Timor Leste từ sớm đã nỗ lực thúc đẩy gắn kết với Hiệp hội, như trở thành thành viên Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), gia nhập Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC)… Tháng 3/2011, Timor Leste chính thức nộp đơn xin gia nhập ASEAN.

Sau những đánh giá cần thiết và để đáp ứng mong mỏi của Timor Leste, tháng 11/2022, lãnh đạo các nước ASEAN nhất trí về nguyên tắc kết nạp Timor Leste làm thành viên thứ 11. ASEAN cũng trao quy chế quan sát viên và cho phép Timor Leste tham gia các hội nghị của ASEAN. Sau quá trình xây dựng, lộ trình để Timor Leste gia nhập “gia đình ASEAN” cũng hoàn tất và được Hiệp hội thông qua.

Để được xét duyệt tư cách thành viên đầy đủ, Timor Leste cần đáp ứng các tiêu chí và nghĩa vụ mà Hiệp hội đặt ra. Khẳng định gia nhập ASEAN là ưu tiên hàng đầu của Timor Leste, Đại sứ Timor Leste tại Malaysia Lisualdo Gaspar cho biết, với nỗ lực không ngừng, Timor Leste đã đáp ứng được khoảng 7 trong số 10 tiêu chí bắt buộc. Đại sứ Gaspar nêu rõ, Timor Leste đáp ứng đầy đủ yêu cầu của các trụ cột chính trị và văn hóa-xã hội của Cộng đồng ASEAN. Tuy nhiên, vẫn còn 62 văn bản kinh tế cần hoàn tất.

Timor Leste đang nỗ lực khẳng định là quốc gia năng động, có thể trở thành thành viên của ASEAN. Tuy nhiên, Timor Leste vẫn là nền kinh tế chậm phát triển. GDP bình quân đầu người của nước này năm 2023 ước đạt 4.300 USD. Hơn 40% dân số vẫn sống dưới mức nghèo.

Bởi vậy, Timor Leste đang tập trung đa dạng hóa nền kinh tế, vốn lâu nay phụ thuộc nhiều vào doanh thu từ dầu khí. Ưu tiên của Timor Leste là phát triển nông nghiệp để bảo đảm an ninh lương thực và tạo ra thu nhập. Du lịch cũng được xem là lĩnh vực có tiềm năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Timor Leste đang tăng cường nỗ lực xây dựng ngành công nghiệp hóa dầu, bao gồm một nhà máy lọc dầu và các cơ sở chế biến khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), qua đó tạo việc làm và kích thích nền kinh tế địa phương. Kế hoạch lắp đặt mạng cáp quang trên toàn quốc của Timor Leste đang trong giai đoạn cuối, dự kiến sẽ tạo thuận lợi cho tiến trình số hóa và phù hợp khung kinh tế số của ASEAN. Ngoài ra, nước này áp dụng cơ chế một cửa ở cấp quốc gia nhằm tạo thuận lợi cho thương mại, tăng cường hội nhập với các thị trường khu vực.

Việc trở thành thành viên ASEAN sẽ mang lại những lợi ích thiết thực cho Timor Leste. Nền kinh tế khu vực với tổng GDP khoảng 3.000 tỷ USD, một thị trường tiêu dùng hơn 650 triệu người, cũng như các hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa ASEAN với các đối tác chính là những cánh cửa hợp tác rộng mở.

Trong giai đoạn ngắn và trung hạn, vị thế thành viên sẽ mang lại cho Timor Leste cơ hội tiếp cận các nguồn vốn quan trọng để phát triển đất nước, thông qua các chương trình như Sáng kiến hội nhập ASEAN nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước thành viên.

Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Mohamad Hasan mới đây khẳng định, trên cương vị Chủ tịch ASEAN năm 2025, Malaysia cam kết hỗ trợ Timor Leste trở thành thành viên chính thức của Hiệp hội.

Theo đó, Malaysia sẽ đi đầu trong các nỗ lực nhằm đẩy nhanh việc thực hiện lộ trình gia nhập của Timor Leste, bảo đảm đây là ưu tiên trong các cuộc họp của ASEAN trong năm nay. Bộ trưởng Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia Abdul Aziz nhấn mạnh, ASEAN sẽ tạo thuận lợi và hỗ trợ để Timor Leste có đủ năng lực tham gia các hiệp định thương mại của khối.

Đánh giá cao sự hỗ trợ của các nước thành viên, Timor Leste kỳ vọng nỗ lực gia nhập ASEAN sớm trở thành hiện thực. Trong tương lai, với 11 thành viên, vị thế và vai trò của ASEAN sẽ được phát huy hơn nữa, đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực.

Theo Nhân Dân