Vụ lúa mùa năm 2012, toàn tỉnh phấn đấu gieo cấy trên 82.500 ha, năng suất dự kiến 62 tạ/ ha trở lên; thời vụ gieo mạ dược thưa trà sớm sẽ bắt đầu từ ngày 5/6-10/6, cấy khi mạ đạt 15-18 ngày tuổi; mạ nền trà sớm gieo từ ngày 15/6-20/6, cấy khi mạ đạt 7-10 ngày tuổi... Như vậy, thời vụ sản xuất vụ mùa đã đến, do đó công tác thuỷ lợi cần được quan tâm, khắc phục những khó khăn hiện tại, chuẩn bị sớm, đầy đủ về mọi mặt để bảo đảm cho lúa mùa sinh trưởng, phát triển tốt.

Những tồn tại, hạn chế về công tác thuỷ lợi phục vụ sản xuất bộc lộ khá rõ ở vụ mùa năm trước, mặc dù đã tồn tại nhiều năm nhưng chưa được giải quyết, nên ảnh hưởng không nhỏ trong việc tưới, tiêu. Cụ thể là việc lấn chiếm bờ sông, mặt nước, vây cọc đổ đất làm nhà, làm bãi tập kết vật liệu, vó bè của nhiều hộ dân sống ven các sông trục, các điểm trọng yếu như sông Tiên Hưng, Kiến Giang, sông Bạch, sông Bari.

Đồng thời tại các khu, cụm công nghiệp, làng nghề và chăn nuôi trang trại...vẫn xả nước thải chưa quan xử lý vào hệ thống thuỷ lợi gây khó khăn cho tưới, tiêu, như ở Thái Phương (Hưng Hà), Lê Lợi, Hồng Thái (Kiến Xương)...Ngoài ra, trên các sông trục cấp III và kênh mương mặt ruộng vẫn còn nhiều bèo bồng, rau muống làm hạn chế khả năng tiêu nước ra các sông trục chính; khi mưa lớn  gây ngập úng nhanh và kéo dài thời gian tiêu, ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây trồng, nhất là ở giai đoạn lúa mới cấy.

Bên cạnh đó, còn nhiều công trình thuỷ lợi đầu mối đã xuống cấp nhưng chưa được đầu tư tu bổ, nâng cấp, như trạm bơm tiêu qua đê Tân Phúc Bình, Phù Sa, Hậu Thượng...;một số cống dưới đê mức độ bảo đảm an toàn trong mùa lũ, bão rất thấp, như cống Dục Dương, Khả Phú, Dương Liễu, Doãn Đông và các cống ven biển, hạ lưu các sông ở Thái Thuỵ. Cùng với những tồn tại trên, vụ mùa năm 2012 cũng gặp không ít khó khăn, thách thức do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu toàn cầu, nhiều công trình thuỷ lợi đã xuống cấp nghiêm trọng chưa được xử lý...

Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Trung ương, năm nay bão và áp thấp nhiệt đới trên khu vực biển Đông có khả năng nhiều hơn trung bình nhiều năm và xuất hiện sớm hơn so với quy luật hàng năm; Thái Bình có khả năng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ 2 – 3 cơn bão và các đợt mưa lớn sẽ tập trung từ tháng 5 đến tháng 7/2012. Thực hiện việc dồn điền, đổi thửa, một số địa phương chưa đào đắp hoàn chỉnh bờ vùng, bờ thửa, hệ thống kênh tưới mặt ruộng sẽ gây khó khăn cho công tác tưới, tiêu. Ngoài ra còn nhiều yếu tố tác động đến các công trình thuỷ lợi, như việc thi công mở rộng đường 10 làm ảnh hưởng đến mặt cắt sông Kiến Giang từ cầu La Uyên đến cầu Nhất gây ách tắc tại cửa sông đoàn cầu La Uyên, cầu Ba, cầu Nhì... Hiện vẫn còn nhiều địa phương, cụm trạm thuỷ nông chưa coi trọng việc giải phóng dòng chảy trên các sông trục cấp I, cấp II, cấp III, do đó  nhiều tuyến sông trục các cấp thường xuyên bị ách tắc, nhất là trên sông trục cấp III do các HTXDVNN quản lý...

