“Trải qua các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cũng như các cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Tây Nam, biên giới phía Bắc của dân tộc, Đảng bộ và nhân dân xã Phú Châu đã lần lượt tiễn trên 1.700 người con ra trận chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên khắp chiến trường. Kết thúc các cuộc kháng chiến, 213 người con ưu tú của quê hương xã Phú Châu đã hóa thân cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Một trong những người con ưu tú của quê hương Phú Châu là liệt sĩ Đặng Hùng Nhân. Hôm nay, Đảng bộ và nhân dân xã Phú Châu dâng nén tâm hương đón hài cốt liệt sĩ Đặng Hùng Nhân trở về yên nghỉ nơi đất mẹ sau 55 năm anh nằm lại mảnh đất miền Trung tại nghĩa trang liệt sĩ xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị” - đó là lời điếu văn tôi ghi lại tại lễ truy điệu, lễ an táng hài cốt liệt sĩ Đặng Hùng Nhân ở thôn Tăng, xã Phú Châu, huyện Đông Hưng. Lời điếu do Phó Chủ tịch UBND xã Trần Đức Thiện đọc trong giây phút xúc động gia đình và quê hương đón liệt sĩ Đặng Hùng Nhân trở về yên nghỉ nơi quê nhà.

Tháng 4/1963, nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Đảng và Tổ quốc, Đặng Hùng Nhân cùng với nhiều thanh niên xã Phú Châu đã viết đơn tình nguyện lên đường vượt Trường Sơn vào chiến trường miền Nam đánh giặc Mỹ. Từ chiến sĩ Đại đội 16, Trung đoàn 48, Sư đoàn 325, Đặng Hùng Nhân đã cùng đồng đội tham gia nhiều trận đánh quyết tử với quân thù và trở thành Chính trị viên phó Đại đội 16 cho đến ngày 20/4/1968 trong một trận chiến đấu cam go, ác liệt Đặng Hùng Nhân đã anh dũng hy sinh khi mới tròn 23 tuổi xuân.

Hết giặc Mỹ giải phóng miền Nam anh sẽ về với mẹ và em

Tôi và nhóm thiện nguyện thắp nén tâm nhang tiễn biệt hương hồn liệt sĩ Đặng Hùng Nhân về cõi Phật tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Đông Hưng và có dịp chia sẻ với bà Đặng Thị Tựa là em gái duy nhất của liệt sĩ Đặng Hùng Nhân và bà Đặng Thị Vẻ, 84 tuổi là chị gái con bác của liệt sĩ. 

Đã ở tuổi 76 nhưng được nhắc về những kỷ niệm với người anh trai yêu quý, bà Tựa không thể nén được lòng mình, mắt rớm nước: “Anh Nhân to khỏe và hiền hậu lắm, anh giỏi làm ruộng, lại giỏi cả văn nghệ nữa. Bố tôi mất sớm nên anh thương mẹ nhiều lắm, quý yêu em gái, ngày anh lên đường tôi cũng đã là đoàn viên thanh niên rồi, anh dặn phải ở nhà chăm sóc mẹ chu đáo để anh yên tâm làm nhiệm vụ, anh ôm mẹ và hứa với mẹ rằng bao giờ hết giặc Mỹ giải phóng miền Nam anh sẽ về với mẹ và em nhé. Anh dặn mẹ và tôi như thế rồi anh ấy đi mãi không trở về. Từ ngày nhận giấy báo tử anh Nhân, mẹ tôi mòn mỏi rồi qua đời, trước khi nhắm mắt mẹ gọi tôi và bảo, bao giờ tìm được phần mộ của anh Nhân thì cố gắng đón anh về con nhé. Nghe lời dặn của mẹ, tôi cứ đau đáu mấy chục năm rồi. Tôi cũng đã nhờ cậy hỏi các đồng đội của anh nhưng chẳng biết được anh nằm ở nơi nào để đón anh về. Giấy báo tử anh Nhân từ năm 1976 chỉ ghi là anh hy sinh ở mặt trận phía nam Quân khu 4, thi hài được mai táng ở nghĩa trang riêng của đơn vị thì sao tôi biết anh nằm ở phương trời nào mà đến đón anh về? Gia cảnh tôi thì nghèo, tôi ở cùng với con trai, cháu chưa có vợ lại chưa có việc làm ổn định, khó khăn về kinh tế lắm nhưng chỉ mong được đón anh về thôi và dịp này gia đình tôi đã được đón anh trở về quê hương. Tôi cảm ơn các anh các chị trong Câu lạc bộ thiện nguyện hỗ trợ gia đình liệt sĩ Hội chiến sĩ Thành cổ Quảng Trị năm 1972 tỉnh Thái Bình đã tận tình giúp đỡ, hỗ trợ gia đình tôi tìm và đón anh tôi về quê hương. Hôm ông Phạm Ngọc Sơn đến nhà tôi thông tin là tìm thấy phần mộ anh Nhân tôi mừng mà khóc không thành tiếng, ông Sơn bảo với tôi là sẽ giúp đỡ gia đình làm các thủ tục và hỗ trợ gia đình thêm một khoản tiền, trực tiếp vào nghĩa trang liệt sĩ xã Vĩnh Giang đón hài cốt anh Nhân về quê hương". 

