Tản mạn chuyện “Tết cả bánh chưng, tết cùng bánh khúc”
Trong dịp tết Nguyên đán có nhiều phong tục đẹp được lưu truyền đến tận ngày nay như tục cúng giỗ tổ tiên, trang hoàng nhà cửa sạch đẹp đón năm mới, thăm hỏi chúc tụng sức khỏe ông bà, cha mẹ và người thân, mừng tuổi các cháu bé với mong muốn các cháu mạnh khỏe, học hành tinh tấn. Thời khắc giao thừa - thời điểm chuyển từ năm cũ sang năm mới, nhiều người lên chùa lễ Phật ước nguyện cầu mong mọi điều thuận lợi, hanh thông hoặc xin chữ khai bút đầu xuân để hướng tới trí tuệ khai sáng, cuộc sống an lành.
Tục lệ gói bánh chưng dịp tết có từ thời Hùng Vương với truyền thuyết Lang Liêu dâng bánh tiến vua đã trở thành nét truyền thống của người dân Việt. Nhắc đến không khí tết, hình ảnh cả nhà quây quần gói bánh cũng như trông chờ luộc bánh là ký ức không quên của nhiều người. Sắc xanh lá bánh cùng sắc đỏ của câu đối tết từ lâu đã đi vào thơ ca: “Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ - Cây nêu tràng pháo bánh chưng xanh”.
Hàng năm, sau dịp tết Nguyên đán (bà con một số vùng ở Thái Bình còn gọi là tết cả) thì người dân thuộc tổng An Lão xưa (huyện Thư Trì cũ) nay thuộc các xã Song An, Trung An (Vũ Thư), Vũ Phú, phường Phúc Khánh (thành phố Thái Bình) lại tưng bừng tổ chức ăn tết cùng thời điểm cuối tháng Giêng đầu tháng Hai âm lịch.
Phong tục tổ chức đón tết cùng của bà con tổng An Lão đã có từ hơn 200 năm nay. Chuyện kể rằng, vào những ngày tháng Chạp năm Mậu Thân (1788), đoàn quân Bắc tiến của Nguyễn Huệ chia làm hai cánh thủy bộ tiến quân ra Bắc nhằm hướng tới kinh thành Thăng Long; nơi đây quân nhà Thanh đang đóng chiếm. Với chiến dịch thần tốc, đội quân đánh bộ của Tây Sơn theo hướng đường cái quan ngày đêm hành quân tiến về Thăng Long. Đội thủy quân vượt biển nhập vào cửa sông Ninh Cơ, sông Hồng chèo chiến thuyền tiến đánh Thăng Long. Trong chiến dịch đại phá quân Thanh có rất nhiều thanh niên trai tráng ở vùng trấn Sơn Nam Hạ (Thái Bình, Nam Định… ngày nay) theo lời kêu gọi của nghĩa quân gia nhập đội quân Tây Sơn tiến đánh quân Thanh.
Tướng quân đô đại lực sĩ Nguyễn Tất Ứng (quê Kiều Thần, tổng An Lão - nay thuộc xã Song An, Vũ Thư) chỉ huy cùng nhiều trai tráng trong vùng tham gia đội quân Tây Sơn ngược sông Hồng tiến về Thăng Long đánh đại quân nhà Thanh. Cuộc chiến diễn ra ác liệt quanh thành Thăng Long, những ngày tết Kỷ Dậu 1789, nhân dân các nơi gói bánh chưng chuẩn bị lương thảo tiếp tế cho nghĩa quân Tây Sơn.
Mùng 5 tết Kỷ Dậu 1789, tướng quân Nguyễn Tất Ứng cùng nghĩa quân dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ làm nên chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa hàng vạn quân Thanh đã bị bỏ mạng và thua trận.
Sau chiến thắng gần một tháng, tướng quân Nguyễn Tất Ứng trở về quê hương khao quân mừng chiến thắng. Lúc này tết Nguyên đán đã qua, lúa chiêm đã lên xanh, những cành đào chỉ còn sót lại những bông hoa lẻ tẻ. Nắng ấm mùa xuân tràn ngập nơi nơi. Tướng quân tổ chức cho toàn tổng An Lão đón thêm tết cùng (diễn ra đầu tháng Hai âm lịch) để ăn mừng chiến thắng cũng như bù đắp lại một phần vất vả mất mát trong đợt quân dân dồn sức đánh bại quân Thanh.
