Để xây dựng được KDCVH thì phải làm tốt công tác phòng, chống tội phạm nên MTTQ tỉnh đặc biệt chú trọng hướng dẫn, tổ chức xây dựng các mô hình điểm, nhân rộng điển hình tiên tiến trong thực hiện phong trào. Ban đầu, chọn 4 khu dân cư (KDC) chỉ đạo chung, sau tổng kết, rút kinh nghiệm và nhân ra diện rộng. Tập trung chỉ đạo các Ban công tác mặt trận khu dân cư (BCTMTKDC) duy trì, củng cố phong trào tự quản, xây dựng thôn, làng, tổ dân phố, dòng họ, họ giáo không ma túy và tệ nạn xã hội. Sau một thời gian triển khai, xuất hiện nhiều điển hình tiên tiến, như các dòng họ: Nguyễn Tiến (Thụy Thanh), Nguyễn Bá (Thái Nguyên), Phạm Trọng (Thụy Hồng); các họ giáo: Danh Giáo (Thái Đô), Bắc Trạch (Vân Trường)…

Bên cạnh việc phát huy  vai trò của các tổ chức thành viên, MTTQ cũng phát huy vai trò của các cá nhân tiêu biểu, có uy tín trong nhân dân, như: Cán bộ nghỉ hưu, trưởng tộc, các vị chức sắc tôn giáo… trong vận động nhân dân tích cực tham gia phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Qua đó, đã xây dựng được hàng nghìn mô hình, câu lạc bộ (CLB) hoạt động tích cực, hình thức phong phú, mang lại hiệu qua cao, như: CLB “Phụ nữ tham gia phòng, chống tội phạm, ma túy, mại dâm, HIV/AIDS”, mô hình “Tuổi trẻ với pháp luật”, “Thanh niên xung kích, tình nguyện”, “Khu dân cư an toàn, không tội phạm, tệ nạn xã hội”, tổ an ninh nhân dân, tổ dân phòng, tổ liên gia, tổ hòa giải, họ giáo sống tốt đời, đẹp đạo… Đó cũng chính là những địa chỉ đỏ để MTTQ các cấp và tổ chức thành viên tuyên truyền theo chiều sâu, theo nhóm đối tượng, theo lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, đồng thời thường xuyên báo cáo với chính quyền, đoàn thể về sự tiến bộ hoặc diễn biến phức tạp của các đối tượng, góp phần đẩy lùi tội phạm, ma túy, mại dâm trên địa bàn toàn tỉnh.

Đẩy mạnh công tác giáo dục, phòng ngừa đối với nhóm đối tượng có nguy cơ cao do hoàn cảnh xô đẩy (thiếu việc làm, thiếu vốn) mà mắc vào vòng tội lỗi, phối hợp tổ chức cai nghiện tại gia đình, cộng đồng KDC, phòng, chống tái nghiện cho người sau cai nghiện bằng cách vận động các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp giúp đỡ dạy nghề, tạo việc làm, hỗ trợ vay vốn, tạo điều kiện để họ ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng, sống có ích. Chỉ đạo MTTQ cơ sở, BCTMTKDC phối hợp với các tổ chức thành viên tiến hành điều tra, khảo sát, phân loại đối tượng, cùng ngành Công an làm tốt công tác quản lý, đăng ký tạm trú, tạm vắng, ngăn chặn kịp thời những hành vi có nguy cơ cao làm phát sinh tội phạm, tệ nạn ma túy, mại dâm, ngăn ngừa lây nhiễm HIV/AIDS từ nhóm người lao động di chuyển từ địa phương khác đến và người lao động từ xa về. Các BCTMTKDC, các mô hình điểm không chỉ hoạt động tích cực, hiệu quả trong phòng ngừa, phát hiện, tố giác tội phạm mà còn biết gắn nội dung của cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” làm cho công tác tuyên truyền, vận động, vừa bớt đơn điệu, khô cứng lại có tính liên tục, thường xuyên, vì vậy kết quả đạt được cũng cao hơn. 

Các quy ước, hương ước thôn làng từ lâu vẫn được coi là “luật bất thành văn”, bất kể người già, người trẻ, cán bộ hay nhân dân đều phải chiểu theo mà thực hiện, MTTQ sớm nhận ra giá trị đó, nên chủ động hướng dẫn các thôn, làng xây dựng và vận động nhân dân thực hiện triệt để. Đến nay hầu hết các thôn, làng đã xây dựng được quy ước, hương ước, bước đầu triển khai có kết quả, góp phần tích cực phòng, chống tội phạm, xây dựng KDCVH. Ngoài ra, BCTMTKDC còn tuyên truyền để nhân dân nâng cao cảnh giác, thực hiện liên gia tự phòng, “đi gửi, về báo”. Sỡ dĩ, phong trào toàn dân tham gia phòng ngừa, tố giác tội phạm luôn nhận được sự hưởng ứng của người dân vì BCTMTKDC đã biết sáng tạo trong cách làm: một mặt duy trì phong trào tự quản ở từng ngõ phố, ngõ xóm, mặt khác gắn với hoạt động tình nghĩa, tương thân, tương ái, tu tạo đường làng, ngõ phố và hệ thống chiếu sáng, xử lý rác thải, thống nhất tín hiệu báo động khi có vụ việc xảy ra, đề nghị với ngành chức năng xử lý nghiêm người vi phạm phạm luật, có tính thuyết phục, răn đe. Coi trọng việc tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, kẻ vẽ gần 5.000 băng, biển, khẩu hiệu tuyên truyền tại các trung tâm dân cư.

Thường xuyên đổi mới công tác tuyên truyền, vận động, chú trọng xây dựng các mô hình điểm về phòng, chống tội phạm trong tình hình mới, gắn với thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, MTTQ các cấp đã góp phần từng bước hạn chế sự gia tăng tội phạm, ma túy, mại dâm, xây dựng mỗi năm 450- 650 khu dân cư văn hóa, 75-80% gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”.

 Đỗ Hiền