Còn bà Đặng Thị Vẻ, chị gái con bác của liệt sĩ Đặng Hùng Nhân thì cứ ngậm ngùi: “Các bác tốt quá, thật phúc đức cho gia đình chúng tôi. Cảm ơn ông Phạm Ngọc Sơn và các bác thiện nguyện. Thời nay còn nhiều người tốt và tâm đức thế...”.

Hành trình của tâm đức

Trò chuyện với các thành viên Câu lạc bộ thiện nguyện hỗ trợ gia đình liệt sĩ Hội chiến sĩ Thành cổ Quảng trị năm 1972 tỉnh Thái Bình về hành trình tìm và đưa hài cốt liệt sĩ Đặng Hùng Nhân trở về quê hương mới thấy tâm đức của họ dành cho những người con quê hương đã hóa thân cho Tổ quốc trường tồn.

Chuyến xe thiện nguyện xuất phát từ xã Phú Châu, huyện Đông Hưng đi xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị thực hiện tâm nguyện cất bốc hài cốt liệt sĩ Đặng Hùng Nhân được quy tập tại nghĩa trang liệt sĩ xã Vĩnh Giang về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Đông Hưng hôm ấy gồm dược sĩ Vũ Minh Hiến năm nay đã ở tuổi 72, thương binh Phạm Ngọc Sơn 70 tuổi và hai người cháu của liệt sĩ Đặng Hùng Nhân. 

Dược sĩ Vũ Minh Hiến cho biết, xe thiện nguyện xuất phát từ Thái Bình lúc 3 giờ ngày 11/8 và 14 giờ cùng ngày đoàn đã có mặt ở UBND xã Vĩnh Giang. Gặp cán bộ lao động - thương binh và xã hội xã Vĩnh Giang, ông Phạm Ngọc Sơn đã trình gửi các giấy tờ theo quy định và trình bày tâm nguyện của đoàn thiện nguyện. Ngay sau đó, đoàn đã được lãnh đạo xã Vĩnh Giang đón tiếp niềm nở, ân tình. 

“Chúng tôi trân trọng các bác ngoài Bắc vào đón hài cốt liệt sĩ của quê hương vô cùng, nhất là tinh thần thiện nguyện của đoàn ta” - Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Giang Lê Văn Vị nói vậy và giao nhiệm vụ cho cán bộ lao động - thương binh và xã hội Nguyễn Văn Hùng: Đồng chí Hùng tìm người thực hiện công việc cất bốc hài cốt liệt sĩ chu đáo, cẩn thận, không để sai sót nhé. Công việc phải hoàn thành trước 12 giờ đêm nay để đoàn đưa hài cốt liệt sĩ về quê đúng thời gian.

Dược sĩ Vũ Minh Hiến tranh thủ trao đổi với Chủ tịch UBND xã Vĩnh Giang và cũng kịp ghi lại một số thông tin về vùng đất từng chịu nhiều đau thương trong kháng chiến chống Mỹ. Một xã chưa đủ 6.000 dân mà có tới hơn 450 liệt sĩ, 53 mẹ được phong tặng, truy tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”; 3 lần xã Vĩnh Giang được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Cảm phục tấm lòng thiện nguyện của thương binh Phạm Ngọc Sơn, dược sĩ Vũ Minh Hiến nên ngay trong đêm khuya công việc cất bốc hài cốt liệt sĩ Đặng Hùng Nhân đã hoàn tất. Cả Bí thư Đảng ủy xã Nguyễn Văn An, Chủ tịch UBND xã Phùng Thế Đạt, Phó Chủ tịch UBND xã Lê Văn Vị và cán bộ lao động - thương binh và xã hội Nguyễn Văn Hùng đã ra tận nghĩa trang liệt sĩ thắp hương chia tay tiễn liệt sĩ Đặng Hùng Nhân trở về với quê hương Thái Bình.

Thiêng liêng đón hài cốt liệt sĩ Đặng Hùng Nhân trở về yên nghỉ tại quê hương, nơi 60 năm trước Đặng Hùng Nhân mang theo tinh thần và ý chí của tuổi trẻ “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, đã chiến đấu quên mình, hiến thân cho Tổ quốc trường tồn, cho Bắc Nam sum họp một nhà. Sau 55 năm nằm lại mảnh đất miền Trung - mảnh đất anh hùng, để rồi đến hôm nay anh đã được trở về yên nghỉ nơi quê nhà - huyện Đông Hưng yêu dấu. Hành trình tìm kiếm và đón liệt sĩ Đặng Hùng Nhân trở về quê hương có trái tim thiện nguyện của những con người luôn tỏa sáng chữ tâm, chữ đức, đã góp phần làm dịu vợi nỗi đau sau chiến tranh, nhân lên đạo lý truyền thống “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây” của dân tộc.

Nguyễn Công Liêm
(Thành phố Thái Bình)