Để khắc phục những khó khăn trên, chủ động điều hành tưới, tiêu nước hợp lý, góp phần thực hiện thắng lợi kế hoạch sản xuất vụ mùa, Sở Nông nghiệp & PTNT đã chỉ đạo hai công ty khai thác công trình thuỷ lợi Bắc, Nam phải hoàn thành nhiều hạng mục công trình xong trước ngày 15/6/2012. Theo đó, hai công ty thuỷ nông cần tập trung tu bổ, sửa chữa các cống đập nội đồng, các trạm bơm tiêu, bờ vùng chống úng và các công trình thuỷ nông khác; kiểm tra, đánh giá việc lấn chiếm công trình thuỷ lợi, các vật cản trên các trục sông, nhất là các trục tiêu chính; phối hợp với điện lực các huyện và điện lực tỉnh kiểm tra hệ thống đường dây, thiết bị cấp điện để bảo đảm cấp điện liên tục, an toàn cho các trạm bơm tiêu khi mưa úng xảy ra. Ngoài ra, các phòng nông nghiệp & PTNT cần chủ động tham mưu cho UBND các huyện, thành phố và phối hợp với xí nghiệp khai thác thuỷ lợi xây dựng phương án phòng, chống úng chi tiết cho các vùng úng trọng điểm.

Trong việc điều hành nước được xác định phòng úng là chính, mực nước trong hệ thống luôn luôn ở mức thấp, duy trì mực nước tối tiểu ở từng giai đoạn để bơm tát. Vào tuần cuối tháng 6/2012 sẽ tổ chức lấy sa để cải tạo đất, mỗi lần lấy sa tập trung gọn trong 2 – 3 ngày, mực nước giữ phù hợp cho làm đất và cấy lúa mùa trà sớm. Tháng 7, đây là thời kỳ lúa mùa sớm đang ở giai đoạn hồi xanh, trà trung đang cấy tập trung, khả năng chịu ngập úng của lúa kém, do đó việc điều tiết nước ở hai hệ thống Nam, Bắc cần phải linh hoạt: Thời tiết tốt thì giữ mực nước ở mức bình thường, bảo đảm đủ nước bơm tát; dự báo có mưa lớn, áp thấp nhiệt đới, bão gần thì hạ mực nước sông trục xuống tới mức tối đa để phòng úng... Từ tháng 8 đến hết tháng 9, đây là trọng tâm mưa, lũ, bão, nếu phòng chống úng tốt ở giai đoạn này sẽ góp phần quan trọng để vụ mùa giành thắng lợi. Vì vậy, khi thời tiết bình thường, các đơn vị thuỷ nông chỉ cần duy trì mực nước tối thiểu đủ để bơm tát; nếu mực nước trong hệ thống quá thấp không đủ bơm và mực nước lũ trong điều kiện cho phép có thể mở các cống có cửa tầng lấy nước bổ sung vào sông; các địa phương ở vùng lân cận có cống, máng nổi có thể lấy nước tự chảy để thay cho bơm tát bằng động lực...Đến cuối tháng 9 cần hạ mực nước để phục vụ thu hoạch lúa mùa sớm và trồng cây vụ đông ưa ấm.

Hiện nay, lúa xuân đang chuẩn bị thu hoạch đại trà, vì vậy các đơn vị thuỷ nông, HTXDVNN, địa phương cần chủ động điều tiết nước hợp lý để bảo đảm thu hoạch lúa xuân được thuận lợi, nhưng phải giữ lấm đất và lấy được sa phục vụ sản xuất lúa mùa. Việc đóng, mở các cống tưới, nhất là cửa dưới phải chấp hành nghiêm quy trình theo sự chỉ đạo của Sở Nông nghiệp & PTNT. Đồng thời đẩy nhanh tiến độ tu sử, nâng cấp các công trình thuỷ lợi, giải phóng dòng chảy...để phục vụ tốt việc tưới tiêu cho cả vụ mùa và vụ đông năm 2012.

Nguyên Bình