhiều hàng quán phơi thức ăn ra đường bày bán. Nhiều quán bán gần nơi bán đồ tươi sống nên ruồi, nhặng bay đậu cả vào thức ăn chín. Phần lớn người bán hàng không đeo găng tay khi lấy thức ăn cho khách, nhất là ở những hàng bán thịt lợn, thịt vịt quay, lòng lợn, nộm, đậu, nem rán… Khi được hỏi, họ đều có chung câu trả lời là không tiện vì khi đông khách không làm nhanh là khách lại bỏ sang hàng khác. Hầu hết người tiêu dùng đều biết rằng thức ăn làm sẵn bày bán trên vỉa hè không bảo đảm vệ sinh song theo chị Hà, công nhân Công ty May Đức Giang thì: "Vẫn biết là không bảo đảm vệ sinh nhưng giờ đi mua đồ về nấu liệu có bảo đảm không khi mà các loại thực phẩm đều có nguy cơ sử dụng thuốc kích thích? Với lại, cả ngày đi làm về mệt rồi, mua thức ăn làm sẵn cho tiện".

Đúng là tiện và rẻ, song vấn đề an toàn thực phẩm là điều người tiêu dùng cần cân nhắc. Những miếng thịt quay thơm phức có màu vàng trông thật bắt mắt khác xa với thịt quay ở nhà có làm người mua nghĩ đến những chất phụ gia thực phẩm mà bấy lâu nay các phương tiện thông tin vẫn đưa thường xuyên?  Dù là không cố ý thì những người bán hàng cũng đã vô tình tiếp tay, gây hại cho người tiêu dùng. Thêm nữa, thức ăn làm sẵn phục vụ chủ yếu là các đối tượng người lao động, sinh viên bởi giá phù hợp với túi tiền của họ. Mà muốn bán rẻ lại có lãi thì chi phí bỏ ra mua nguồn hàng về chế biến cũng phải rẻ không kém. Câu hỏi đặt ra là hàng rẻ tiền liệu có bảo đảm ATVSTP khi những thông tin về nội tạng, thịt ôi được "tái chế” bằng hóa chất nhằm đánh lừa người tiêu dùng được đăng tải hàng ngày?

Có cầu ắt có cung. Lâu nay, người mua dù biết nguy cơ tiềm ẩn về mất ATVSTP của thức ăn làm sẵn song vẫn "tặc lưỡi": "Có chết ngay đâu". Chính vì cái "tặc lưỡi" ấy mà quán hàng mọc tràn lan khiến ngành chức năng khó có thể kiểm soát. Tỷ lệ người nhiễm bệnh về đường tiêu hóa do ăn thức ăn làm sẵn không bảo đảm vệ sinh trên thực tế rất cao. Phần lớn những người từng ăn thức ăn làm sẵn ai cũng từng có lần xuất hiện triệu chứng đau bụng, nôn, tiêu chảy, sốt... nhưng do chủ quan, không để ý nên không phát hiện được nguyên nhân.

Thời gian qua, sự vào cuộc tích cực của các cơ quan chức năng với các hình thức tuyên truyền, vận động, kiểm tra, giám sát đã góp phần nâng cao ý thức, đạo đức kinh doanh của một bộ phận người bán hàng. Thế nhưng, hiện nay vẫn còn nhiều chủ quán bán hàng chưa thực hiện đúng trách nhiệm bảo đảm ATVSTP trong kinh doanh gây hại cho khách hàng. Để bảo đảm ATVSTP trong mỗi bữa cơm gia đình, các ngành chức năng cần quan tâm đẩy mạnh việc kiểm tra, giám sát thức ăn đường phố. Người tiêu dùng phải nâng cao ý thức để tự bảo vệ bản thân mình và người thân trước những hiểm họa tiềm tàng từ thức ăn làm sẵn bán trên đường phố.

Ngọc Hân