Thời điểm ấy, lá dong gói bánh chưng chẳng còn, gạo nếp cũng cạn. Tướng quân có sáng kiến phát động bà con lấy lá lồng khúc (loài cây mọc dại rất nhiều ở bờ ruộng hay cánh đồng bãi ven sông). Lá khúc được thu hái rửa sạch, giã hoặc xay nhuyễn cùng với bột gạo nếp làm nhân bánh. Ở đây, bà con còn gọi bánh khúc là bánh hú. Để tạo thêm nhiều hương vị chế biến thêm nhân mặn hoặc chay, nhân mặn gồm thịt ba chỉ, hành phi mộc nhĩ; nhân chay có đỗ xanh, cùi dừa, gừng tươi, thảo quả, hạt tiêu… Hương thơm đặc trưng của lá khúc hòa cùng gia vị cùng sự mềm dẻo của bột và hạt gạo nếp tạo nên sản vật quê hương thơm ngon độc đáo.
Trong những ngày tết cùng, ban thờ cũng được bao sái thanh tịnh, đền chùa, từ đường mở cửa để con cháu kính dâng lễ vật nhớ ơn tiên tổ cùng công lao tướng quân và các vị tiền liệt đã làm nên chiến thắng đem lại hòa bình cho đất nước.
Tết cả đã qua, tết cùng đang tới, tuy không còn bánh chưng nhưng thay vào đó là hương vị bánh khúc (bánh hú) làm cho bà con lại được đón một mùa xuân mới với mong muốn an lành, hạnh phúc.
Nguyễn Thuyên
Vũ Thư
Tin cùng chuyên mục
- Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão số 3 16.09.2024 | 17:13 PM
- Bắt giữ tàu khai thác cát trái phép trên sông Hóa 30.08.2024 | 15:32 PM
- Tiền Hải: Thành lập Công đoàn cơ sở Công ty TNHH Hongxi Technology Việt Nam 10.07.2024 | 15:36 PM
- Giám sát việc lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện công tác định giá tài sản 02.07.2024 | 17:14 PM
- Đảng ủy Công an tỉnh: Tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng 06.06.2024 | 17:45 PM
- Lãnh đạo thành phố thăm, tri ân các chiến sĩ Điện Biên trên địa bàn 22.04.2024 | 15:05 PM
- Đông Hưng thực hiện đăng ký nghĩa vụ quân sự tuổi 17 10.04.2024 | 19:27 PM
- Thành phố: Hiệu quả từ chính sách hỗ trợ nhà ở cho người có công với cách mạng 28.03.2024 | 11:08 AM
- Thành phố: 32 giáo viên tham gia hội thi giáo viên chủ nhiệm giỏi 11.03.2024 | 17:00 PM
- Khởi tố vụ án “Sản xuất, buôn bán hàng giả là phụ gia thực phẩm” 25.01.2024 | 17:33 PM
Xem tin theo ngày
- Họp Tiểu ban Tổng kết công tác kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh phục vụ Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2025 - 2030
- Quyết tâm xây dựng Thái Bình thực sự là địa chỉ tin cậy, hấp dẫn nhà đầu tư
- UBND tỉnh nghe và cho ý kiến về một số nội dung
- Khai mạc trọng thể Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII
- Khắc phục khó khăn do thiên tai, tăng tốc triển khai các dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải
- Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy thăm, tặng quà thiếu niên, nhi đồng nhân dịp tết Trung thu
- Đồng chí Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh thăm, tặng quà thiếu nhi huyện Hưng Hà nhân dịp tết Trung thu
- Đồng chí Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh thăm, tặng quà thiếu nhi xã Tân Hòa nhân dịp tết Trung thu
- Nhanh chóng hỗ trợ người dân, doanh nghiệp ổn định đời sống, khôi phục sản xuất, kinh doanh
- Công điện khẩn số 22 của Ban Chỉ huy PCTT và TKCN tỉnh điện Ban Chỉ huy PCTT và TKCN các cấp, các ngành